Bukay, Moris

Moris Bukay (fransuzcha Maurice Bucaille; 1920-yil 19- iyul, Pont-l'Eveke, Fransiya - 1998 yil 17-fevral, Parij, Fransiya) — fransuz gastroenterologi va yozuvchi. Fransiya Misrshunoslik jamiyati a'zosi. U "Injil, Qur'on va ilm" kitobining muallifi sifatida keng tanildi.

Biografiyasi

U 1920 -yil 19-iyulda Fransiyaning Pont-Eleveke shahrida Moris va Mariya Bukaylar oilasida tug‘ilgan.

1945-1982 yillarda gastroenterolog sifatida tibbiy amaliyot bilan shug'ullangan. U musulmon bemorlaridan biri Qur'onni asl nusxada o'qiyotganini bilgach, arab tilini o'rganishni boshladi. 1973 yildan Saudiya Arabistoni qiroli Faysalning oilaviy shifokori va Misr prezidenti Anvar Sadat oilasi a'zolari bo'lgan.

Qur'on va Islomni qiyosiy o'rganishi

Misrda bo'lganida, u Qohira Misr muzeyida mumiyalarni tibbiy tadqiq qilish bilan shug'ullangan. Shu bilan birga, u baʼzi arabcha tushunchalarni sinchiklab oʻrganish Qurʼon oyatlaridagi bayonotlar bilan zamonaviy ilmiy-tarixiy maʼlumotlar oʻrtasidagi muvofiqlikni aniq koʻrsatadi, degan xulosaga keldi. Fir'avn Merneptahning mumiyasini ko'zdan kechirgandan so'ng, o'lim sababi kuchli suv zarbasi ekanligini aniqlagandan keyin va marhumni Muso va Misrni tark etgan yahudiylarni ta'qib qilgan Misr shohi bilan aniqlaganidan keyin yanada katta ishonch paydo bo'ldi. Qur'onning ilohiy kelib chiqishiga bo'lgan ana shu e'tiqod 1976 yilda o'zining "Injil, Qur'on va ilm" kitobining nashr etilishiga qarzdor bo'lib, bu nuqtai nazarni himoya qilgan.

Kitob shu zahotiyoq mashhur bo'lib, musulmon olamida keng tanildi, millionlab nusxalarda sotilgan va ko'plab tillarga tarjima qilingan. Unda Bukay Qur'on ko'plab ilmiy kashfiyotlar o'z ichiga olganini va Bibliyadan farqli ravishda ilmiy dalillarga mos kelishini da'vo qilganini da'vo qildi. Bundan tashqari, u islomda din va ilm-fan azaldan “ikki opa-singil” (vii) kabi bo‘lganligini ta’kidlagan. Uning ishiga ko'ra, Injilda juda katta ilmiy xatolar bor va Qur'onda bitta xato yo'q. Bukay Qur'ondagi tabiat hodisalari tasvirlari zamonaviy ilm-fanga to'liq mos keladi, deb ta'kidlaydi. Bukay Qur'on haqiqatan ham Xudoning Kalomi degan xulosaga keladi. Bukayning ta'kidlashicha, Eski Ahd ko'plab tarjimalar va tuzatishlar tufayli buzilgan, chunki u og'zaki ravishda uzatilgan. U Eski Ahd va Injillardagi "ko'p kelishmovchiliklar va takrorlar tufayli" ekanligini ta'kidladi. O'z tahlilida Bukay, hujjatli gipoteza kabi Bibliya tanqididan ko'plab takliflardan foydalanishini da'vo qiladi.

1982 yilda uning "Inson qaerdan paydo bo'lgan?" Fan va Muqaddas Yozuvlarga javoblar” nomli kitobida u evolyutsiya nazariyasini tanqid qilgan.

Bukaylik

Bukkaylizm - bu zamonaviy ilm-fan dinga zid emas degan e'tiqod va "Qur'on katta portlash nazariyasi, kosmik sayohat va boshqa zamonaviy ilmiy kashfiyotlar haqida bashorat qilgan" degan da'vo uchun ishlatiladigan atama.

"The Wall Street Journal" ma'lumotlariga ko'ra, bukayliklik "ma'lum ma'noda xristian kreatsionizmining musulmon hamkasbidir", garchi "kreasionizm zamonaviy ilm-fanning ko'p qismini rad etsa-da, bukayliklik uni o'z ichiga oladi".

Bibliografiyasi

• What is the Origin of Man? Islamic Book Service, 2005 — 228 p. (ISBN 81-7231-293-8)
• La Bible, le Coran et la Science : Les critures Saintes examines la lumire des connaissances modernes, Seghers 1976, (ISBN 978-2-221-50153-5), Pocket 2003, (ISBN 978-2-266-13103-2)
• La bible, le coran et la science (The Bible, the Qur’an, and Science : The Holy Scriptures Examined in the Light of Modern Knowledge), traduit par Alistair D. Pannell, 7e dition, TTQ, Inc., 2003 (ISBN 1-879402-98-X).
• Les Momies des pharaons et la mdecine, Sguier, 1987 (ISBN 2-906284-47-5). Mummies of the Pharaohs: Modern Medical Investigations by Maurice Bucaille. Translated by Alastair D. Pannell and the author. Illustrated. 236 pp. New York: St. Martin’s Press.
• Rflexions sur le Coran, Seghers, (Reflections on the Koran) 1989 (ISBN 2-232-10148-7).
• L’homme d’o vient-il? Les rponses de la science et des critures Saintes (Man where is he coming from? The responses of science and Scripture), Seghers, 1980 7me d.(ISBN 2-221-00781-6).
• Mose et Pharaon ; Les Hbreux en Egypte ; (Moses and Pharaoh, The Hebrews in Egypt) Quelles concordances de Livres saints avec l’Histoire, Seghers, 1995 (ISBN 2-232-10466-4).
• Mose et l’Exode. Confluent d., Paris 1996

Adabiyotlar

• An illusion of harmony: science and religion in Islam (2007) Taner Edis, retrieved 28 March 2011

Havolalar

• https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1467-9744.2011.01218.x
• https://peoplelife.ru/48640 (Wayback Machine saytida 2022-12-04 sanasida arxivlangan)