Eron — Malayziya munosabatlari
 | |
 Eron |
 Malayziya |
Eron — Malayziya munosabatlari Eron va Malayziya oʻrtasidagi hozirgi va tarixiy munosabatlarga ishora qiladi. Eronning Kuala-Lumpurda elchixonasi[1] va Malayziyaning Tehronda elchixonasi bor[2]. Har ikki davlat Islom hamkorlik tashkiloti (IHT) va Qo‘shilmaslik harakati (QHM) aʼzolari bo‘lib, siyosiy aloqalarni rivojlantirish uchun ushbu forumlar va ikki tomonlama munosabatlardan foydalanganlar.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ikki davlat oʻrtasidagi aloqalar Malayya mustaqillikka erishganidan beri mavjud. Malay yarim orolidagi fors taʼsiri ancha uzoq davom etgan boʻlsa-da, izlari bir necha asrlar oldin kashf etilgan, chunki ular bir vaqtlar Lembah Bujang va Malakkada malay tilidagi fors adabiyotini yaratib, savdo-sotiq bilan shugʻullanganlar[3].
Iqtisodiy munosabatlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ikkala davlat ham bir qancha yirik sanoat loyihalarida hamkorlik qilgan, ularning aksariyati energetika sohasiga toʻgʻri keladi[4]. 2007-yil oktabr boshida Eron va Malayziya Suriyada Venesuela bilan neftni qayta ishlash zavodi bo‘yicha keng ko‘lamli ko‘p tomonlama bitim tuzish ustida ishladi[5]. 2007-yilning dekabrida ikkala mamlakat Eronning dengizdagi gaz konlari hududlarini oʻzlashtirish boʻyicha 6 milliard AQSh dollari miqdoridagi shartnoma imzoladilar[6].
2017-yil yanvar oyida ikki davlat erkin savdo kelishuviga erishdi[7]. Fevral oyida Eron milliy neft kompaniyasi (NIOC) va Malayziyaning Bukhary International Ventures (BIV) oʻrtasida gaz konlarini oʻrganish boʻyicha oʻzaro kelishuv memorandumi imzolangan[8]. Ikkala davlat ham bank operatsiyalarini birlashtirgan va oʻzaro savdoda Xitoy yuan va yapon iyenasi bilan birga mahalliy valyutalardan foydalanishga kelishib olgan[9][10][11]. 2015-yil holatiga koʻra, Malayziyada 5000 ga yaqin eronlik talaba bor, Eronda esa atigi 15 nafar malayziyalik talaba tahsil oladi[12].
Siyosiy munosabatlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ushbu tarixiy aloqalarga qaramasdan, ikki davlat oʻrtasidagi siyosiy munosabatlar soʻnggi paytlarda Eronning shia oqimi asosan salafiy — sunniy Malayziya eʼtiqod qilishiga daʼvogarlik qilganligi sababli taranglashgan[13][14].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Embassy of Islamic Republic of Iran in Kuala Lumpur“. Ministry of Foreign Affairs, Iran. Qaraldi: 2017-yil 1-mart.
- ↑ „Official Website of Embassy of Malaysia, Tehran“. Ministry of Foreign Affairs, Malaysia. Qaraldi: 2017-yil 1-mart.
- ↑ Marzieh Afkham. „Iran-Malaysia ties: To strengthen commonalities“. New Straits Times (2016-yil 5-noyabr). Qaraldi: 2017-yil 1-mart.
- ↑ Ariel Farrar-Wellman. „Malaysia-Iran Foreign Relations“. Critical Threats (2010-yil 29-iyun). Qaraldi: 2017-yil 1-mart.
- ↑ „Syria, Iran, Malaysia and Venezuela ink 2.6-billion-dollar oil deal“. DPA News. Digital Journal (2007-yil 30-oktyabr). 2020-yil 5-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 1-mart.
- ↑ Aresu Eqbali. „Iran-Malaysia sign 6 billion dollar gas deal“. The Sydney Morning Herald (2007-yil 27-dekabr). Qaraldi: 2017-yil 1-mart.
- ↑ „Malaysia set to pursue FTA with Iran by end-Jan 2017“. Bernama. The Star (2016-yil 23-dekabr). Qaraldi: 2017-yil 1-mart.
- ↑ „Iran, Malaysia Sign MoU For Gas Fields Study“. Bernama (2017-yil 9-fevral). 2017-yil 1-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 1-mart.
- ↑ „Iran, Malaysia to expand trade ties using local currencies“. Mehr News Agency (2017-yil 24-fevral). Qaraldi: 2017-yil 1-mart.
- ↑ „Iran, Malaysia Integrating Banking Transactions“. Financial Tribune (2017-yil 25-fevral). Qaraldi: 2017-yil 1-mart.
- ↑ „Iran, Malaysia Agree to Trade in Yen, Yuan: Official“. Tasnim News Agency (2017-yil 25-fevral). Qaraldi: 2017-yil 1-mart.
- ↑ „Iran keen to have more Malaysian students“. Bernama. The Malay Mail (2015-yil 12-oktyabr). 2017-yil 2-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 1-mart.
- ↑ David Hutt. „No safe place for SEAsia's Shia Muslims“. Asia Times (2018-yil 3-fevral). Qaraldi: 2018-yil 2-aprel.
- ↑ Claire McCartney. „Malaysian government to Shia Muslims: Keep your beliefs to yourself“. GlobalPost. PRI (2013-yil 22-avgust). Qaraldi: 2018-yil 2-aprel.