Isaac Newtonning alkimyoviy tadqiqotlari

Isaac Newton, 1689-yil. Godfrey Kneller chizgan portret

Isaac Newton (1642—1727) hayotining 30 yillini alkimyoviy tadqiqotlar ga bagʻishladi. Olim alkimyoviy asarlarini nashr ettirmagan va hayoti davomida bu tadqiqotlar haqida kam odam bilgan. 1936-yilda Newtonning diniy va alkimyoviy mazmundagi qoʻlyozmalarining ulkan arxivlari mavjudligi maʼlum boʻlgan. Bir hisob-kitobga koʻra, Newtonning alkimyoviy merosining hajmi 1 200 000 soʻzni tashkil qiladi. Newtonning 1660-yillardagi birinchi laboratoriya jurnallari yoʻqolgan, shuning uchun u oʻz tajribalarini qanday maqsadda boshlaganini aniqlashning iloji boʻlmagan. Newtonning alkimyoviy tadqiqotlarining tahlili, Newton eslatmalarida oʻz ixtirosining terminologiyasi va belgilaridan foydalanganligi bilan murakkablashadi. Newtonning asosiy maqsadi faylasuf toshini olish va metallarning oʻzgarishiga erishish edi, deb ishoniladi. Olim oʻz zamondoshlari, kimyogarlar bilan aloqada boʻlmagan, ammo bu sohadagi klassik va yangi asarlar bilan yaxshi tanish boʻlgan. Newton alkimyoviy qoʻlyozmalarining muhim qismini Jan Baptista van Helmont, Robert Boyle, George Starky (Irenaeus Philaletes), Michael Mayer va boshqalarning asarlaridan parchalar tashkil etadi. Newtonning alkimyoviy tadqiqotlar davri 1696-yilda Cambridgedan Londonga koʻchishi bilan yakunlangan.

Adabiyotlar

• Dobbs, Betty Jo Teeter. The foundations of Newton's alchemy (Cambridge UP, 1983).
• Iliffe, Rob. Priest of Nature: The Religious Worlds of Isaac Newton (Oxford UP, 2017), 536 pp. online review
• Principe, Lawrence M. "Reflections on Newton's alchemy in light of the new historiography of alchemy." in J.E. Force and S Hutton, eds. Newton and Newtonianism (Springer, 2004) pp. 205–219. online
• White, Michael. Isaac Newton: The Last Sorcerer (1997).
• Дмитриев, Игорь Сергеевич. Неизвестный Ньютон: силуэт на фоне эпохи (ru). СПб.: Алетейя, 1999 — 784-bet. ISBN 5-89329-156-5. 
• Iliffe, R. (1998). "A 'connected system'? The Snare of a Beautiful Hand and the Unity of Newton's Archive". Archives of the Scientific Revolution.