Latviya — Litva munosabatlari

Latviya — Litva munosabatlari

Latviya	Litva
Diplomatik vakolatxona
Latviya elchixonasi Vilnyusda	Litva elchixonasi Rigada
Elchixona
Elchi Einars Semanis	Elchi Antanas Vinkus

Latviyaning Litvadagi elchixonasiga yodgorlik toshi, Kaunas.

Latviya — Litva munosabatlari Latviya va Litva oʻrtasidagi ikki tomonlama munosabatlardir. Rasmiy xalqaro ikki tomonlama munosabatlar 1919-yil 8-sentyabrda boshlangan. Mamlakatlar oʻrtasida diplomatik munosabatlar 1991-yil 5-oktabrda oʻrnatilgan. Litvaning Rigada elchixonasi, Latviyaning esa Vilnyusda elchixonasi bor. Mamlakatlar oʻrtasidagi davlat chegarasining uzunligi 544 kilometrni tashkil etadi.

Mamlakatni taqqoslash

	Latviya	Litva
Bayroq
Gerb
Aholisi	1,93 million	2,835,988 million
Hududi	64,59 ming km²	65,300 ming km²
Poytaxti	Riga	Vilnyus
Hukumat	Unitar parlamentar respublika	Unitar yarim prezidentlik respublikasi
Rasmiy tili	Latish tili	Litva tili
Diniy eʼtiqodi	64 % xristianlik, −36 % lyuteranlik, −17 % katoliklik, −9 % pravoslavlik, 2 % Boshqa xristianlar, 35 % dinsiz, 1 % boshqalar.	79,4 % xristianlik: −74,2 % katoliklik, −5,2 % boshqa nasroniylar; 6,1 % dinsiz, 0,8 % boshqalar, 13,7 % aniqlanmagan
YaIM (nominal)	30,26 milliard (aholi jon boshiga 14,06 ming)	47,17 milliard (aholi jon boshiga 14,15 ming)
Inson taraqqiyoti indeksi	0, 819	0,839
Xalqaro qoʻngʻiroq kodi	+371	+370

Tarixi

Ikkala davlat ham XIII asrdan boshlab Livoniya ordeni, Polsha-Litva ittifoqi, Shvetsiya va Rossiya imperiyasi hukmronligi ostida uzoq umumiy tarixga ega.

Latviyaning hozirgi hududi 1561—1772-yillar davomida (Shvetsiya hukmronligining qisqa davri bundan mustasno) Litva Buyuk Knyazligi va Ikki Xalq Respublikasiga tegishli boʻlgan. XVIII asr oxirigacha va 1918-yilda ikkala davlat ham Rossiya imperiyasiga tarkibiga kirgan. 1921-yilda 12-fevral Latviya Litvani tan oldi.  

Litvaning Rigadagi elchixonasi (hozirgi elchisi — Antanas Vinkus), Latviya elchixonasi esa Vilnyusda joylashgan, hozirgi elchi Hardiys Baumanis.

Davlatlarning umumiy chegarasi 588 km. Baʼzi latviyaliklarning kelib chiqishi litvalikdir. 2018-yilda Latviya aholisining 1,2 % (22831) litvaliklar edi.  2022-yil Latviyada 1361 Litva fuqarosi  yashagan, bu Rossiya va Ukraina fuqarolaridan keyin uchinchi eng katta chet elliklar guruhidir. 1988—1995-yillar Latviya litvaliklari Latviya Xalq fronti faoliyatida faol ishtirok etganlar.

Ayni paytda, Litva aholisi orasida latviyaliklar soni ancha kam — 2021-yilda umumiy aholi roʻyxatiga koʻra 0,06 % (1572) ni tashkil etgan.  2022-yil yil boshida Litvada 1361 nafar Latviya fuqarosi yashagan.

1945-yildan 1991-yilgacha ikkala davlat ham SSSR tarkibiga kirgan. 1994-yildan 2004-yilgacha mamlakatlar Boltiqboʻyi erkin savdo hududiga aʼzo boʻlgan. Hozirda mamlakatlar Boltiq dengizi davlatlari kengashi, NATO va Yevropa Ittifoqining toʻlaqonli aʼzolari hisoblanadi.

Taʼlim, ilmiy va texnologik almashinuv

Urushlararo davrda Talabalar vakolatxonasi tashabbusi bilan Latviya va Litva oʻrtasida talabalar almashinuvi tashkil etilgan edi — Buyuk Vitautas universitetidan litvaliklar Latviya kompaniyalarida, latviyalik talabalar Litvada amaliyot oʻtash uchun borishgan. Litvaliklarga Litvaning Transport, Ichki ishlar vazirligi va boshqa vazirliklari tomonidan stipendiyalar berilgan.

Latviyada litvashunoslik boʻyicha mutaxassislar tayyorlaydigan oliy taʼlim muassasasi — Latviya universitetining Latviya va Boltiqboʻyi boʻyicha kafedrasi Litva tadqiqotlari markazi mavjud. Xuddi shunday, Litva markazida Buyuk Vitautas universitetida faoliyat yuritadi.

Latviya va Litva universitetlari oʻrtasida bir qator akademik almashinuvlar amalga oshiriladi.

Fuqarolik holati

Yil	2016-yil	2020-yil	2021-yil	2022-yil
Litvada Latviya fuqarolari soni	955	1423	1205	1361

Yil	2016-yil	2019-yil	2020-yil	2021-yil
Latviyadagi Litva fuqarolari soni	4570	5146	5134	5101

Iqtisodiy hamkorlik

Savdo balansida Litvadan Latviyaga eksport ustunlik qiladi. 2016-yilda mamlakatlar oʻrtasidagi tovar ayirboshlash hajmi 4,21 mlrd yevroga yetdi. Latviya hajmi boʻyicha Litvaning toʻrtinchi yirik savdo hamkoridir.

Litvada eng mashhur latviyalik investorlar: „airBaltic“, „BTA draudimas“, „Citadele bankas“, „Baltic Media Alliance“.

Litvada toʻgʻridan-toʻgʻri xorijiy investitsiyalar hajmi boʻyicha Latviya 14-oʻrinda turadi (investitsiyalar hajmi 247,82 million yevro). Oʻz navbatida, Litvaning toʻgʻridan-toʻgʻri Litva investitsiyalarining Latviyadagi chet eldagi hajmi uchinchi oʻrinda turadi (investitsiyalar hajmi 327,52 million yevro).

Yil	2016-yil	2017-yil	2018-yil	2019-yil	2020-yil
Latviyaga eksport (milliard yevro)	2,23	2,62	2,77	?	2,65
Latviyadan import (milliard yevro)	1,99	2,05	2,21	?	2,26

Doimiy diplomatik vakolatxonalar

Prezident Dalya Gribauskayte va Latviyaning oʻsha paytdagi Bosh vaziri Valdis Dombrovskis.

Latviyaning Vilnyusda elchixonasi bor.

Litvaning Rigada elchixonasi bor.

Elchilar roʻyxati

Latviyadagi elchilar 1924—1927-yillar — Jonas Aukshtuolis

1927—1928-yillar — Kazys Bizauskas

1928—1933-yillar — Bronius Edmundas

1933—1934-yillar — Yuozas Urbšys

1934—1937-yillar — Vitautas Vileysis

1937—1938-yillar — Yurgis Savickis

1938—1939-yillar — Kazys Bizauskas

1939—1940-yillar — Pranas Dailide

1993—1995-yillar — Algirdas Žvirėnas

1995—1999-yillar — Rimantas Karazija

1999—2004-yillar — Petras Vaitiekunas

2004—2006-yillar — Osvaldas Chyuksys

2006—2008-yillar — Antanas Vinkus

2008—2011-yillar — Antanas Valionis

2011—2016-yillar — Richard Degutis

2016-yil avgustdan beri — Arturas Žurauskas

Litvada elchilar

Vilis Bandrevičs (1919-1922; 1919-yil 1-noyabrdan diplomatik ishonchli vakil, 1921-yil 14-martdan doimiy vazir)

Ludvigs Sēja (1923—1924)

Antons Balodis (1924—1928)

Roberts Liepiņš (1928—1933)

Ludvigs DĒķis (1934)

Ludvigs Sēja (1934—1940)

Alberts Sarkanis (1990-yildan 1996-yilgacha, 1990-yildan diplomatik ishonchli vakil, 1993-yildan elchi)

Atis Sjanits (1996—2000)

Mayra Mora (2000—2004)

Armands Gūtmanis (2004—2005)

Hardiys Baumanis (2006—2010)

Martiņš Virsis (2010—2015)

Einars Semanis (2015—2019)

Indulis Bērziņš (2019-yildan beri).