Kontent qismiga oʻtish

Theo van Gogh (sanʼat asarlari sotuvchisi)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Theo van Gogh
Tavalludi
Theodorus van Gogh[1]

1-may 1857-yil
Groot-Zundert, Netherlands
Vafoti 25-yanvar 1891-yil(1891-01-25)
(33 yoshda)
Utrecht, Netherlands
Fuqaroligi Niderlandlar
Kasbi Sa'nat asarlari sotuvchisi
Turmush oʻrtogʻi
Johanna Bonger (turm. 1889)
Bolalari 1
Otasi Theodorus van Gogh
Onasi Anna Carbentus van Gogh

Teodor van Gog (1857-yil, 1 may — 1891-yil 25-yanvar) gollandiyalik sanʼat asarlar sotuvchisi, Vinsent van Gogning ukasi. Teoning doimiy moliyaviy va ruhiy qoʻllab-quvvatlashi akasiga oʻzini butunlay rasm chizishga bagʻishlashga imkon yaratdi. Akasining vafotidan olti oy oʻtgach Teo 33 yoshida vafot etdi. Akasining oʻlimidan soʻng Teo Vinsentning deyarli barcha asarlariga egalik qildi. Teoning bevasi Jo van Gog-Bonger Vinsent ijodini targ‘ib qilish va erining xotirasini saqlab qolish uchun tinmay mehnat qildi. Teo sanʼat asarlari sotuvchisi sifatida rassomchilik olamiga sezilarli taʼsir koʻrsatdi va zamonaviy Gollandiya va Fransiya sanʼatini ommaga tanishtirishda hal qiluvchi rol oʻynadi[2].

Bolaligi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Teo van Gog 1873 yilda. Ushbu fotosurat Vinsentga tegishli deb ishonilgan, ammo 2018-yilda Teo ekanligi qayta belgilangan[3][4].
Vinsent, Tilburg (Niderlandiya) vakili sifatida notoʻgʻri hisoblangan yosh Teoning haykali.

Teodor „Teo“ van Gog 1857-yil 1 -mayda Niderlandiyaning Shimoliy Brabant provinsiyasidagi Groot-Zundert qishlogʻida tugʻilgan.

U Teodor van Gog va Anna Korneliya Karbentusning oʻgʻli edi. Uning akasi rassom Vinsent van Gog (1853-1890).

Biznesdagi faoliyati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Teo bir necha yil davomida Parijdagi Goupil & Cie sanʼat dilerlarining Gaagadagi ofisida ishlagan. Teo 1873-yil 1-yanvarda Bryussel ofisiga eng yosh xodim sifatida qoʻshildi. 1884-yilga kelib, u 1884-yilda Boussod & Valadon nomini olgan Parij bosh ofisiga ishga joylashdi[5].1880-1881-yillar qish oyidan boshlab, u Gollandiyada yashovchi akasi Vinsentga rasm materiallari hamda oylik moliyaviy yordam[6] yuborib turdi.

Shaxsiy hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Parijda Teo Andris Bonger va uning Jo nomi bilan tanilgan singlisi Yoxanna bilan uchrashdi. Teo Yoxanna bilan juda yaqin edi va unga uylanishga qaror qildi. Ular 1889-yil 17-aprelda Amsterdamda turmush qurishdi. Qisqa muddatli munosabatlari davomida ular keng koʻlamli yozishmalarga ega boʻlib, keyinchalik "Qisqa baxt" nomi bilan nashr etilgan[7]. Er-xotin Parijga koʻchib oʻtishgach, ularning kvartirasi rassomlar va badiiy jamoa aʼzolari bilan muloqot qilish joyiga aylandi. Ularning oʻgʻli Vinsent Villem 1890-yil 31-yanvarda Parijda tugʻilgan.

Vinsent 1890-yil iyul oyida 37 yoshida vafot etdi. Teo demans paralitikasi (neyrosifilizning kech bosqichi) bilan ogʻrigan[8][9][10][11] va Vinsentning oʻlimidan soʻng uning sogʻligʻi tezda pasayib ketdi. U Vinsentning vafotidan olti oydan keyin (1891-yil 25-yanvar) Den Dolderda 33 yoshida vafot etdi[12].

Vinsent bilan munosabatlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Vinsent van Gogning 1887-yildagi bu portreti uzoq vaqtdan beri avtoportret deb hisoblangan, 2011-yilda uning ukasi Teo van Gogning portretlaridan biri sifatida qayta baholandi[13].

Teo akasining har bir yozishmalarini saqlagan (jami Teoga 651 ta xat)[14].Teo koʻpincha Vinsentning ruhiy holati haqida qaygʻurardi va u akasini qoʻllab-quvvatlovchilar orasida edi.[15]. Maʼlumki, Teo Vinsentga pul berib, rassom turmush tarzini saqlab qolishga yordam bergan. U, shuningdek, Vinsentga oʻzining doimiy ruhiy dalda va sevgisi orqali rassom sifatida hayotini davom ettirishga yordam berdi. Teoning Vinsent bilan yozgan maktublari va muloqotlarining aksariyati maqtov va daldaga toʻla. Vinsent Teoning eskizlari va rasmlari uchun gʻoyalarni, shuningdek, kundalik tajribalari haqidagi hikoyalarni Teoga yuborardi[16].

Diler va rassom

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Teo Vinsent van Gogning ukasi sifatida tanilgan va uning sanʼatdagi asosiy rollaridan biri Vinsentning karerasiga taʼsiri boʻlgan boʻlsa-da, Teo zamonaviy Gollandiya va Fransiya sanʼatini ommaga tanishtirishda muhim rol oʻynadi:[2]. Teo oʻz ish beruvchilari Goupil va Cieni koʻrgazma va sotib olishga koʻndirish orqali Klod Mone va Edgar Degas kabi impressionist rassomlarning va ularning asarlari mashhur boʻlishida muhim rol oʻynadi[17].

1886-yilda Teo Vinsentni oʻzi bilan Parijda yashashga taklif qildi va mart oyidan boshlab ular Montmartrdagi kvartirada boʻlishdi. Teo Vinsentni Pol Gogen, Pol Sezan, Anri de Tuluza-Lotrek, Anri Russo, Kamil Pissarro va Jorj Seurat bilan tanishtirdi. Teo nafaqat Vinsent bilan Vinsent va Gogen oʻrtasidagi aloqani oʻrnatgan, balki 1888-yilda Gogenning Arlesga koʻchib oʻtishida hal qiluvchi omil boʻlgan, chunki Teo van Gog ikkalasini ham moliyaviy jihatdan qoʻllab-quvvatlashni rejalashtirgan va oxir-oqibatda oʻz zimmasiga oldi[18].

Durant-Ruel va Georges Petit bilan raqobatlashayotgan yosh diler ushbu bozorda muhim ulushni egallashi kerak edi. 1888-yilda u Antibdan Monening oʻnta rasmini namoyish etdi[5]. Teo Pissarro bilan ham yaqin munosabatlarga ega edi va 1888-yil kuzida u rassomning bir nechta soʻnggi asarlarini taqdim etdi va 1890-yilda unga atab koʻrgazma tashkil qildi. Teo, shuningdek, Sisley, Renoir va Besnard, Carrière va Raffaelli kabi boshqa rassomlar ijodi bilan ham qiziqqan[5].

Xat yozishmalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ikki aka-uka qizgʻin yozishmalarni olib borishdi, Teo tez-tez tushkunlikka tushgan akasini ragʻbatlantirardi. Teo Vinsent bilan gaplashishi va ishonch bildirishi mumkin boʻlgan kam sonli odamlardan biri edi. Ushbu maktublar Vinsentning hayoti haqidagi kam sonli maʼlumot manbalaridan biri boʻlib, nafaqat voqealar, balki uning hayotidagi fikrlar va his-tuygʻular haqida ham batafsil maʼlumot beradi[19].

Teo va uning rafiqasi Yoxanna tufayli xatlar mavjud va 1914-yilda Teo va Vinsent oʻrtasidagi maktublarni nashr etishga qaror qilingan[15]. Teoning maktublaridan deyarli hech biri mavjud emas, chunki Vinsent ularni saqlamagan[20]. Vinsent va Teo Parijdagi Montmartr mahallasida birga yashagan ikki yillik davr ham xatlar yo‘qligi sababli Vinsentning badiiy karerasidagi eng kam hujjatlashtirilgan davri hisoblanadi[21]. Bu maktublar 1874-yilda Vinsentning hayoti davomidagi ruhiy va kasbiy holatiga guvoh boʻlib, uning kutilmagan uchrashuvlari uchun kundalik sifatida xizmat qiladi[22]. Xatlar toʻplanib, "Vinsent van Gogning maktublari" nomi bilan kitob holida nashr etilgan[23][24].

Kino merosi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aka-uka van Goglarning munosabati Vinsent Minnellining 1956-yilda Irving Stounning 1934-yilda yozgan "Hayotga tashnalik" biografik romani asosida suratga olingan filmida aks etgan. Unda Vinsent rolini Gollivud yulduzi Kirk Duglas, Teo rolini britaniyalik aktyor Jeyms Donald ijro etgan.

Oilaviy munosabatlar Robert Altmanning Vinsent va Teo (1990) filmida koʻproq asosiy mavzu boʻlib, unda britaniyalik aktyorlar Tim Rot Vinsent va Pol Ris Teo rolini oʻynagan.

Aka-ukalarning munosabatlari Moris Pialatning 1991-yilda suratga olingan Van Gog filmida ham tasvirlangan, Jak Dutronc Vinsent va Bernard Le Kok rolini Teo rolida o‘ynagan.

Vinsentning oʻlimidan soʻng Teoga Vinsentning soʻnggi maktubining yetkazilishi va uning oʻlimi bilan bogʻliq holatlar 2017-yilda "Vinsentni sevish " filmining mavzusi boʻlib, u „Van Gog“ texnikasi bilan ishlangan moyboʻyoqlari bilan jonlantirilgan.

Julian Shnabelning Vinsentning badiiy hayoti haqidagi "Abadiyat darvozasida" (2018) filmida Villem Dafo Vinsent rolida va Rupert Do‘st Teo rolini ijro egan.

Vafoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Two graves and two gravestones side by side; heading behind a bed of green leaves, bearing the remains of Vincent and Theo van Gogh, where they lie in the cemetery of Auvers-sur-Oise. The stone to the left bears the inscription: Ici Repose Vincent van Gogh (1853-1890) and the stone to the right reads: Ici Repose Theodore van Gogh (1857-1891)
Vinsent va Teo van Gogning Auvers-sur-Oise qabristonidagi qabrlari

Uylanganida Teoning sogʻligʻi mustahkam emas edi. Darhaqiqat, u shu sababli hayotni sugʻurtalash polisidan bosh tortgan edi. Akasining oʻlimidan keyingi oylarda sezilarli darajada yomonlashdi. U 1890-yil 18-noyabrda Den Dolderdagi Villem Arntz ruhiy kasalliklar shifoxonasiga yotqizildi. Parijda unga progressiv va umumiy falaj tashxisi qoʻyilgan edi. Dastlabki tekshiruv bu tashxisni tasdiqladi. 1-dekabrda uning tibbiy yozuvlari va barcha alomatlari sifilis sabab boʻlgan miya kasalligi boʻlgan demans paralitika ekanligi tasdiqlandi.

1914-yilda Teoning jasadi Niderlandiyaning Utrext shahridagi dam olish joyidan qazib olindi va uning bevasi Joning xohishiga koʻra, akasi bilan Auvers-sur-Oisega dafn qilindi, shunda aka-uka „abadiy birga yotishlari“ mumkin edi.[25]. Bu bilan hozirda taniqli rassomning qabrini ziyorat qilganlar Teoning hayotda akasi bilan yaqinligini bilishlari mumkin.

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Naifeh p.23
  2. ↑ 2,0 2,1 Belinda Thomson (1999). "Theo van Gogh. Amsterdam, Van Gogh Museum". The Burlington Magazine 141 (1158): 567–569. https://archive.org/details/sim_burlington-magazine_1999-09_141_1158/page/567.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "jstor" defined multiple times with different content
  3. ↑ Arjen Ribbens (29 November 2018) En toen was er nog maar één foto van Vincent van Gogh. nrc.nl
  4. ↑ Stefan Kuiper (29 November 2018) Een persoonsverwisseling: foto Vincent van Gogh blijkt broer Theo. volkskrant.nl
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 „Musée d'Orsay: Theo van Gogh : art-dealer, collector, Vincent's brother“. www.musee-orsay.fr. Qaraldi: 2021-yil 29-aprel. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "musee-orsay.fr" defined multiple times with different content
  6. ↑ „The Letters of Vincent“, Radio Netherlands Archives, November 1, 1998
  7. ↑ Van Gogh, Theo, Johanna van Gogh-Bonger, and Han van Crimpen. Brief Happiness: The Correspondence of Theo Van Gogh and Jo Bonger. W Books 2000. ISBN 9789040093722
  8. ↑ Voskuil, PH (1992). "[Theo van Gogh's medical record]". Ned Tijdschr Geneeskd 136 (36): 1777–80. PMID 1407128. 
  9. ↑ Deborah Hayden. Pox: Genius, Madness, and the Mysteries of Syphilis. Basic Books, 2003 — 152-bet. ISBN 978-0-465-02881-8. 
  10. ↑ Ropper, Allan H. (2019-10-03). Longo, Dan L.. ed. "Neurosyphilis" (en). New England Journal of Medicine 381 (14): 1358–1363. doi:10.1056/NEJMra1906228. ISSN 0028-4793. PMID 31577877. http://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMra1906228. 
  11. ↑ Gonzalez, Hemil; Koralnik, Igor J.; Marra, Christina M. (August 2019). "Neurosyphilis" (en). Seminars in Neurology 39 (4): 448–455. doi:10.1055/s-0039-1688942. ISSN 0271-8235. PMID 31533185. http://www.thieme-connect.de/DOI/DOI?10.1055/s-0039-1688942. 
  12. ↑ van der Veen, Wouter. Van Gogh in Auvers: His Last Days. Monacelli Press, 2010 — 260–264-bet. ISBN 978-1-58093-301-8. 
  13. ↑ „Portrait of Theo van Gogh, 1887“. Van Gogh Museum. Qaraldi: 2010-yil 20-iyul.
  14. ↑ „Correspondents - Vincent van Gogh Letters“. www.vangoghletters.org. Qaraldi: 2019-yil 22-noyabr.
  15. ↑ 15,0 15,1 Irving Stone. Dear Theo: The Autobiography of Vincent Van Gogh. The New American Library, 1937.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Irving" defined multiple times with different content
  16. ↑ „Vincent van Gogh(Dutch Painter)“ . Britannica. Retrieved 25 September 2011.
  17. ↑ Rewald, Gazette des Beaux-Arts 1973
  18. ↑ „616 (618, 493): To Theo van Gogh. Arles, Monday, 28 or Tuesday, 29 May 1888. - Vincent van Gogh Letters“. www.vangoghletters.org. Qaraldi: 2019-yil 22-noyabr.
  19. ↑ „Important figures in the life of Vincent van Gogh“. Van Gogh Gallery. Qaraldi: 2011-yil 22-may.
  20. ↑ The Letters of Vincent van Gogh de Leeuw, Ronald: . Penguin Group, 1996. ISBN 0-7139-9135-6. 
  21. ↑ „Biography“. www.vggallery.com. Qaraldi: 2019-yil 22-noyabr.
  22. ↑ „Van Gogh as a letter-writer“. vangoghletters.org. Qaraldi: 2019-yil 22-noyabr.
  23. ↑ Vincent van Gogh – The Letters, The Complete Illustrated and Annotated Jansen, Leo: , Thames and Hudson, 2009. ISBN 978-0-500-23865-3. 
  24. ↑ „Vincent van Gogh: The Letters“. Van Gogh Museum. Qaraldi: 2011-yil 20-iyul.
  25. ↑ „La tombe de Vincent Van Gogh“. Groundspeak. Qaraldi: 2009-yil 23-iyun. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Theo_van_Gogh_(sanʼat_asarlari_sotuvchisi)&oldid=5288085" dan olindi