Caterina Albert

Caterina Albert Paradis
Tavalludi	11-sentyabr 1869-yil; La escala Ispaniya
Vafoti	27-yanvar 1966-yil ; (96 yoshda); La escala Ispaniya
Fuqaroligi	Ispaniya
Mashhur ishlari	Yolg'izlik (1905)

Caterina Albert Paradis (taxallusi Viktor Katala; 1869-yil 11-sentabr, La Eskala, Ispaniya – 1966-yil 27-yanvar) – kataloniyalik modernist yozuvchi. Uning adabiy isteʼdodi birinchi marta 1898-yilda, Jocs Florals adabiy mukofotini olganida paydo boʻlgan. Koʻp oʻtmay, Caterina ushbu romandagi bosh qahramonning ismi Viktor Katala taxallusida oʻz ijodida foydalana boshlagan^[1].

Hayoti

Caterina oʻzining ilk yozuvchilik faoliyatini „L’Esquella de la Torratxa“ gazetasi bilan hamkorlikda 1897–1900-yillarda Virigili d’Alakseal taxallusi ostida sevgi sogʻinchi haqida sheʼrlar yozish bilan boshlagan.

Caterina „Lo Llibre Nou“ sheʼriy kitobi va „La infanticida“ monologi uchun Jocs Florals d’Olot mukofotiga sazovor boʻlgan. Hakamlar hay’ati teatrning soʻnggi sahna koʻrinishida ushbu asar muallifi yosh qiz ekanligini bilgach, kichik janjal kelib chiqqan va oʻsha paytdan boshlab Caterina keyingi barcha asarlari uchun Viktor Katala taxallusidan foydalana boshlagan.

Uning birinchi kitobi „Lo Cant dēls Mesos“ („Oylar qoʻshigʻi“) sheʼrlar toʻplami hisoblanadi. 1901-yilga kelib 4 ta monologdan iborat toʻplamni nashr etgan va modernistik „Joventut“ jurnali bilan hamkorlik qila boshlagan. Ushbu nashr shon-shuhrat va uning adabiy maqsadlarini amalga oshirish yoʻlidagi birinchi qadam boʻlgan, Joventut jurnalida u oʻzining birinchi „qishloq dramalari“ va eng taʼsirli qisqa hikoyalarini nashr etgan. 1902-yilda uning „Drames qishloqlari“ nomli kitobi nashr etilgan. Oʻzining taxallusini „qalqon“ sifatida ishlatib, u oʻziga yoqqan asarlarni hech qanday axloqiy cheklovlarsiz yozgan. Chunki oʻsha vaqtlarda jamiyat haligacha ayol yozuvchilarga nisbatan yaxshi eʼtibor bermagan. Koʻp oʻtmay, u „Ombrívoles“ ertaklar toʻplamini va „Llibre Blanc“ (Oq kitob) ikkinchi sheʼrlar toʻplamini nashr etgan. U, shuningdek, La Ilustració Catalana jurnalida hikoyalar va baʼzi sheʼrlarini nashr etgan.

Uning eng mashhur asarlaridan biri „Solitud“ romani boʻlib, 1904–1905-yillarda „Joventut“ jurnalida nashr etilgan. 1905-yilda esa kitob holida qayta nashr etilgan va natijada ommaning eʼtirofiga sazovor boʻlgan.

1920-yilda Caterina „La Mare Balena“ nomli hikoyalar toʻplamini, 1926-yilda u oʻzining oxirgi „Un film 3000 metr“ romanini nashr etgan.

Caterina 1915-1923-yillarda Katalan tili akademiya va Barselona Buyuk Yozuvchilar akademiyasining aʼzosi boʻlgan. U faol folklorshunos va arxeolog boʻlib, yunon va rim arxeologik topilmalarini toʻplash hamda tasniflash bilan shugʻullangan.

Urushdan keyin

1944-yilda Caterina yana bir asarini nashr etdi. U „Retablo“ nomi ispan tilidagi birinchi hikoyalar toʻplamini, 2 yil oʻtgach esa „Mozaika“ fantastika toʻplamini taqdim etgan. Ushbu asar Dalmauning kataloniyalik nashrida qayta nashr etilgan birinchi asar boʻlgan. 1951-yilda „Obres tugallaydi“ asari yaratilgan, muallif vafotidan soʻng, 1972-yilda qayta nashrdan chiqqan.

Asarlari

Yozuvchining adabiy faoliyatini uch davrga boʻlish mumkin:

Modernizm

„El Cant Dels Mesos“ (1901), sheʼrlar toʻplami;
„Llibre Blanc – Policromi – Triptic“ (1905), sheʼrlar toʻplami;
„Quatre monòlegs“ (1901), monologlar toʻplami;
„Qishloq dramalari“ (1902), hikoyalar toʻplami;
„Ombrívoles“ (1904), hikoyalar toʻplami;
„Caires Vius“ (1907), hikoyalar toʻplami;
„Yolgʻizlik“ (1905), roman.

1907-yildan Ispaniya fuqarolar urushigacha boʻlgan faoliyati

„La Mare-Balena“ (1920), hikoyalar toʻplami;
„Un film 3000 metr“ (1926), roman;
„Dengiz piyodalari“ (1928), antologiya;
„Contrallums“ (1930), hikoyalar toʻplami.

Urushdan keyingi davr

„Retablo“ (1944), ispan tilidagi hikoyalar toʻplami;
„Mozaika“ (1946), badiiy adabiyotlar toʻplami;
„Vida mòlta“ (1950), hikoyalar toʻplami;
„Yubiley“ (1951), hikoyalar toʻplami;
„Obres tugallaydi“ (1951).

Adabiyotlar

Francesca Bartrina: Caterina Albert/Víctor Català. La voluptuositat de l’escriptura (= Capsa de Pandora. Sèrie assaig ; 2). Eumo, Vic 2005, ISBN 84-7602-727-3.
Jordi Boix, Lurdes Boix i Llonch: Els Paisatges de Caterina Albert i Paradís, Víctor Català. Un itinerari històric i literari a través dels indrets vinculats a l’escriptora de l’Escala. Ajuntament de l’Escala, L’Escala 2005, ISBN 84-606-3811-1.
Víctor Català, Joan Oller i Rabassa: Quincalla. Mil adagis per aprendre vocabulari. Edicions 62, Barcelona 2005, ISBN 84-297-5605-1 (Vorschau in der Google-Buchsuche).
Jordi Castellanos: Victor Català. In: Riquer/Comas/Molas: Història de la literatura catalana. Band 8. Ed. Ariel, Barcelona 1985, S. 579—623.
Jordi Castellanos: Victor Català, escriptora. In: Literatura, vides, ciutats. (= Universitària. 6). Edicions 62, Barcelona 1997, S. 51-110.
Jordi Castellanos: „Solitud“, novel·la modernista. In: Els Marges. Barcelona, Nr. 25, 1982, S. 45-70.
Ricard Guanter i Flaqué: Caterina Albert i Paradís, Víctor Català, vista per un escalenc. Allò que les biografies no diuen. CCG Edicions, CCG Edicions 2006, ISBN 84-96444-57-0.
Josep Miracle: Caterina Albert i Paradís (Víctor Català). (= Pinya de rosa. 30). Dopesa, Barcelona 1978, ISBN 84-7235-373-7.
Irene Muñoz i Pairet (Hrsg.): Epistolari de Víctor Català. Vol. 1, CCG Edicions, Girona 2005, ISBN 84-95483-99-8.
Núria Nardi: Víctor Català. In: Joaquim Amat-Piniella: K. L. Reich. (= Història de la Literatura Catalana. 2). Edicions 62, Barcelona 1984, ISBN 84-7530-577-6, S. 93-104.
Joan Oller i Rabassa: Biografia de Víctor Català. Rafael Dalmau, Barcelona 1967.
Lluís Albert i Rivas: Víctor Català, una biografia insòlita. Recull de proses i poesies inèdites. Brau, Figueres 2012, ISBN 978-84-96905-82-5.
Actes de les primeres Jornades d’estudi sobre la vida i obra de Caterina Albert Paradís „Víctor Català“. L’Escala, 9-11 d’abril de 1992, a cura d’Enric Prat i Pep Vila. Ajuntament de l’Escala, PAM, Barcelona 1993.
II Jornades d’estudi Vida i obra de Caterina Albert (Víctor Català), 1869—1966. L’Escala, 20, 21 i 22 de setembre 2001. Ajuntament de l’Escala, PAM, Barcelona 2002.
Actes de les terceres jornades d’estudi sobre la vida i l’obra de Caterina Albert Paradís „Víctor Català“. en ocasió del centenari de „Solitud“ 1905—2005. Edició a cura d’Enric Prat i Pep Vila. Curbet, Girona 2006.
Marta Pessarrodona (Hrsg.): Caterina Albert, cent anys de la publicació de Solitud. Simposi celebrat a la Residència d’Investigadors CSIC-Generalitat de Catalunya els dies 18 i 19 de novembre de 2005. Generalitat de Barcelona, Barcelona 2007.

Manbalar

↑ Pinyol, Ramon „La primera acadèmica catalana: Caterina Albert (1869–1966) / The first female academy fellow in Catalonia: Caterina Albert (1869– 1966)“, . Women in European Academies (en). De Gruyter Akademie Forschung, 2020-12-07 — 205–224-bet. DOI:10.1515/9783110634259-011. ISBN 978-3-11-063425-9.

Havolalar

[1] Pinyol, Ramon „La primera acadèmica catalana: Caterina Albert (1869–1966) / The first female academy fellow in Catalonia: Caterina Albert (1869– 1966)“, . Women in European Academies (en). De Gruyter Akademie Forschung, 2020-12-07 — 205–224-bet. DOI:10.1515/9783110634259-011. ISBN 978-3-11-063425-9.

[1]