Dubliners
| Asl nomi | Dubliners |
|---|---|
| Muallif(lar) | James Joyce |
| Mamlakat | Irlandiya |
| Til | inglizcha |
| Janr(lar)i | Modernizm |
| Nashr etilgan sanasi | 1914-yil, iyun |
| Nashriyot | Sylvia Beach |
| Oʻzbek tilida nashr etilgan sanasi | Eline |
| Sahifalar soni | 214 bet |
| Keyingisi | Musavvirning yoshlikdagi shamoyili |
Dublinliklar — Jeyms Joysning oʻn beshta qisqa hikoyalardan iborat toʻplami, birinchi marta 1914-yilda nashr etilgan. Bu hikoyalar 20-asrning boshlarida Dublin va uning atrofidagi Irlandiya oʻrta sinfi hayotining naturalistik tasvirini tasvirlagandir.[1]
Hikoyalar irland millatchiligi avjiga chiqqan, milliy oʻziga xoslik va maqsadni izlash avj olgan paytda yozilgan. Tarix va madaniyat chorrahasida boʻlgan Irlandiya turli xil gʻoyalar va taʼsirlar bilan hayratda qoldi. Ularning markazida Joysning epifaniya g‘oyasi (qahramon hayotini o‘zgartiruvchi o‘z-o‘zini anglash yoki yorug‘likni boshdan kechiradigan lahza) va falaj mavzusi (Joys irland millatchiligi madaniy taraqqiyotning turg‘unligini his qildi va Dublinni regressiv harakatning markaziga qo‘ydi) yetakchilik qilardi. To‘plamdagi dastlabki uchta hikoya bolalar tilidan hikoya qilinadi, keyingi oʻn ikkita hikoya esa uchinchi shaxs tilida yozilgan.Joysning to‘plami bolalik, o‘smirlik, yetuklik va jamoat hayotiga bo‘lishlariga muvofiq, tobora keksa odamlarning hayoti va tashvishlari bilan shug‘ullanadi. Dublinliklarning koʻp qahramonlari keyinchalik Joysning " Uliss " romanida kichik rollarda paydo boʻlishadi.[2]
Nashr tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Joys birinchi marta nashriyotga qo‘lyozma jo‘natgan 1905-yil va kitob nihoyat nashr etilgan 1914-yil oralig‘ida (15-iyunda) Joys kitobni jami 15 ta nashriyotga 18 marta topshirgan. Grant Richardsning „London uyi“ nashriyoti uni 1905-yilda nashr etishga rozi boʻlgandi. Biroq uning muharriri hikoyalardan birini (" Ikki Gallants ") yozishdan bosh tortdi.Garchi Joys oʻshanda „ayyorlik bilan“ qoʻlga kiritgan bitta nusxasini saqlab qolishga muvaffaq boʻldi. U qoʻlyozmani boshqa nashriyotlarga topshirishda davom etdi va 1914-yilda Grant Richards yana bir bor kitobni nashr etishga rozi boʻldi.[3]
Hikoyalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Hikoyalar haqida:
1)The sisters(Opa-singillar) — Dublin aholisining maishiy qusurlari aks etgan hikoya.
2)An encounter(Uchrashuv) — Yoshlarni yomonlik boshlash, yoki shunga yoʻnaltirish oson ekanligini isbotlovchi hikoya.
3)Araby(Arab) — Sevgi oʻtkinchi boʻlishi ham mumkinligi va umid ichra umidsizlikning mavjudligi haqida hikoya.
4)Eveline(Eveline) — Muqaddas qasam va erk oʻrtasidagi kurash haqida hikoya.
5)After the rest(Poygadan soʻng) — Boylik va kambagʻallik oʻrtasidagi nozik parda tasvirlangan hikoya.
6)Two Gallants(Ikki Golland) — Doʻstlik va ishonch haqida hikoya.
7)The Boarding House(Pansionat) — farzand hayoti ustididan, agar u unga foydali boʻlsa, qaror chiqarish maqbul ish ekanligi haqida hikoya.
8)A little cloud(Kichik bulut) — Amalga oshmas orzular haqida hikoya.
9)Counterparts(Hamkasblar) — Aroqxoʻr ota(notarius) haqida hikoya.
10)Clay(Loy parchasi) — Ptotestant va katoliklar oʻrtasidagi ziddiyatlarni aks ettirgan hikoya.
11)A painful Case(Mushkul yumush) — Umid doim mavjud, ammo oʻlim ham — toʻgʻrisida hikoya.
12)IVY day in the committee room(Qoʻmitada IYV kuni)- irlandiya mustaqilligi uchun kurash haqida hikoya.
13)A mother(Ona) — Irlandiyagi uygʻonish haqida hikoya.
14)Grace(Greys) — Katoliklar va izuis ordeni vakillari oʻrtasidagi ziddiyat haqida hikoya.
15)The Dead(Oʻliklar) — yoshlar oʻrtasidagi hayot va oʻlim epifaniyasi haqida hikoya(baʼzilar bu hikoyani roman ham deyishadi).
Uslub
[tahrir | manbasini tahrirlash]Joysning Dublinliklarini muhokama qilganda, koʻpincha suhbatda birinchi oʻrinda turadigan ikki turdagi tanqidchilar bor: „Realistlar“ va „Simbolistlar“. Realistlar Dublinliklarga Joysning eng oddiy asarlari sifatida qaraydilar, bu esa ko‘pincha asarning inqilobiy mohiyatini mensimaslikka sabab bo‘ladi. Buning oʻrniga simvolistlar Joys ramzlari ortidagi isyonkor maʼnolarni eʼtiborsiz qoldiradilar. Baʼzilar bahslashish uchun faqat bitta tomonni tanlagan boʻlsa, boshqalari Dublinliklar har qanday xarakteristikani butunlay rad etadi, deb hisoblashadi. Mavzu birligi, syujet mantigʻi yoki yopilishning aniq dalillari boʻlmasa, Joys har qanday yakuniy tanqidiy tahlilni oldini oladi.[4] Sonya Basich taʼkidlaganidek, kitob „nafaqat realist/naturalist durdona sifatida, balki Joys yetuk asarining modernistik tuzilishiga kiritilgan muhim qadam sifatida koʻrilishi kerak“.[4]
Dublinliklarda hikoya qiluvchilar kamdan-kam hollarda vositachilik qiladilar, bu ularning fikrlari va his-tuygʻularining cheklangan tavsiflarini bildiradi, bu rivoyatning koʻrinmasligiga hamroh boʻlishi aytilgan, bu amaliyot hikoyachi aytadigan oʻrniga koʻradi.[5] Baʼzilar Joys oʻz qahramonlarini tushunish uchun bepul bilvosita nutqdan foydalanishiga ishora qilsa-da, u koʻpincha oʻz qahramonlarining ishonchliligini har qanday tahlilni juda qiyinlashtiradigan tarzda yashiradi. Richard Ellmann taʼkidlaganidek, „Joys hech narsa daʼvo qilmasdan muhimligini daʼvo qiladi“. [4] As Richard Ellmann has argued, "Joyce claims importance by claiming nothing."[6] Uning qahramonlarining shaxsiyatini faqat ular aniq aytilmagani uchun kuzatish mumkin.
Toʻplam yoshlik hikoyalaridan boshlab xronologik tarzda davom etadi va yoshga qarab „Oʻliklar“ bilan yakunlanadi.
Dublinning oʻziga xos geografik tafsilotlariga eʼtibor qaratiladi, masalan, yoʻl nomlari va binolar keng koʻlamda eʼtiborga olinadi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Osteen, Mark (1995-06-22). "A Splendid Bazaar: The Shopper's Guide to the New Dubliners.". Studies in Short Fiction.
- ↑ Michael Groden. „Notes on James Joyce's Ulysses“. The UG. 2005-yil 1-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. (Wayback Machine saytida 2005-11-01 sanasida arxivlangan)
- ↑ Jeri Johnson, „Composition and Publication History“, in James Joyce, Dubliners (Oxford University Press, 2000).
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Mosher, Harold Frederick; Bosinelli Bollettieri, Rosa Marie. ReJoycing : New Readings of Dubliners. Lexington, KY: The University Press of Kentucky, 1998. ISBN 9780813120577.
- ↑ Bašić, Sonja (1991). "A Book of Many Uncertainties: Joyce's "Dubliners"". Style 25 (3): 351–377. ISSN 0039-4238.
- ↑ Ellmann, Richard. James Joyce. Oxford University Press, 1959.