Andisha va gʻurur (film)

Andisha va gʻurur
	Pride and Prejudice
	; Film posteri
Rejissyor(lar)	Robert Z. Leonard
Prodyuser(lar)	Hunt Stromberg
Ssenariynavis(lar)	Helen Jerome; Aldous Huxley; Jane Murfin;
Qaysi asarga ; asoslangan	Andisha va gʻurur; –Jane Austen
Rollarda	Greer Garson; Laurence Olivier; Mary Boland; Edna May Oliver; Maureen O'Sullivan; Ann Rutherford; Frieda Inescort;
Bastakor(lar)	Herbert Stothart
Kinematografiya	Karl Freund
Muharrir(lar)	Robert Kern
Studiya(lar)	Metro-Goldwyn-Mayer
Distribyutor	Loew's Inc.
Chiqarilgan sanasi	26-iyul, 1940-yil (AQSh);
Davomiyligi	117 daqiqa
Mamlakat	AQSh
Til	inglizcha
Byudjeti	$1 437 000
Daromadi	$1,8 million

Andisha va gʻurur (inglizcha: Pride and Prejudice) 1940-yilda Jane Austenning 1813-yilda yozilgan „Andisha va gʻurur“ romani asosida ishlangan filmdir. Unda Greer Garson va Laurence Olivier rol oʻynagan. Rejissor Robert Z. Leonard, ssenariysi Jane Austenning romaniga asosan, Helen Jerome, Aldous Huxley va Jane Murfin tomonidan yozilgan. Film oilasining tarbiyasi bilan shugʻullanishi kerak boʻlgan yer egasining besh qizi haqida. Film 1940-yil 26-iyulda AQShda MGM tomonidan chiqarilgan va tanqidchilar tomonidan ijobiy baholangan.

Syujeti

Bennet xonim (Mary Boland) va uning ikki toʻngʻich qizi Jane (Maureen O'Sullivan) va Elizabeth (Greer Garson) yangi koʻylak sotib olayotganda, tashqarida juda qimmat vagondan chiqib kelayotgan ikki janob va xonimni payqab qolishadi. Bu erkaklar Golfildning mahalliy mulkini ijaraga olgan janob Bingley (Bruce Lester) va badavlat bakalavr boʻlgan janob Darsi (Laurence Olivier) ekanligini bilishadi, bu esa Bennet xonimning eʼtiborini tortadi. Qizlari bilan uyga qaytgach, Bennet xonim janob Bennetni janob Bingleyni ziyorat qilishga koʻndirishga harakat qiladi, lekin u rad etadi va bir necha daqiqadan soʻng u janob Bingley bilan allaqachon tanishib boʻlganigini tushuntiradi.

Keyingi balda Elizabeth Darsi u bilan raqsga tushishdan bosh tortganidan qanchalik gʻururlanganini koʻradi. Elizabeth janob Wickham bilan ham uchrashadi, u Darsi unga nisbatan adolatsizlik qilganini aytadi. Darsi Elizabethdan u bilan raqsga tushishni soʻraganda, u rad etadi, lekin Wickham undan Darsi oldida raqs tushishni taklif qilganda rozi boʻladi.

Bennetning amakivachchasi, janob Bennet vafotidan keyin Bennet mulkiga merosxoʻr boʻladigan janob Collins (Melville Cooper) xotin qidirib keladi va Elizabethni oʻziga munosib deb qaror qiladi. Charles Bingley tomonidan Niderfild bogʻidagi ziyofatga taklif qilingan Collins Elizabethning atrofida girdi-kapalak boʻladi, Elizabeth undan qochish uchun qoʻlidan kelganicha harakat qiladi. Darsi unga yordam beradi va Collinsni uzoqlashtiradi. Elizabeth kamondan otishda Darsini hayratlanarli tarzda ortda qoldirdi; keyin uni raqs maydonchasiga kuzatib qoʻyadi, lekin onasi va singillarining maʼnoli nazarlarini koʻrib, uni yana tark etadi va Elizabethni yana bir bor undan gʻazablanadi. Ertasi kuni janob Collins unga turmushga qurishni taklif qiladi, lekin u uning bu taklifini rad etadi. Keyinchalik Collins Elizabethning eng yaqin dugonasi Charlotte Lucas (Karen Morley) bilan unashtiriladi.

Elizabeth Charlottening yangi uyiga tashrif buyuradi. U janob Collinsning „homiysi“ Catherine de Bourgh (Edna May Oliver) bilan tanishtiriladi va tashrifi davomida u yana bir bor janob Darsi bilan uchrashadi. Charlottening iltimosiga koʻra, Elizabeth uning qoʻlini soʻragan Darsi bilan koʻrishadi, lekin u qisman Wickham unga Darsi haqida aytib bergan voqea, qisman janob Bingley va Jane oʻrtasidagi munosabatlarni buzgani va qisman uning „ xarakter“i uchun taklifni rad etadi. Ular qizgʻin bahslashishadi va u chiqib ketadi.

Elizabeth uyiga qaytgach Lydia Wickham bilan qochib ketganini, lekin ular turmush qurishmaganligini bilib oladi. Janob Bennet va uning ukasi Lydiani topishga urinib koʻrishdi. Darsi bundan xabar topadi va Elizabethga oʻz xizmatlarini taklif qilish uchun qaytib keladi.U Wickham hech qachon Lydiaga uylanmasligini aytadi. U Wickham oʻsha paytda Lydiadan yoshroq boʻlgan singlisi Georgiana bilan qochishga harakat qilganini aytdi. Darsi ketganidan keyin Elizabeth uni sevishini tushunadi, lekin uni boshqa hech qachon koʻrmasligiga ishonadi.

Lydia va Wickham turmush qurgan uyga qaytishadi. Biroz vaqt oʻtgach, Catherine xonim (xolasi) kelib, Elizabethga Darsi Lydiani topib olganini va Wickhamga katta miqdorda pul berib, unga turmushga chiqishga majbur qilganini aytadi. U shuningdek, agar Darsi xolasining xohishiga qarshi turmush qursa, uni boyligidan mahrum qilishi mumkinligini aytadi. Shuningdek, Catherine xonim Elizabethdan Darsi bilan hech qachon turmush qurmaslikka vaʼda berishini talab qiladi. Elizabeth rad etadi. Catherine xonim xafa boʻlib chiqib ketadi va tashqarida Darsi bilan uchrashadi. Catherine xonimning hisobotidan soʻng, Darsi kiradi va u va Elizabeth bogʻda bir-birlariga sevgi izhor qilishadi. Janob Bingli ham Jane bilan bogʻda uchrashadi va uning qoʻlini soʻraydi.

Rollarda

Greer Garson Elizabeth Bennet rolida
Laurence Olivier Fitzwilliam Darcy rolida
Mary Boland Mrs. Bennet rolida
Edna May Oliver Lady Catherine de Bourgh rolida
Maureen OʻSullivan Jane Bennet rolida
Ann Rutherford Lydia Bennet rolida
Frieda Inescort Caroline Bingley rolida
Edmund Gwenn Mr. Bennet rolida
Karen Morley Charlotte Lucas Collins rolida
Heather Angel Kitty Bennet rolida
Marsha Hunt Mary Bennet rolida
Melville Cooper Mr. Collins rolida
Edward Ashley Cooper George Wickham rolida
Bruce Lester Mr. Bingley rolida
E. E. Clive Sir Willam Lucas rolida
Marjorie Wood Lady Lucas rolida
Vernon Downing Captain Carter rolida

Suratga olish jarayoni

Filmni suratga olish dastlab 1936-yil oktabr oyida Irving Thalberg nazorati ostida bosh rollarda Clark Gable va Norma Shearer ishtirokida boshlanishi rejalashtirilgan edi,^[3] biroq 1936-yil 13-sentabrda Thalberg vafotidan keyin produserlik faoliyati toʻxtatildi. 1939-yil avgustida MGM Film rejissorlik uchun George Cukorni tanladi, Robert Donat esa endi Shearerga qarshi rol oʻynadi.^[3] Studiya Angliyada suratga olishni koʻrib chiqdi, ammo bu rejalar 1939-yil sentabr oyida Yevropada urush boshlanishi tufayli oʻzgartirildi, urush MGMning Angliyadagi loyihalarining yopilishiga olib keldi. Jadvaldagi oʻzgarishlar tufayli Cukor oʻrniga Robert Z. Leonard keldi.^[3]

Film romandan bir qancha jihatlari bilan farq qiladi. Film davri Austenning romanidan kechroq — bu oʻzgarish studiyaning Austen davridagidan koʻra koʻproq va yorqin liboslardan foydalanish istagi bilan bogʻliq. Suratga olish jarayoni fayllari shuni koʻrsatadiki, ular 1810-yillar va 1830-yillar modasini birlashtirgan.^{[manba kerak]}

Kinofilm ishlab chiqarish kodeksi filmda ham baʼzi oʻzgarishlarga sabab boʻldi. Romandagi kulgili ruhoniy janob Collins, matonatli odamlarni tanqid qila olmagani uchun, personaj kutubxonachiga oʻzgartirildi.^[4] Baʼzi sahnalar sezilarli darajada oʻzgartirildi. Misol uchun janob Wickham filmning boshida tanishtirilgan. Kamondan otish sahnasi kino ijodkorlari tasavvurining namunasi edi. Catherine de Bourgh va Elizabeth Bennet oʻrtasidagi qarama-qarshilikda, filmning oxiriga yaqin, Elizabethning hech qachon Darsiga turmushga chiqmasligini vaʼda qilish haqidagi takabburlik talabi, Elizabeth sevgisining qanchalik kuchli va samimiyligini sinash uchun yolgʻonga aylandi. (Romanda qarama-qarshilik Catherine xonimning bemaʼniligi va Darsini oʻz qiziga uylanish istagidan kelib chiqqan haqiqiy talabdir.)

Qabul qilinishi

MGM maʼlumotlariga koʻra, film 1 849 000 dollar ishlab topdi, natijada uning byudjeti $1 437 000 boʻlishiga qaramay $241 000 zarar koʻrdi.^[2]

Film tanqidchilar tomonidan yaxshi qabul qilindi. Bosley Crowther, The New York Times gazetasida filmni sharhlar ekan, uni „eski odob-axloqning eng mazali komediyasi, biz „bu filmni qachondir koʻrganman“ degan niqob ostida eslaydigan tiniq va shiddatli satira“ deb taʼrifladi. U shuningdek, kastingni yuqori baholadi va ikkita markaziy qahramonni taʼkidladi:

Greer Garson — Elizabeth — „aziz, goʻzal Lizzi“ — kitobdan, toʻgʻrirogʻi, insonning eng yaxshi tasavvuridan tashqariga chiqdi: qatʼiyatli, nafis, oʻzini tuta oladigan, hazilkash, oʻta qaysar va yoqimli ayol. Lorens Olivier — bu Darsi, buning uchun hamma narsa bor — oʻz sevgisi tufayli nihoyasiga yetgan magʻrurligi va takabburligi.^[5]

21-asrda TV Guide filmni „Jane Austenning eng mashhur romanining gʻayrioddiy va muvaffaqiyatli moslashuvi“ deb atadi… Garchi satira biroz qisqartirilgan va qoʻpollashtirilgan boʻlsa-da va koʻproq yorqin liboslardan foydalanish uchun davr ilgari surilgan boʻlsa-da, Austenning 19-asrdagi qishloq ijtimoiy odatlarining oʻtkir va aqlli portreti bilan ruh butunlay saqlanib qolgan. U davom etdi:^[6] Garson hech qachon Elizabeth Bennetdan yaxshiroq rol ijro etmagan. Yumshoq, aqlli, joʻshqin, lekin hech qachon qoʻpol emas, xullas, Garsonning Elizabethi Austenning qahramoni.

Rotten Tomatoes kinotanqid saytida Andisha va gʻurur haqida 10 maqola yigʻilib, ulardan 100 foizi filmni ijobiy baholaydi.^[7]

Mukofotlar

Andisha va gʻurur eng yaxshi badiiy rejissor, qora va oq (Sedrik Gibbons va Pol Groesse) uchun Oscar mukofotiga sazovor boʻldi.

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 Glancy, H. Mark „When Hollywood Loved Britain: The Hollywood 'British' Film 1939-1945“ (Manchester University Press, 1999)
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 The Eddie Mannix Ledger, Los Angeles: Margaret Herrick Library, Center for Motion Picture Study.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 „Pride and Prejudice: Notes“. Turner Classic Movies. 9-noyabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-avgust 2014-yil.
↑ Looser, Devoney. The Making of Jane Austen. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press, 2017 — 129-bet. ISBN 978-1-4214-2282-4.
↑ Crowther, Bosley. „'Pride and Prejudice,' a Delightful Comedy of Manners“ (9-avgust 1940-yil). 9-oktabr 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-avgust 2014-yil.
↑ „Pride and Prejudice“. TV Guide. 19-avgust 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-avgust 2014-yil.
↑ „Pride and Prejudice (1940)“. Rotten Tomatoes. Fandango. 25-iyul 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3-yanvar 2020-yil.

Havolalar

Pride and Prejudice IMDbda

[Glancy-1] 1,0 ^1,1 Glancy, H. Mark „When Hollywood Loved Britain: The Hollywood 'British' Film 1939-1945“ (Manchester University Press, 1999)

[Mannix-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 The Eddie Mannix Ledger, Los Angeles: Margaret Herrick Library, Center for Motion Picture Study.

[tcm-notes-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 „Pride and Prejudice: Notes“. Turner Classic Movies. 9-noyabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-avgust 2014-yil.

[4] Looser, Devoney. The Making of Jane Austen. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press, 2017 — 129-bet. ISBN 978-1-4214-2282-4.

[nytimes-review-5] Crowther, Bosley. „'Pride and Prejudice,' a Delightful Comedy of Manners“ (9-avgust 1940-yil). 9-oktabr 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-avgust 2014-yil.

[tvguide-6] „Pride and Prejudice“. TV Guide. 19-avgust 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-avgust 2014-yil.

[7] „Pride and Prejudice (1940)“. Rotten Tomatoes. Fandango. 25-iyul 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3-yanvar 2020-yil.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]