Abdulqodir Muhitdinov

Muhitdinov Abdulqodir (1892-yil Buxoro— 1934-yil 6-yanvar Toshkent) — Buxorodagi jadidchilik harakati namoyandasi, siyosat arbobi. Boshlangʻich taʼlimni Buxoroda olgach, Istanbul madrasasida oʻqidi. Otasi yirik savdogar Mirza Muhitdin Mansurov ilk jadid gaz. "Buxoroyi sharif"ni moddiy jihatdan taʼminlab turgan, yangi usul maktablariga homiylik qilgan. M.ning ilk maqolalari Orenburgdagi "Vaqt" gaz.da eʼlon qilingan (1910).

Buxoroda 1917-yil aprel namoyishlardan keyin yosh buxoroliklar partiyasi MKga aʼzo boʻldi. Kolesov voqeasshxsh keyin Samarqand, Toshkent, Moskvada muhojirlikda yashagan. Turkiston musulmonlari byurosi aʼzosi (1919—20). "Qutulish" gaz. muharriri (1920). Buxoro inqilobiy koʻmitasi raisi, BXSR deqqonchilik noziri (1920—21). BXSR ning dastlabki Konstitutsiyasini ishlab chiqishda qatnashgan, Buxoroda yersuv islohoti oʻtkazilishi tashkilotchilaridan biri. M. BXSR ning xorijiy mamlakatlar bilan Rossiya vositachiligisiz mustaqil aloqa oʻrnatish, bosqinchi qizil armiyani olib chiqib ketish, xalq militsiyasi singari milliy armiya tuzishni qatʼiy talab qilgan. 1921— 24 yillarda BXSR savdo va sanoat vaziri, Buxoro Xalq xoʻjaligi Oliy kengashi raisi, Buxoro Iqtisodiy kengashi raisi, BXSR nozirlar shoʻrosi raisining 2-muovini lavozimlarida ishlagan. Oʻrta Osiyoda milliy hududiy chegaralanish oʻtkazilib, Oʻzbekiston SSR tarkibida Tojikiston ASSR tashkil qilingach, M. Tojikiston ASSR Xalq Komissarlari Soveta raisi qilib tayinlandi (1925—29). Tojikiston SSR tuzilgach, u Oʻzbekiston SSR taʼminot Xalq Komissarligida ishladi. 1933-yil 21 avgustda sovet rejimi tomonidan M. qamoqqa olinib, unga "burjua millatchisi" tamgʻasi yopishtirildi va 1934-yil 1-iyunda otib tashlandi.

Buxoro Xalq Sovet Respublikasida

1920-1921-yillar - Buxoro Markaziy Inqilobiy Komiteti raisi, Buxoro Xalq Sovet Respublikasi Markaziy Ijroiya Qo‘mitasi raisi,

1921-1923-yillar - qishloq xoʻjaligi Naziri, Buxoro NSR savdo va sanoat vaziri.

1923-1924-yillar - Buxoro NSR Iqtisodiy Kengashining raisi, 1923-yil 15-maydan 1924-yil 27-oktabrgacha BNSR Xalq Nazirlari (Vazirlar) Soveti raisi vazifasini bajaruvchi.

1923-1924-yillar - Oʻrta Osiyo iqtisodiy konferensiyasida Buxoro NSR – SSR vakolatxonasi aʼzosi.

Oʻzbekiston SSR va Tojikiston ASSRda

1924-1926-yillar - Oʻzbekiston SSR tarkibida muxtoriyat tuzilganidan keyin Tojikiston ASSR Muvaqqat inqilobiy qoʻmitasi aʼzosi.

1926-1929-yillar - 1926-yil 16-dekabrda Tojikiston ASSRning saylangan davlat organlari (Muvaqqat inqilobiy qoʻmita oʻrniga) tuzilgandan soʻng uning Xalq Komissarlari Soveti raisi etib saylandi.

1929-1930-yillar - Markaziy Osiyo iqtisodiy konferensiyasida Tojikiston ASSR - SSR vakolatxonasi a'zosi;

1930-1933-yillar - Oʻzbekiston SSR taʼminot xalq komissari.

1933-yil dekabr oyida ishdan bo'shatildi, uni Dushanbe shahrini Stalinobodga o'zgartirishga qarshi chiqishda ayblashdi. Tojikiston SSR Xalq Komissarlari Soveti raisi Abdullo Rahimboyev Muxitdinov 1925-1929-yillarda tojik millatchilik harakatining faol ishtirokchilaridan biri bo‘lganini ta’kidladi.

1933-yil 21-avgustda hibsga olingan, 1934-yil 1-iyunda o'limga hukm qilingan. Xuddi shu kuni suratga olingan. 1958-yil 25-yanvarda to'liq reabilitatsiya qilindi va partiyaga qayta tiklandi.

Adabiyot

• Ayniy S, Buxoro inqilobi tarixi uchun materiallar, M., 1926; Rajabov K,., Buxoroga qizil armiya bosqini va unga karshi kurash, T., 2002.