Koyot

Koyot AQShning shimoli-gʻarbiy qismidagi hindlarning afsonalarida va afsonalar qahramonlari sifatida tez-tez uchrab turadi. Asarlarda koyotning mavjudligi uning maʼlum bir hududda ommabop boʻlgani va hayvonning xususiyatlari bilan bogʻliq: rivojlangan intellekt va yuqori ijtimoiylashuvi.^[1] U afsonada navaxo ^[1], ne-perse ^[1]^[2], не-персе^[2], Кус (народ) [кус; Coos people] Coos) ^[1], yakama ^[3], Уаско (народ) [васко; Wasco-Wishram] Vasko-Vishram ) ^[1] nomalari bilan mashhur.

Asarlarda Koyot odatda kichik qahramon sifatida namoyish etiladi. Uni bosh qahramonga qarama-qarshi qoʻllash mumkin, chunki u qahramonligi bilan emas, balki insoniy fazilatlari bilan ajralib turadi. Qoidata koʻra, u skandinaviya afsonasidagi Lokiga oʻxshash boʻlgan trikster rolini oʻynaydi.^[1] Bir qator afsonalarda koyot boshqa afsonaviy rollarni ham bajargan, masalan, navaxo afsonasida Koyot trikster boʻlish bilan bir qatorda, „bir vaqtning oʻzida“ ov, urush va sevgi xudosi, jodugarlik ixtirochisi ham boʻlgan.^[4] Koyot koʻplab ijobiy xususiyatlarga ega.^[1] Kosmogon afsonalarida u baʼzi tuproq boʻlaklariga, ekstrement yoki qon quyqasini tepib dunyoni va birinchi odamlarni yaratgan.^[4] Yevropaliklarning Amerika Gʻarbiga kelishi bilan paydo boʻlgan asarlarda koyot yangi xususiyatga ega: anʼanaviy hind madaniyatini Yevropa bosqinidan himoya qilishdir. U yevropaliklarga qarshi boʻlgan satirik qahramonga aylangan. Misol uchun, zamonaviy hikoyalardan birida, koyot haqida hikoya qilmoqchi boʻlgan antropologning tuzogʻiga tushib qoladi, ammo notanish odamni aldab, unga faqatgina ekskrement yozuvlarini qoldirgan.^[1]

Koyot haqidagi hikoyalarning ahamiyati va ibratliligi hindlarning qishda, uy ishlari qisqargan va boʻsh vaqtlarini maʼnaviy bayramlarga bagʻishlashda foydalanganligi bilan taʼkidlanadi. Bahordan kuzning boshigacha koyot haqida hikoyalar aytilmagan.^[1]

Zamonaviy madaniyatdagi koyot

Koyot Tomas Siddellning „Gannerkrig koʻchasi“ (inglizcha: Gunnerkrigg CourtGunnerkrigg mahkamasi) deb nomlangan veb-komikasidagi bosh qahramonlardan biri boʻlgan ^[5], bu yerda u trikster xudosi, Gillliti oʻrmonining boshligʻi ^[6] sifatida tasvirlangan.

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Ramsey, Jarold. „Coyote (legend)“ (en). The Oregon Encyclopedia. Qaraldi: 2014-yil 24-noyabr.
↑ ^2,0 ^2,1 „Coyote and the Monster of Kamiah“ (en). 2015-yil 22-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 24-noyabr.
↑ „Coyote And Crow“ (en). Meta Religion. Qaraldi: 2014-yil 24-noyabr.
↑ ^4,0 ^4,1 Cooper G.H. „Coyote in Navajo religion and cosmology“ (en) (deadlink). 2012-yil 22-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 24-noyabr.
↑ „Gunnerkrigg Court“.
↑ „Перевод вебкомикса на acomics.ru“.

Adabiyot

Coyote Was Going There: Indian Literature of the Oregon Country. Seattle: University of Washington Press, 1977.
Ramsey, Jarold.. Reading the Fire: The Traditional Indian Literatures of America. Seattle: University of Washington Press, 1999. ISBN 9780295977874.
A Coyote Reader. Berkeley: University of California Press, 1993.

[Ramsey-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Ramsey, Jarold. „Coyote (legend)“ (en). The Oregon Encyclopedia. Qaraldi: 2014-yil 24-noyabr.

[ilhawaii.net-2] 2,0 ^2,1 „Coyote and the Monster of Kamiah“ (en). 2015-yil 22-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 24-noyabr.

[3] „Coyote And Crow“ (en). Meta Religion. Qaraldi: 2014-yil 24-noyabr.

[Cooper-4] 4,0 ^4,1 Cooper G.H. „Coyote in Navajo religion and cosmology“ (en) (deadlink). 2012-yil 22-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 24-noyabr.

[5] „Gunnerkrigg Court“.

[6] „Перевод вебкомикса на acomics.ru“.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]