Sartarosh

Sartarosh — bu odamning qiyofasini oʻzgartirish yoki saqlab qolish uchun soch kesish yoki soch turmagini toʻgʻirlaydigan odam. Bunga sochlarni boʻyash, kesish va sochlarni tekstura qilish usullarining kombinatsiyalari kiradi. Kanadadagi professional unvonlar qatoriga „sartarosh“, „soch rangi boʻyicha mutaxassis“ va „parik stilisti“ kiritilgan. Har bir professional unvonning „shogird“ versiyasi ham mavjud^[1].

Gollandiyalik satarosh ayolning sochini turmaklab boʻlgach oʻz qoʻllari bilan sinovdan oʻtkazdi.

Tarix

„Sartarosh“ soʻzi nemischadan kelib chiqqan boʻlib, Perückenmacher, yaʼni parik ishlab chiqaruvchi degan maʼnoni anglatadi. Germaniyaning oʻzida bu soʻz uzoq vaqtdan beri ishlatilmagan va eskirgan germanizmdir.

Sartaroshlik Rossiya Imperiyasida

Oʻrta asrlardan to 19-asrning oʻrtalariga qadar chaqiruvga yuradigan yaʼni chaqirsa boradigan sarataroshlar xizmati keng tarqalgan. Bu odamlar oʻz mijozlarining soch soqollarini xonadonlarida yoki bozorlarda olib qoʻyishgan. Qoidaga koʻra, sartaroshlarning bir qoʻlida asboblar va parfyumeriya qutisi boʻlgan va boshlariga koʻchma stul qoʻyilgan.

Xizmatlar

Sartaroshlar tomonidan taqdim etiladigan xizmatlar turlari:

Sochni davolash Soch kesish olov soch turmagi Issiq qaychi bilan soch turmagi Soch turmaklash Kechki soch turmagini yaratish Afrikalik braidlarni toʻqish Sochni boʻyash taʼkidlash boshini kesish Rang berish

Jihozlar

Sartaroshlar uchun asboblar 4 guruhga boʻlinadi:

Sochni tarash uchun asboblar;
Soch kesish uchun asboblar;
Sochni jingalaklash va shakllantirish vositalari.
Sochni boʻyash vositalari.

Sartaroshlarning Sogʻliqlariga xavf omillari

Reproduktiv

Aksariyat sartaroshlar tugʻish yoshidagi ayollar boʻlib, bu ish joyidagi potentsial taʼsirlar va ular keltirib chiqarishi mumkin boʻlgan xavf-xatarlarga qoʻshimcha boʻladi^[2] Sartaroshlik bilan shugʻullanuvchi onalar bilan tugʻishning salbiy oqibatlari, masalan, kam vazn, erta tugʻilish, perinatal oʻlim va homiladorlik yoshiga nisbatan kichik boʻlgan chaqaloqlar kabi xolatlar aniqlangan^[3]^[4]. Biroq, bu tadqiqotlar individual xavf omillari va tugʻilishning salbiy oqibatlari oʻrtasida aniq bogʻliqlikni koʻrsata olmaydi.

Onkologik

Xalqaro Saraton tadqiqotlari agentligi yoki IARC xabar berishicha: sartaroshlar va sartaroshlarning ish joyida topilgan kimyoviy moddalarning salbiy taʼsirini tasniflar ekan „odamlar uchun kanserogen boʻlishi mumkin“ yoki 2A toifasiga kirishini aytishgan^[5]. Bu qisman hayvonlar va laboratoriya tadqiqotlarida mutagen va kanserogen taʼsir koʻrsatgan soch mahsulotlarida tarixan topilgan kimyoviy birikmalarning mavjudligi bilan bogʻliq^[5]. Biroq, xuddi shunday izchil taʼsirlar odamlarda hali toʻliq aniqlanmagan. Soch boʻyoqlarining salbiy taʼsiri va erkaklar sartaroshlarida siydik pufagi yalligʻlanish xavfining oshishi bilan bogʻliqlikni koʻrsatadigan tadqiqotlar mavjud, ammo ayollarda emas. Sartaroshlarda tuxumdonlar, koʻkrak va oʻpka saratoni kabi boshqa xavfli kasalliklar ham oʻrganilgan, ammo bu tadqiqotlar natijalari potentsial chalkashlik tufayli noaniq boʻlgan yoki xavfning oshishini koʻrsatmagan.

Respirator

Nafas olish Uchuvchi organik birikmalar sartaroshxonalarda eng katta ingalatsiya taʼsiri ekanligi koʻrsatilgan, eng katta konsentratsiyalar soch boʻyoqlarini aralashtirish va soch spreylarini qoʻllashda sodir boʻladi^[6]. Nafas olish yoʻllarining boshqa muhim taʼsirlari orasida etanol, ammiak va formaldegid bor. Taʼsir qilish kontsentratsiyasi odatda ular ishlayotgan hududda ventilyatsiya mavjudligi yoki yoʻqligi bilan bogʻliq ekanligi aniqlangan^[7]. Tadqiqotlar sartaroshlar orasida boshqa guruhlarga nisbatan yoʻtal, xirillash, rinit va nafas qisilishi kabi nafas olish bilan bogʻliq belgilarining koʻpayishini koʻrsatdi^[8]^[9] Spirometriya boʻyicha oʻpka funktsiyasi darajasining pasayishi ham kuzatilgan.

Teri

Teri Kontakt dermatit — bu sartaroshlarda kuzatiladigan keng tarqalgan dermatologik tashxis^[10] Allergen sezgirligi sartaroshxonalarda kontakt dermatitning koʻp holatlarining asosiy sababi hisoblanadi, chunki soch boʻyoqlari va oqartiruvchi vositalar, shuningdek, doimiy jingalaklash vositalarida maʼlum sezgirlashtiruvchi kimyoviy moddalar mavjud^[11] Sartaroshlar, shuningdek, qoʻllarini toʻgʻridan-toʻgʻri suvga choʻmdirish yoki hoʻl sochlar va uskunalarni ishlatish orqali nam ishlarga katta vaqt sarflaydilar. Ish vaqtidan tashqari, ushbu turdagi ish terining tabiiy himoya toʻsigʻining shikastlanishi tufayli sartaroshlar orasida tirnash xususiyati beruvchi dermatitning koʻpayishiga ham taʼsir koʻrsatadi^[12].

Manbalar

[1] ttps://www23.statcan.gc.ca/imdb/p3VD.pl?Function=getVD&TVD=122372&CVD=122376&CPV=6341&CST=01012011&CLV=4&MLV=4

[2] ttps://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4260452

[3] ttps://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1740337

[4] ttp://link.springer.com/10.1007/s00420-014-1011-0

[dx.doi.org-5] 5,0 ^5,1 https://dx.doi.org/10.1016/0003-2670(95)90241-4

[6] ttps://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2819791

[7] ttp://link.springer.com/10.1007/s11356-019-05402-9

[8] ttps://dx.doi.org/10.1007/s00420-020-01645-z

[9] ttps://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ajim.10293

[10] ttps://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/cod.12315.

[11] ttps://ijdvl.com/contact-dermatitis-to-hair-dye-an-update/

[12] ttps://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4097089

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]