Vaqt mintaqasi
- Geografik vaqt mintaqasi — (oʻrtacha meridian ° 7,5 ± nisbiy) aniq 15 ° Yerning yuzasi kengligidan anʼanaviy strip. Oʻrtacha nol meridian soat mintaqasi Grinvich meridian deb qabul qilinadi.
- Maʼmuriy vaqt mintaqasi Yer yuzasining qism boʻyicha qaysi baʼzi qonun hujjatlariga muvofiq muayyan maʼmuriy vaqt belgilangan. UTC-10 va UTC + 14: 00.][1]
Vaqt mintaqalarida seks da qizlarni koʻtiga amiga qoʻtaq kirib chiqadi bilan bogʻliq, shu kabi mahalliy vaqt bilan maydoni (mintaqa vaqtini) aniqlash uchun, hisobga oʻz oʻqi atrofida va boshqa tomondan yer yuzida qaytishini olib , vaqt farqi oʻrtasidagi shunchalik bir soat ning koʻpaytmasi boʻlishi. Natijada, bir qaror 24 maʼmuriy vaqt mintaqalari mavjud boʻlishi kerak, deb kelishib olindi va ularning har biri koʻproq yoki kamroq geografik vaqt mintaqasi bilan mos boʻldi. Boshlangʻich nuqtasi Grinvich meridiandan,oxirgi meridian, nol meridian mintaqa vaqtini qabul qilindi.[2] GMT UTC bilan almashtirish uchun joriy etildi muvofiqlashtirilgan umumjahon soat (UTC) yordamida belgilangan vaqt hisoblanadi. UTC koʻlamli atom vaqt yagona shkala (qatiq) asoslangan va fuqarolik foydalanish uchun yanada qulay hisoblanadi. Butun dunyo boʻylab Time mintaqalari UTC ofset ijobiy va salbiy sifatida ifoda etiladi. (Salbiy gʻarbida meridian vaqt mintaqalarida, ijobiy ofset -. Sharqqa) UTC vaqti qish ham yoz ham tarjima emas ekanligini yodda tutmoq kerak.[3] Xalqaro kelishuvga koʻra, yer yuzasi shartli ravishda 24 soat mintaqasiga boʻlingan (360°: 24 = 15°). Mintaqa doirasida shu mintaqaning oʻrta qismidan oʻtgan meridianning mahalliy vaqti qabul qilingan. Bir soat mintaqasidagi vaqt mintaqa vaqti deb ataladi. 0ʻrtasidan bosh meridian oʻtadigan soat mintaqasi nolinchi (yigirma toʻrtinchi) mintaqa deb qabul qilingan. Mintaqalar hisobi ana shu meridiandan boshlanadi. Nolinchi mintaqadan sharqda 7°30′ shq. uz. bilan 22°30′ shq. uz.dagi meridianlar orasi birinchi mintaqa, 22°30′ va 37°30′ uzunlikdagi meridianlar orasi ikkinchi mintaqa boʻladi va hokazo.[4]
Mintaqalar birinchi mintaqadan 24-(nolinchi) mintaqagacha davom etadi. Har bir mintaqa vaqti qoʻshni mintaqa vaqtidan bir soatga farq qiladi. Oʻrta Osiyo ikkita soat mintaqasida joylashgan (4-va 5-soat mintaqalarida). Mintaqa chegaralari aynan meridianlardan oʻtkazilmaydi. Vaqt hisobida qiyinchilik tugʻdirmaslik uchun baʼzan uning chegaralari yirik shaharlarni aylanib oʻtadi, yoki davlat chegaralariga toʻgʻri keladi. Yangi sutkaning boshlanishi 12-soat mintaqasining oʻrtasidagi 180° uzunlikdan boshlanadi, deb qabul qilingan. Bu shegara sana oʻzgarishi chizigi deb ataladi. Har bir yangi sutka ana shu chiziqdan boshlanadi. Bu chiziq ikki orol yoki ikki shahar oraligʻidan oʻtganda, bu orollar va shaharlarning birida yangi sana boʻlsa, boshqasida kechagi sana boʻladi. Baʼzi davlatlarda kunduzgi vaqtdan toʻla foydalanish va boshqa maqsadlarda mintaqa vaqti maʼlum bir vaqtga oldinga yoki orqaga suriladi.[5]. Oʻzbekistonda ilgari vaqt oʻlchovi ikki mintaqa doirasida olib borilar edi (Toshkent va Samarqand vaqti). Oʻzbekiston hukumatining maxsus qarori asosida mamlakatimizning butun hududida bir xil mintaqa vaqti qabul qilingan.