Vashgird

Vashgird, Vashjird — ilk oʻrta asrlarda Shimoliy Toxaristondagi shahar va viloyat. Dastlab Avestoda Visagird, soʻngra Firdavsiyning "Shohnoma"sida Afrosiyob podsholigi davridagi voqealar bayopida Visa, Visagird shaklida qayd etilgan. Afrosiyobning vaziri Piron Visa nomi bilan bogliq boʻlishi yoxud "Vaxsh" va "Kard" — "maʼbud Vaxsh gomonidan yaratilgan" maʼnopi anglatgan boʻlishi \am e\timol. 19-asrla Oʻrga Osiyoda "vashgird" soʻzi dars qumidan oltinni ajratib olish uchup ishlatiladigan asbobpi anglatgan. 7-asrning 1-yarmida Xuttalon viloyagi rustoqlaridap biriping markazi boʻlgan. Xitoy yilnomasi "Tan-shu"ga koʻra, U-shs-ke, yani Vashgirl Xuttalonga tegishli Kumel rustogining maʼmuriy markachi boʻlgan. 9-asrda V. musulmonlarning eng yirik chegara sha\ri \isoblangan, unign atrofida 700 ga yaqin mustahkam iste\komlar ("hisp") boʻlgan. 826 — 827 yillarda V. viloyati xalifalikka 1000 dir-ham soliq toʻlagap. V. shahri toglar orasila joylashgap. 10-asrda V. sha\ri Shumandap kagta va Tsrmich b-i deyarli barobar boʻlgan. 12-asrla V.da mashhur rabotlar, islom dini kirib kelishidap avvalgi alifboda bitilgan ajoyib yozma yodyurliklar boʻlgan. V.ga turli xorijiy oʻlkalarlan say-shlar kslishgan.

V.V.Bartold V.pi \oz. Fayyubodoʻrnida boʻlgan leb hisoblayli. Biroq A.M. Bedepinkiyning fikricha, V.Faychoboldan biroch uchoqlikdagi Sari Mochor qishlogʻi chetida joylashgai Talli Voch-ljur sh. xarobasi (80 ga maydonga ega) oʻrpida boʻlgan. Shahar xarobasi yaqini-lagi qabristonla 9-asrdan Balxda yasha-gap mashhur sufny av.tiyo X.OJI Abu Abduraqmon Xatim mozori bor. Xotim xt-Asomm maqbarasi 17-asr manbalarida qayd> etilgan. U balxlik mashhur sufiy Shaqiq Balxiyning shogirdi (851 yilda Balxda vafot etgan) boʻlgan. Shaqiq Balxiy mozori V.da 10-asrda maʼlum boʻlgan. Keyinchalik u Balxga qayta dafn etilgan.

L: Kamaliddiiov Sh. S.. Istori-cheskaya geografiya Yujioyu Sogda va Toxaris-tana po araboyazichtlm istochnikam IX — iachala XIII vv., T„ 19%.