Wolfgang Rindler
| Wolfgang Rindler | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
18-may 1924-yil Vienna, Avstriya |
| Vafoti |
8-fevral 2019-yil (94 yoshda) |
| Fuqaroligi | AQSh |
| Sohasi | Fizika |
| Ish joylari | Dallasdagi Texas Universiteti |
| Mashhur ishlari |
Voqealar gorizonti Narvon Paradoksi Rindler koordinatalari Spinorial nisbiylik |
| Veb-sayt | C.V. at U. Texas |
Wolfgang Rindler (1924-yil 18-may — 2019-yil 8-fevral) umumiy nisbiylik nazariyasi sohasida ishlaydigan fizik boʻlib, u voqealar gorizontini", Rindler koordinatalarini fanga kiritgani va (Rojer Penrouz bilan hamkorlikda) spinorlardan umumiy nisbiylikda foydalangani uchun mashhur. U Avstriya Fanlar akademiyasining faxriy aʼzosi va „Accademia delle Scienze di Torino“ning xorijiy aʼzosi boʻlib,[1] bundan tashqari koʻplab darsliklar muallifi boʻlgan.
Hayoti va karyerasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Wolfgang Rindler 1924-yil 18-mayda Venada advokatning oilasida tugʻilgan. 1938-yilda onasi uni Germaniya va Avstriyadan kelgan yahudiy bolalarini qutqaruv Kindertransport homiyliklari orqali Angliyaga yubordi. U oʻzining bakalavr va magistrlik darajalarini Liverpul universitetidan va fanlar nomzodi darajasini London Imperial kollejidan oladi. 1956-yildan 1963-yilgacha Kornel universitetida dars beradi
1960-yilda Oliver va Boyd va InterScience uning birinchi maxsus nisbiylik haqidagi birinchi kitobini nashr etishdi. Sharhlovchi Alfred Shildning taʼkidlashicha, u „ajoyib, aniq va puxta hisobot“ va „jismoniy gʻoyalar, analitik formulalar va makon-vaqt geometriyasi oʻrtasida mustahkam muvozanatni taʼminlagan“ edi.[2] (1966, ikkinchi nashr)
Rindler 1961-yildagi „Uzunlik qisqarish paradoksi“ maqolasining asosi sifatida Fitsjerald qisqarishidan foydalangan.[3] Bu xayoliy tajriba hozirda narvon paradoksi deb ataladi.
1963-yilning sentabr oyida u yangi tashkil etilgan, 1969-yilda Dallasdagi Texas universitetiga aylangan xususiy tadqiqot tashkiloti — Janubi-gʻarbiy ilgʻor tadqiqotlar markazida asoschilaridan biri lavozimini egallagan. Faoliyatining qolgan qismida UTDda ishlagan va oxir-oqibat faxrli professorga aylangan. 1961-1962 oʻquv yili uchun London qirollik kollejiga, 1968-1969-yillarda Rimdagi La Sapienza universitetiga mehmon olim sifatida tashrif buyurgan.
1969-yilda Springer oʻzining „ Essential Relativity: Special, General and Cosmological“ („ Nisbiylik: maxsus, umumiy va kosmologik“)ning birinchi nashrini bosib chiqardi. Bu bakalavriat darsligi „nisbiylik nazariyasini oʻqitishning muhim muammosiga tetiklantiruvchi darajadagi zamonaviy yondashuv“ deb maqtaldi.[4] Boshqa sharhlovchining soʻzlariga koʻra, u „shunchaki eng yaxshi kirish“ va „ajoyib tushunchalar bilan toʻldirilgan“ edi.[5] Ikkinchi nashri 1977-yilda paydo boʻlganida, sharhlovchi uning „Maxning klassik mexanika asoslarini keng nishonlagan imtihonini eslatishi“ni bildirdi. Boshqa tomondan, ikkinchi nashr „yangi ishlanmalar haqida eng yaxshi maslahatlarni berardi“ (neytron yulduzlarining modellari, rentgen astronomiyasi, supernova portlashlari va kvazarlar).[6] Keyinchalik, boshqa bir sharhlovchi uni diagrammalarning kamligi uchun tanqid qildi, ammo kosmologiya bobini „lirik, falsafiy va shu bilan birga texnik“ deb maqtadi.[7]
Rindler 1975 va 1987-yillarda Vena universitetida va 1990-yilda Kembrij universiteti va Cherchill kollejida mehmon olim boʻladi.
1982-yilda Oksford universiteti matbuoti „ Maxsus nisbiylikka kirish“ kitobini nashr etadi, uning ikkinchi nashri 1991-yilda chiqqan. Sharhlovchining taʼkidlashicha, boshqa kitoblarda kirish va intuitiv tushuntirish yaxshi boʻlsa, bu kitob „maxsus nisbiylikning koʻpchilik qoʻllanilishlari uchun foydali maʼlumot beradi: kinematikasi, optikasi, zarralar mexanikasi, elektromagnetizm va kontinua mexanikasi“.
1984-yilda Rojer Penrouz va Rindler „Ikki spinorli hisob va relyativistik maydonlar“ mavzusida „Spinorlar va Fazo-vaqt“ ning 1-jildini nashr etishdi. Mixal Heller Spinorlar va Fazo-vaqt „ham oddiy, ham yuqori darajada ilgʻor“ deb yozadi. U deyarli bitiruvchilar darajasidan boshlanadi, ammo tez orada, bosqichma-bosqich zamonaviy matematik fizikaning eng yuqori standartlariga erishadi. "[8]
2001-yilda Oksford universiteti matbuoti „ Relativity: Special, General and Cosmological“ („ Nisbiylik: maxsus, umumiy va kosmologik“) kitobini nashr etdi va uning ikkinchi nashri 2006-yilda chiqdi. Sharhlovchi „Uning yozuvi nafis, ammo ixcham va mantiqan aniq“ligini taʼkidladi. U „ Shvartschild koordinatalari yordamida tahlil qilingan qora tuynuklarning ichki tuzilishi haqidagi munozaralar va Kruskal kengaytmasidan ustalik bilan foydalanilgani“dan qoyil qoldi.
Wolfgang Rindler 94 yoshida 2019-yil 8-fevralda vafot etdi.[9]
Maqolalari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Rindler The American Journal of Physics (AJP) jurnalida bir nechta maqolalarini chop ettirdi:
- 1961: (DW Skiama bilan hamkorlikda) „Tez harakatlanayotgan sirtdagi nurlanish bosimi“, AJP 29: 643 doi
- 1965: (Rojer Penrouz bilan hamkorlikda) „Energiyani tejash relyativistik mexanika uchun asos sifatida“, 1-qism AJP 33:55 doi va 2-qism AJP 33: 995 doi
- 1966: „Spinorlar nima“, AJP 34: 937 doi
- 1966: „Kruskal fazosi va bir tekis tezlanishli sistema“, AJP 34: 1174 doi
- 1967: „Vaqt kengayishi formulasini olishning dunyodagi eng tezkor usuli“, AJP 35: 1165 doi
- 1968: „Lenz-Shiff argumentiga qarshi misol“, AJP 36: 540 doi
- 1969: „Tangherlini argumentiga qarshi misol“, AJP 37:72 doi
- 1970: „Eynshteynning vaqt kengayishiga jismoniy jihatdan qarashning ustunliklari“, AJP 38: 1111 doi
- 1988: (Jek Denur bilan hamkorlikda) „Elektrostatik energiya haqidagi oddiy relyativistik paradoks“, AJP 56: 795 doi
- 1989: „Nisbiylik va elektromagnetizm: magnit monoqutbdagi kuch“, AJP 57: 993 doi
- 1994: „Maxsus nisbiylikdan oldingi umumiy nisbiylik: nisbiylik nazariyasining gʻayritabiiy sharhi“, AJP 62: 887 doi
- 2009: „Gödel, Eynshteyn, Max, Gamov, Lanczos: Gödelning kosmologiyaga ajoyib ekskursiyasi“, AJP 77: 498 doi
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Wolfgang A. Rindler“. University of Texas – Dallas. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 8-noyabr 2017-yil.
- ↑ Alfred Schild (1961) Review: Special Relativity, Bulletin of the American Mathematical Society 67(5):449,50 link from Project Euclid
- ↑ Rindler, Wolfgang (1961). „Length Contraction Paradox“. American Journal of Physics. 29-jild, № 6. 365–366-bet. Bibcode:1961AmJPh..29..365R. doi:10.1119/1.1937789.
- ↑ Kenneth Jacobs (1970) „Bridging the gap between relativity and the undergraduate“, Physics Today 23(12):48,8 Template loop detected: Andoza:Doi
This citation will be automatically completed in the next few minutes. You can jump the queue or expand by handWolfgang Rindler]] - ↑ Chris Hllman (1998) Are there any good books on relativity ? from University of California, Riverside
- ↑ Hans C. Ohanian (1977) „Review: Essential Relativity: Special, General, Cosmological, second edition“, American Journal of Physics 45:1235
- ↑ Daniel Greenberger (1983) „Review: Essential Relativity, second edition“, American Journal of Physics 51:94
- ↑ Michał Heller (1985) Review: Spinors and Spacetime, volume 1, Acta Cosmologica 14: 143,4 from Astrophysics Data System
- ↑ Wolfgang Rindler, founding faculty member from University of Texas at Dallas
Foydalanilgan adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- W. Rindler & Roger Penrose (1988). Spinors and Space-Time: Volume 2, Spinor and Twistor Methods in Space-Time Geometry ISBN 0-521-34786-6 (paperback)
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Rindlerning shaxsiy sahifasi (Wayback Machine saytida 2013-07-31 sanasida arxivlangan)