Xitoy taqvimi

Xitoy taqvimi ikki xil kalendar bilan ifodalanadi. Bular: quyosh (qishloq xoʻjaligi xitoycha: 农历) va lunisolar (阴阳历). Ulardan ikkinchisi tarixan ikki xil koʻrinishda maʼlum: yilni bahorda hisoblagan holda Sharqiy Osiyoda eng mashhur boʻlgan Xia taqvimi (夏历 Xia li, birinchi yarim afsonaviy sulola 夏 keyin); shu bilan bir qatorda, Qin sulolasining birinchi ajdodi Zhuan-syu nomi bilan atalgan boʻlib, yilni kuzda hisoblagan.

Zamonaviy Xitoyda Grigorian taqvimi ham qoʻllanila boshlandi, biroq oy taqvimi, avvalgidek, anʼanaviy bayramlar sanalarini aniqlash uchun keng qoʻllanadi: „Bahor bayrami“ (Xitoy Yangi yili), Oʻrta kuz festivali va ayrim bayramlarning boshlanish sanalarini belgilanadi. Oy taqvimiga koʻra „Bahor bayrami“ (Yangi yil) oʻzgaruvchan boʻlib, har yili „Birinchi yangi oy“ kuniga toʻgʻri keladi. Yangi yilning boshlanishi 1645-yildan 2644-yilgacha 21-yanvardan kechiktirmay va 21- fevraldan kechiktirmay sodir boʻladigan qishki kunning (21-22-dekabr) yangi oydan boshlab ikkinchisi deb tan olinadi. Misol uchun, qora yoʻlbarsning 4719-yili 2022-yil 1-fevraldan 2023-yil 21-yanvargacha). Sya taqvimiga koʻra, „Bahorning boshlanishi“ har yili 4, 5 yoki 6 fevralga toʻgʻri keladi. Xia taqvimi mantik maqsadlarda, misol uchun, toʻylar, muassasalarni ochish va boshqa har qanday tadbirlar uchun eng qulay kunlarni tanlashda ishlatiladi. Shaxsiy „taqdir xaritasi“ ming shujjjjn Xia mantika taqvimi yordamida ham hisoblanadi.

Xitoyda Grigorian taqvimi „standart“ (公曆), „Gʻarbiy“ (西曆) yoki „quyosh“ (日曆) deb nomlanadi. Shuningdek Grigorian taqvimi kiritilgandan soʻng, u ham yangi, mos ravishda oy taqvimi — eski deb ataldi.