Yonarqoʻngʻizlar qabri

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Yonarqoʻngʻizlar qabri (yaponcha: 火垂るの墓, Hotaru no Haka) yapon muallifi Akiyuki Nosaka tomonidan 1967-yil qisman avtobiografik qisqa hikoya hisoblanadi. Hikoya muallifning 1945-yilda Kobedagi portlashdan oldingi, oʻsha paytdagi va undan keyingi tajribalarga asoslangan. Uning singillaridan biri kasallik natijasida, asrab olgan otasi yongʻin vaqtida va uning yosh asrab olgan singlisi Keyko Fukuida toʻyib ovqatlanmaslikdan vafot etadi. Bu Keykoning oʻlimi haqida shaxsan kechirim soʻrash sifatida yozilgan[1].

Hikoya birinchi marta Yaponiyada 1967-yil oktyabr oyida Bungeishunjū tomonidan nashr etiladigan oylik adabiyot jurnalda (yaponcha: オール読物 Ōru Yomimono?, "All for Reading") nashr etilgan. Nosaka ushbu hikoyasi va bir oy oldin nashr etilgan „Amerika Hijiki“ — eng yaxshi mashhur adabiyot uchun Naoki mukofotiga sazovor boʻldi[2]. Ikkala qisqa hikoya va boshqa toʻrtta hikoya 1968-yilda Shinchosha tomonidan nashr etilgan kitob sifatida toʻplangan. „Yonar qoʻngʻizlar qabri“ ingliz tiliga Jeyms R. Abrams tomonidan tarjima qilingan va 1978-yilda Japan Quarterly jurnalida chop etilgan[3]. Keyinchalik u 1988-yilda Isao Takahata rejissyori tomonidan suratga olingan "Yonar qoʻngʻizlar qabri" anime filmiga moslashtirildi. Film 1988-yil 16-aprelda, hikoya nashr etilganidan keyin yigirma yil oʻtgach suratga olingan[4]. Hikoya asosida 2005-yilda "Yonar qoʻngʻizlar qabri" telefilmiga va 2008-yilda yana bir boshqa filmlari suratga olingan.

Nosaka „Yonar qoʻngʻizlar qabri“ „ikki marta oʻz joniga qasd qilish hikoyasi“ ekanligini tushuntirdi [5]. Anime rejissyori Isao Takahata Chikamatsu Monzaemonning ikki marta oʻz joniga qasd qilish oʻyinlariga oʻxshashliklarni koʻrganini aytdi[5].

Rivojlanish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Akiyuki Nosaka kitobni 1967-yilda, yuqori iqtisodiy oʻsish davrida yozgan. Nosakaning soʻzlariga koʻra, bu davr unga gʻalati tuyulgan va „insoniyatning haqiqiy ruhiyati boshqacha boʻlgan“ va shuning uchun u yaqinlari oʻrtasidagi „ideal insoniylik“ni yoki „erkak va ayolni“ni tasvirlashni xohlagan[4]. Muallifning aytishicha, u bosh qahramon Seitani „ideal sur`atda“ tasvirlashni xohlagan.

Qahramonlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Seita[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nosaka tushuntiradiki, Seita va Setsuko urush sharoitida omon qolishadi[5]. Ularning onasi, ularning yagona vasiysi vafot etgandan soʻng, Seita butun dunyo uchun dushman boʻlib qolsa ham, oʻz singlisining qoʻriqchisi boʻlishga qaror qiladi[5]. Seita oʻzining singlisi uchun oziq-ovqat topish imkonini qidiradi. Nosakaning aytishicha: „Bir tomondan, bu juda fojiali, ammo bu ham muqaddas holat. Seita uchun u faqat oʻzi va singlisi uchun jannat qurishga urinib koʻrganga oʻxshaydi“[5]. Nosakaning taʼkidlashicha, Seita romantik emas, chunki u ham och qoladi, „ob’ektiv ravishda“ Setsuko, toʻrt yoshida, „qiz eng yoqimli koʻrinadigan“ va Seita endigina anglab yetayotgan davrda. uning oʻsmirlik davridagi erkakligi[5]. Nosakaning aytishicha, ikkalasi „aniq qarindoshlik munosabatlariga ega“ va Setsuko Seita ishona oladigan yagona odamdir [5]. Nosaka qoʻshimcha qildiki, „kuchli qon rishtasi mavjud boʻlsa-da, u qiz sifatida uni sevish imkoniyatidan mahrum“ va uning tarangligi yuqori darajaga koʻtariladi va shuning uchun sublimatsiya sodir boʻladi [5].

Nosakaning aytishicha, Seita urush davridagi koʻp aziyat chekkan bola boʻladi va shuning uchun agar bolalar shunday vaziyatga tushib qolishsa, xuddi u kabi harakat qilishadi[5]. Isao Takahataning Seitaning urush davridagi iqtidorli maktab oʻquvchisi boʻlganini bilganidan soʻng hikoyani animatsiyaga moslashtirgan[5]. U ilgari oʻgʻil bolalarda doimo yashash istagi paydo boʻlishiga ishongan, ammo Seita buning oʻrniga qiyinchiliklarga, his-tuygʻularga dosh bermaslikni tanlaydi. Xolasi haqorat qilganda, Seita qoʻpollik qilmaydi, unga va singlisiga nisbatan boʻlgan haqoratsizliklarga nisbatan koʻz yumadi. Takahataning taʼkidlashicha, 1987-yilgi bolalar Seitaning his-tuygʻularini yaxshiroq tushunishadi, ular koʻpincha xohishlariga qarab qaror qabul qilishadi, shu bilan birga, koʻplab odamlar Seitaing xatti-harakatlarini, chiqarga qarorlarini toʻgʻri deb oʻylashgan. Takahataning fikriga koʻra, nafaqat bolalar, balki zamon ham shunday boʻlib bormoqda. Shu sababdan hikoyani animatsiya sifatida ekranizatsiya qilish gʻoyasi shakllangan[5].

Setsuko[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hikoya muallifning soʻzlariga koʻra, Setsuko ham tez ulgʻayishi va u Seitaning onasi rolini, boshqa paytlarda esa uning hamrohi rolini oʻynashi lozim boʻlgan[5]. Setsuko Seitaning maʼnaviy tayanchi boʻlib xizmat qiladi, Setsuko esa yashab qolish uchun Seitaga tayanadi[5]. Nosakaning aytishicha, oxir-oqibat, ularning vafotiga qadar boʻlgan kunlar muhabbat hikoyasining taraqqaiyotiga oʻxshaydi[5].

koʻpchilik hikoya yoki animatsiya film muxlislari Setsukoning oʻlimini xush koʻrishmagan, lekin muallifning fikriga ushbu sahna hikoyaga oʻzgacha joziba bagʻishlagan, shunigdek, hikoya mazmunini yanada boyitgan.[4]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Alam, Morshed „Misinformation About Grave of the Fireflies « Thought Might“ (en-US). Thought Might (2022-yil 16-oktyabr). Qaraldi: 2023-yil 26-iyul.
  2. ↑ „Nosaka Akiyuki“ (Japanese). All of Naoki Award. 2015-yil 18-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 13-may.
  3. ↑ Osmond. „Alex Dudok de Wit, Author of BFI Classics: Grave of the Fireflies“. Anime News Network (2021-yil 6-may). Qaraldi: 2021-yil 30-iyun.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 "The Animerica Interview: Takahata and Nosaka: Two Grave Voices in Animation". Animerica. Volume 2, No. 11. Page 9. Translated by Animerica from: Takahata, Isao. Eiga o Tsukurinagara, Kangaeta Koto („Things I Thought While Making Movies“) Tokuma Shoten, 1991. Originally published in Animage, June 1987. This is a translation of a 1987 conversation between Takahata and Akiyuki Nosaka.
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 "The Animerica Interview: Takahata and Nosaka: Two Grave Voices in Animation". Animerica. Volume 2, No. 11. Page 7. Translated by Animerica from: Takahata, Isao. Eiga o Tsukurinagara, Kangaeta Koto („Things I Thought While Making Movies“) Tokuma Shoten, 1991. Originally published in Animage, June 1987. This is a translation of a 1987 conversation between Takahata and Akiyuki Nosaka. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Yonarqoʻngʻizlar_qabri&oldid=4248934" dan olindi