Zinnat Fatxullin

Zinnat Fatxullin
Tavalludi	12-noyabr 1903-yil; Vasilsur tumani, Nijniy novgorod viloyati
Vafoti	1-noyabr 1988-yil; Toshkent, OʻzSSR, SSSR
Fuqaroligi	SSSR
Kasbi	yozuvchi, dramaturg

Zinnat Fatxullin (toʻliq ismsharifi Zinnat Ravilovich Fatxullin, 1903-yil 12-noyabr, Nijniy novgorod viloyati, Vasilsur tumani, Mitrauli qishlogʻi (hozirgi Nijniy Novgorod viloyati, Sergach tumani, Andreyevka qishlogʻi – 1988-yil 1-yanvar, Toshkent) – oʻzbek sovet yozuvchisi va dramaturgi. Oʻzbekiston SSRda xizmat koʻrsatgan artist (1963). Hamza nomidagi Oʻzbekiston SSR Davlat mukofoti laureati (1971). Oʻzbekiston SSR xalq yozuvchisi (1983).

Biografiyasi

Zinnat Ravilovichning millati tatar. U 1903-yil 12-noyabr, Nijniy Novgorod viloyati, Vasilsur tumani, Mitrauli qishlogʻi katta dehqon oilasida tavallud topgan. 1922-yilda Oliy pedagogika kurslarini tugatib, Toshkent pedagogika institutining kechki boʻlimida tahsil olgan. 1925–1927-yillarda Qizil armiyada safida xizmat qilgan va Oʻzbekistonga kelgan. 1926-yilda KPSS safiga kirgan. Zinnat bosmachilikka qarshi kurashda qatnashgan. Oʻzbekiston SSR Markaziy Ijroiya Qoʻmitasi raisi Yoʻldosh Oxunboboyevning buyrugʻi bilan qoʻriqchi sifatida qishloqlarni kezib yurgan. Keyin Samarqand yaqinidagi Kattaqoʻrgʻonda partiya ishida qoldirilgan (1927–1931). Tez orada bir-ikki yil ichida adabiy oʻzbek tilini oʻrgangan.

Keyinchalik Sanʼat boshqarmasi va „Toshkent kinostudiyasi“da dars bergan va ishlagan. 1942-yilda Gorkiydagi Harbiy pedagogika institutini tamomlagan.

Fatxullin Ulugʻ Vatan urushi qatnashchisi boʻlgan. 1943-yil iyuldan „Vatan shaʼni uchun“ gazetasining oʻzbek tilidagi muxbir-tashkilotchisi edi (1-Ukraina fronti).

Urush tugagandan soʻng, 1951–1954-yillarda Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasida masʼul kotib boʻlib ishlagan va Oʻzbekiston mualliflik huquqini himoya qilish boshqarmasiga rahbarlik qilgan^[1].

Fatxullin Toshkentdagi Chigʻatoy qabristoniga dafn etilgan.

Ijodi

Zinnat Ravilovich oʻzining dramatik faoliyatini xalqning yangi, baxtli hayot uchun kurashi haqidagi „Gʻunchalar“ (1928) pyesasi bilan boshlagan. 1930-yillarda „Gʻunchalar“, 1933–1934-yillarda „Istiqlol“ va boshqa asarlarini yozgan. Uning „Gʻunchalar“ nomli ilk pyesasini oʻzbek dramaturgiyasi asoschisi Hamza tomonidan sahnalashtirilgan. Bu spektakl oʻttiz yildan ortiq vaqt mobaynida 1960-yillargacha respublikamizning barcha teatrlarida namoyish etilgan^[2].

1932-yilda yozilgan „Niqob yirtildi“ pyesasida oʻzbek xalqining burjua-millatchilik mafkurasiga qarshi kurashi, 1931-yilda yozilgan „Burgut ezildi“ pyesasida sovet hokimiyatining ichki va tashqi dushmanlariga qarshi kurashi koʻrsatilgan. Zinnatning „Mustaqillik“ (1933) va „Oltin kuz“ (1937) pyesalari Oʻzbekiston paxtakorlariga, „Sinov kunlarida“ pyesasi (1946) Vatan urushidagi oʻzbek qahramonlariga bagʻishlangan. „Yer qoni“ (1963) pyesasida sugʻorish masalalari koʻtarilgan, „Mening bahorim qaldirgʻochi“ (1964) komediyasida respublika kolxozchilari hayoti koʻrsatilgan.

Yozuvchining pyesalari respublika va undan tashqaridagi teatrlar sahnalarida ham muvaffaqiyatli namoyish etilgan.

Fatxullin urushdan keyingi yillarda dramatik asarlar bilan birga nasriy sheʼrlar ham yozgan. Uning Sovet Ittifoqi Qahramoni Qudrat Suyunov haqidagi „Soʻnmas yulduz“ qissasi Toshkent va Moskvada bir necha bor nashr etilgan. Moskvada Fatxullinaning pyesalar toʻplami ham nashr etilgan. U „Sunmas hayot“ (1951), „Senga aytaman – yasha!“ hikoyalari, „Umr evaziga“ musiqali dramasi (Sh. Sagʻdulla bilan birgalikda – 1957) muallifidir. Zinnat koʻplab esse va hikoyalar yozgan.

Fatxullinaning pyesa toʻplamlari va tanlangan asarlari uch jildda nashr etilgan.

Shuningdek, „Quyosh bilan qayt“ badiiy filmi ssenariysini ham yozgan.

Mukofotlari

Zinnat 1944-yilda Qizil Yulduz ordeni, 1959-yilda "Hurmat belgisi" ordeni, 1971-yil Hamza nomidagi Oʻzbekiston SSR Davlat mukofoti^[3] va boshqa bir qator medallar bilan taqdirlangan. 1983-yilda Oʻzbekiston SSR xalq yozuvchisi, 1963-yilda Oʻzbekiston SSRda xizmat koʻrsatgan artist unvoniga sazovor boʻlgan.

Manbalar

↑ „Фатхуллин Зиннат Равилович“. Qaraldi: 2023-yil 21-noyabr.
↑ OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
↑ Letopis poluveka: xronika kulturnoy jizni Uzbekistana, 1924—1974 / V. Tyurikov. – Tashkent: Izdatelstvo literaturi i iskusstva, 1975. – 262 s. – s. 2014

Adabiyotlar

Tanlangan asarlar [2 jildli], T., 198384.

Havolalar

https://newspaperarchive.com/obituary-clipping-jan-06-1988-2166808/

Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

[1] „Фатхуллин Зиннат Равилович“. Qaraldi: 2023-yil 21-noyabr.

[2] OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

[3] Letopis poluveka: xronika kulturnoy jizni Uzbekistana, 1924—1974 / V. Tyurikov. – Tashkent: Izdatelstvo literaturi i iskusstva, 1975. – 262 s. – s. 2014

[1]

[2]

[3]