57-piyoda polki (Usmonli imperiyasi)

57-piyoda polki (Usmonli imperiyasi)
tr 57 nci Piyade Alayı
57-piyoda polki (Usmonli Imperiyasi) Gallipolidagi xotira maydoni (2012-yil olingan surat)
Turi:	quruqlikdagi piyoda polki
Mamlakat:	Usmonli imperiyasi
Faoliyat yillari:	1915 yildan
Jamoa tashkili:	15-korpus (Usmonli imperiyasi)
Qatnashgan:	Birinchi jahon urushi
Qoʻmondonlar
Mehmet Rizo Bey Mustafo Kamol Otaturk Husayn Avni Bey

57-piyoda polki (turkcha: 57 nci Piyade Alayı, Elli Yedinci Piyade Alayı) yoki oddiygina 57-polk (turkcha: 57 nci Alay, Elli Yedinci Alay) – 1880 yoki 1891-yillarda tuzilgan Usmonli imperiyasining quruqlikdagi qoʻshinlari birligi. 1911-yilda polk Tripoli jangida qatnashgan (Italiya-Turkiya urushi); Bolqon urushi paytida tarkib Kumanov jangida va 1912-yil Bitola jangida qatnashgan; ogʻir yoʻqotishlarga uchragan polk Istanbulga qaytarilgan.

1915-yil 1-fevralda Tekirdagʻda (Rodosto) va 1915-yil fevral oyining oxirida esa oʻzining polk ranglarini olgan. Polk qoʻmondoni podpolkovnik Husayn Avni Bey (Anzak) edi . 1915-yil 30-noyabrda Sulton Mehmed V Reshad polkni Imtiaz medali bilan taqdirladi („Boshqalardan ajralib turgani uchun“, turkcha: İmtiyaz Madalyası) va Harbiy medalni ham topshiradi.

Hozirgi Turkiyada polk bayrogʻi bilan bogʻliq shahar afsonasi ham mavjud.

Tarixi

1891-yil manbalarda polkning tashkil etilgan yili deb atalishiga qaramay, aslida u 1880-yilda yaratilgan. Baʼzi arxiv maʼlumotlariga koʻra, u Usmonli armiyasining 29-qoʻshma qurolli korpusining 15-brigadasiga biriktirilgan. Polkning birinchi qoʻmondoni polkovnik Mehmet Rizo Bey edi.

Tripoli va Bolqon urushlari

1911-yilda polk Tripoli jangida qatnashdi (Italiya-Turkiya urushi); 1912-yil oktyabr oyida urush tugashi va tinchlik shartnomasi tuzilgandan soʻng 57-piyoda polki Akko shahriga yuborildi va u yerda Usmonli armiyasining 8-korpusi tarkibiga kirdi. Bolqon urushi boshlanganda, 35 ofitser, 2223 askar va unter-ofitser va polkga tayinlangan 40 hayvon Kumanovo jangida va 1912-yil Bitola jangida qatnashdi. Katta yoʻqotishlarga uchragan polk Istanbulga qaytarildi.

Gallipoli

Birinchi jahon urushi Dardanel yurishi paytida ingliz armiyasining amfibiya operatsiyalaridan biri boʻlgan Anzak koʻrfaziga qoʻnish paytida Mustafo Kamol Otaturk oʻzi qoʻmondonlik qilgan 19-piyoda diviziyasiga tegishli 57-polkga quyidagi buyruqni berdi: "Men sizga hujum qilishni emas, oʻlishni buyuraman! Biz oʻlayotganimizda, bizning oʻrnimizni boshqa qoʻshinlar va boshqa qoʻmondonlar egallashi mumkin! Va keyinchalik u 57-chi „mashhur polk“ ekanligini taʼkidlaydilar, chunki u butunlay jon bergan boʻladi".

Avstraliya va Yangi Zelandiya armiyasi korpusi birinchi marta Turkiya qirgʻoqlariga qoʻnganida, ular dushmanning juda ustun kuchlariga qarshi qoʻllaridan kelganini qilib, Kichik Osiyoga chekinish uchun kurashgan Usmonli qoʻshinlarining yangi pozitsiyalarni oʻrnatish uchun tepaliklar tizmalaridagi faqat kichik boʻlinmalariga duch kelishdi. Usmonli qoʻmondonligi ixtiyoridagi hududda boʻlgan asosiy kuchlar zaxirada edi: ular Britaniya imperiyasi qoʻshinlarining yarim orolga qoʻnishining aniq yoʻnalishini aniqlashni kutishgandi.

Mahalliy vaqt bilan soat 06:30 ga kelib, Usmonli armiyasining 19-diviziyasi qoʻmondoni polkovnik Mustafo Kamol dushman kuchlari Ari Burni hududidagi balandlikka yetib borganligi haqida maʼlumotga ega boʻlgan. Oʻsha paytda Otaturkning qoʻshinlari Bigala hududida edi – asosiy operatsiyalar sahnasi orqasida sharqda joylashgan kichik qishloqda edilar. Shundan soʻng, u butun boʻlinmaga qirgʻoqqa koʻchib oʻtishga tayyorgarlik koʻrishni buyurdi. Uning oʻzi 57-piyoda polkining boshida Britaniya qoʻshinlari oʻrnashish joyiga bordi.

Taxminan 9:30 larda Mustafo Kamol Chunuk-Bairda bir guruh ofitserlar bilan edi va ingliz harbiy kemalari imperator qoʻshinlarini Anzak koʻrfazi hududida Turkiya qirgʻoqlariga qanday olib oʻtilganini bevosita kuzatardi.

Birinchi jahon urushining soʻngidagi ishtiroki

1916-yilda 57-piyoda polki Sharqiy frontda Avstriya-Vengriya qoʻshinlari bilan birgalikda Brusilovning muvaffaqiyatidan keyin rus qoʻshinlari bilan jang qildi. Keyin u Sinay-Falastin kampaniyasida ishtirok etdi va 1918-yil sentyabr oyida ogʻir yoʻqotishlar tufayli tarqatib yuborildi .

57-piolkning 1-batalyoni

Mukofotlar

1915-yil 30-noyabrda Sulton Mehmed V Reshad polkni Imtiyoz medali bilan taqdirladi („Boshqalardan ajralib turganligi uchun“, turkcha: İmtiyaz Madalyası) va Harbiy medalni taqdim etdi.

Bayroq

Urushdan soʻng, Turkiyada „shahar afsonasi“ paydo boʻldi va u 57-polk bayrogʻi avstraliyaliklar tomonidan daraxt shoxiga osilgan holda – oxirgi polk aʼzosining oʻlik jasadi ustida topilganida polk butunlay qoʻlga olinganligidan xabar berardi. Shuningdek, bayroq Melburn muzeyi, Avstraliya muzeyi va Melburndagi Xotira ziyoratgohida ommaviy namoyishga qoʻyilgan. Har yili turk hamjamiyatidan bayroq haqida koʻplab savollar bilan murojaatlar boʻladi, biroq qiziquvchilarga ham, tadqiqotchilarga askarlarning qoʻllarida hech qachon polk bayrogʻi boʻlmaganligini maʼlum qilishadi.

Adabiyot

• Edward J. Erickson. Ottoman Army Effectiveness in World War I: A comparative study. Routledge, 2007. ISBN 978-0-415-77099-6. 
• Edward J. Erickson. Ordered to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Contributions in Military Studies, Number 201. Greenwood Press, 2001. ISBN 978-0-313-31516-9. 
• Michael Hickey. Gallipoli, 1995. ISBN 978-0-7195-6142-9. 
• Ismoil Bilgin, 57-polk. Falastin. 2022, translation from turkish to uzbek.