Ad - Diriya

Ad — Diriya Ad-Diriya (arab.ادرعية) — Saudiya Arabistonidagi shahar, Ar-Riyodning gʻarbiy chekkasida. Ar-Riyod viloyatidagi xuddi shu nomdagi gubernatorlik markazi. Aholisi 2004-yil maʼlumotlariga koʻra 33213 kishi. Saudiya Arabistonining hukmron sulolasi Saudiyalarning kelib chiqishi bilan mashhur. 1744-yildan 1818-yilgacha Ad-Diriya birinchi Saudiya davlatining poytaxti boʻlgan. 2010-yil 31 iyulda Ad-Diriyaning markaziy hududi — Al-Turayf[en] (arabcha ạltẖryf‎) YuNESKOning Butunjahon merosi roʻyxatiga kiritildi

Joylashi

Dengiz sathidan 677 m balandlikda joylashgan .

Eski Diriya shahri asosan vayronaga aylangan va tor Vodi Hanifa vodiysi ustida joylashgan boʻlib, janubdan Ar-Riyodgacha va undan tashqarida davom etadi. Harobalar uchta tumanga — Gusayba, El-Mulaybid va Al-Turayfga boʻlingan va loydan qurilgan binolardan iborat. At-Turayf boshqa ikki tumandan yuqorida joylashgan. Yangi (zamonaviy) shahar Al-Turayf bilan bir qiyalikda joylashgan, ammo ikkinchisidan pastroq. Bogʻlar va palma plantatsiyalari shahar shimolidagi Vodi Hanifada joylashgan.

Tarix

Ed-Diriya haqidagi ilk maʼlumotlar XV asrga toʻgʻri keladi. Najd yilnomalariga koʻra, shaharga 1446 yoki 1447-yillarda hozirgi saudiyaliklarning bobosi Mani al-Muraydiy[en] asos solgan. Mani va uning Murda urugʻi (arab. ạlmrdẗ‎) Arabiston yarim orolining sharqidagi Al-Katif vohasidan zamonaviy Ar-Riyod oʻrnida joylashgan hudud hukmdori Ibn Dirʼa taklifiga binoan kelgan. Balki Ibn Dir' Mani al-Muraydiyning qarindoshi boʻlgan va koʻchirish aslida ularning tarixiy vataniga qaytish edi. Dastlab murdalar Gusayba va Al-Mulaybidda joylashdilar, ammo butun aholi punkti Ibn Dir’a nomi bilan atalgan Ad-Diriya deb ataldi. At-Turayf keyinroq joylashdi[5]. Atrofdagi qishloqlardan koʻplab oilalar oxir-oqibat Ad-Diriyaga koʻchib oʻtishdi va 18-asrga kelib, ikkinchisi Najdning eng muhim shaharlaridan biriga aylandi. 18-asrda Ad-Diriyada hukmronlik qiluvchi Mani avlodlari boʻlgan Muqrin urugʻi (arabcha ạl mqrn‎) ichidagi urugʻ-aymoq kurashi Saudiya sulolasining asoschisi hisoblangan Muhammad ibn Saudning gʻalabasi bilan yakunlandi. Muhammad ibn Saud Ed-Diriya amiri (hukmdori) boʻldi. 1744-yilda u vodiydan taxminan 30 km uzoqlikda joylashgan Uyaina shahridan quvilgan ilohiyot olimi Muhammad ibn Abd al-Vahhobning himoyasiga oldi. Ibn Saud Abd al-Vahhobning diniy taʼlimotini qabul qildi va bu moment poytaxti Ad-Diriya boʻlgan birinchi Saudiya davlatining asosi hisoblanadi. Keyingi oʻn yilliklarda Ibn Saud va uning avlodlari Arabiston yarim orolining gʻarbiy va sharqiy qismidagi butun Nejdni oʻziga boʻysundirishga muvaffaq boʻlishdi va hatto harbiy yurishlar joʻnatishdi. 1818-yilda shahar vayron boʻlgach, aholi Ad-Diriyani butunlay tark etdi. Atrofda 20-asrda, asosan, badaviylar tomonidan aholi qayta tiklandi va 1970-yilda yangi Ad-Diriya shahriga asos solindi [6]. Keyinchalik yangi shahar asta-sekin oʻsib bordi va maʼmuriy markazga aylandi. Qadimgi Ad-Diriya xarobalarini tiklash Saudiya Arabistoni hukumati ko‘magida amalga oshirilmoqda.

Adabiyotlar

https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%B4-%D0%94%D0%B8%D1%80%D1%8A%D0%B8%D1%8F Ad — Diriya