Ak-Dovurak
Ak-Dovurak Ак-Довурак | |
|---|---|
| shahar | |
 | |
 Bayroq  Gerb | |
| 51°10′0″N 90°36′0″E / 51.16667°N 90.60000°E | |
| Mamlakat | Rossiya |
| Respublika | Tiva |
| Hukumat | |
| • Mer | Sholban Aleksandrovich Oorjak |
| Asos solingan | 1964 |
| Qachondan beri shahar | 1964 |
| Markazi balandligi | 850 m |
| Konfessiyaviy tarkib |
buddistlar: lamaizm, xristianlar: pravoslavlar, pyatdesyatniklar, "Iyegova shohidlari" |
| Etnoxoronim | akdovuraklik |
| Vaqt mintaqasi | UTC+7 |
| Telefon kodi | 39433 |
| Pochta indeks(lar)i | 668050, 668051 |
| Avtomobil kodi | 17 |
|
| |
.svg)
Ak-Dovurak – Rossiya Federatsiyasining Tuva Respublikasidagi shahar. Ak-Dovurak bir vaqtda shahar okrugi hamdir. Respublika ahamiyatiga ega boʻlgan shahardir.
Etimologiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Shahar nomi tuva tilidan „oq yer“ deb tarjima qilingan[1]. Ushbu atama asbest koni bilan bogʻliq boʻlib, bu haqda Tuva afsonasida shunday tasvirlangan:
Qadimda bu yerda mehribon va jasur odamlar yashagan, ular chorvachilik bilan shugʻullangan. Ammo bir kuni ularga shafqatsiz jangchilar hujum qilishdi. Uch kecha-yu uch kecha-kunduz mardlar dushmanga qarshi kurashib, oxirgi jangchi ham halok boʻldi. Zolim xon tirik qolgan qariyalar, bevalar, bolalarni baland togʻ choʻqqisida kuydirib yuborishni buyurdi. Gʻamdan yer qorayib, mehribon xalqning qalbi mangu tosh – asbestga aylanadi.
Tabiiy-geografik xususiyatlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Geografik joylashuvi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tuva havzasining gʻarbiy qismida, Xemchik daryosining chap qirgʻogʻida (Yeniseyning chap irmogʻi), Xemchik vodiysining markazida, Qizildan 309 km gʻarbda[2] Abakan temir yoʻl stantsiyasidan 428 km uzoqlikda joylashgan[2]. Shahar Tuvaning gʻarbiy iqtisodiy markazi boʻlib, Abakan-Ak-Dovurak avtomobil yoʻlining oxiri va Qizil-Teeli avtomobil yoʻli (sobiq A162) kesishmasida joylashgan.
Vaqt zonasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ak-Dovurak shahri UTC +4 vaqt zonasida joylashgan. Rasman esa shahar UTC+7 da joylashgan.
Iqlimi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Iqlimi moʻtadil sovuq, yogʻingarchilik koʻp. Oʻrtacha yillik harorat −0,7 ° C. Yil davomida taxminan 279 mm yogʻingarchilik tushadi.
Fevralda eng kam yogʻingarchilik boʻladi. Yogʻingarchilikning koʻp qismi iyul oyiga toʻgʻri keladi, taxminan 58 mmdir.
Iyulning eng yuqori temperaturasi 18,9 ° C, eng pasti yanvarda oʻrtacha −24,0 ° C ni tashkil etadi.
Aholisi
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Milliy tarkibi
2002-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, shaharning 12 965 aholisidan tuvaliklar 11 897 % (11 897 kishi), ruslar – 6,15% (797 kishi), xakaslar – 0,49%, qirgʻizlar – 0,35%, komilar – 0,35% .
Iqtisodiyoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Shahar „Tivaasbest“ zavodi taʼsirida shakllangan. Shahar 1964-yilda zavod paydo boʻlishi bilan bir vaqtda paydo boʻlgan. Zavodda uzun tolali asbest (Rossiyada bu navning analogi yoʻq), shifer va boshqa mahsulotlar ishlab chiqariladi. 1990-yillarda SSSR parchalanganidan soʻng, zavod toʻxtab qoladi va bir nechta xususiy mulkdorlari oʻzgarib, yaqinda shu jumladan respublika hukumati ishtiroki tufayli faoliyatini qayta tiklashga urinishlar boʻladi[3]. Asbest shaharning shimolida joylashgan karyerda qazib olinadi. Shuningdek, shaharda respublika yoqilgʻi-energetika kompleksining ikkinchi yirik korxonasi – Ak-Dovurak IESi joylashgan .
Uyali aloqa tizimi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ak-Dovurakda, shuningdek, Qizilda toʻrtta uyali aloqa operatorlari mavjud – Beeline, MTS, MegaFon va ETK[4].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Поспелов 2008.
- ↑ 2,0 2,1 Bolshaya Rossiyskaya ensiklopediya: V 30 t. / Predsedatel nauch.-red. soveta Yu. S. Osipov. Otv. red S. L. Kraves. T. 1. A – Anketirovanie. – M.: Bolshaya Rossiyskaya ensiklopediya, 2005. – 766 s.: il.: kart.
- ↑ Rabota gorno-obogatitelnogo kombinata „Tuvaasbest“ vozobnovitsya s aprelya 2018 g.Andoza:Недоступная ссылка
- ↑ „О городе Ак-Довурак“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 7-may.