Aken

Aken (misr. Jqn „himoyachi“) — oʻliklarning ruhlarini daryo boʻylab Meseket qayigʻida yer osti dunyosiga olib borgan qadimgi Misr xudosi.

Marhum Ialu qirgʻoqlariga kelish uchun ibodat qilganiga qaramay, bu uning hayoti davomida qilgan ishlari, ibodatlari va xudolarga qilgan qurbonliklari bilan oldindan belgilab qoʻyilgan. Shu sababli Akenning mustaqil shaxsi yoʻq edi, bu xudo uchun diniy markazlar yoʻq edi, garchi u „Oʻliklar kitobi“ da bir necha bor eslatib oʻtilgan boʻlsa-da.

Qadimgi Misr mifologiyasiga koʻra keyingi hayot Duatning umumiy maydonidan (oddiy odamlar uchun) va qulayroq Ialudan (solihlar va tanlanganlar uchun) iborat edi. Akenning paydo boʻlishi davrida Anubis shunchaki balzamlash xudosiga aylandi va Osiris, garchi u yer osti dunyosining qiroli boʻlsa ham, faqat Ialu hududi uning nazorati ostida edi. Demak, Aken butun Duatni boshqargan.

Aken odatda qayiqning orqa tomonida turgan va rulni boshqaradigan qoʻchqor boshli odam sifatida tasvirlangan. Letopolis shahri uning ibodatining asosiy markaziga aylandi, u yerdan, ehtimol, bu xudoga sigʻinish tarqalgan va Oʻrta yer dengizi afsonalarida mustahkamlangan. Qadimgi yunon mifologiyasida Aken tashuvchi Xaronga mos keladi.

Yana qarang

• Am-heh
• Hades
• Charon

Adabiyotlar

1. Chegodaev, M.A. Qadimgi Misr oʻliklar kitobi — tarjima va sharhlar parchalari // Tarix savollari. 1994. No 8. S. 145-163; 9-son, 141-151-betlar.