Akim Jemilev
| Akim Abdurahmanovich Jemilev | |
|---|---|
| Tavalludi |
9-may 1918-yil Kuchuk-Oʻzen, Yalta tumani |
| Vafoti |
11-dekabr 2001-yil (83 yoshda) Simferopol |
| Fuqaroligi |
 SSSR– Ukraina |
| Sohasi | xareograf |
| Mukofotlari |
 |
Akim Abdurahmanovich Jemilev (qrim tatarcha: Akim Abdurahman oğlu Cemilev, Аким Абдурахман огълу Джемилев; 1918-yil 9-may, Kuchuk-Oʻzen, Yalta tumani – 2001-yil 11-dekabr, Simferopol) – qrim-tatar xoreografi. Ulugʻ Vatan urushi qatnashchisi. Ukrainada xizmat koʻrsatgan artist (1994).
Hayoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Akim Abdurahmanovich Jemilev 1918-yil 9-mayda Kuchuk-Oʻzen qishlogʻida tugʻilgan. 1933-yilda otasi Guzhtransport boshligʻi lavozimiga oʻtkazilgan. Akim zavod maktabiga oʻqishga kirgan va bir vaqtning oʻzida isteʼmolchilar kooperatsiyasi klubining raqs ansamblida ham tahsil olgan[1]. U xoreograf Usein Bakkalga shogirdlikka tushgan[2].
1936-yilda Qrim davlat opera va balet teatrining raqs ansambli solisti boʻlgan. U „Agyr-ava“, „Choban-oyun“, „Haitarma“ kabi qrim-tatar raqslari va SSSR xalqlarining raqslarini ijro etgan. Moskvadagi SSSR xalqlari ijodi festivali laureati boʻlgan (1938)[3]. U Qrimning Yalta Sharq raqs ansambli, Qrim drama teatri va Opera va balet teatrida raqqos boʻlgan.
1940-yilda armiyaga chaqirilgan[4]. Ulugʻ Vatan urushi yillarida artilleriyachi boʻlib xizmat qilgan. Stalingrad va Kursk janglarida qatnashgan. Belgorod, Xarkov, Iskandariya va Kirovogradni ozod qilishda ishtirok etgan. Dnepr jangida va Kiev hujum operatsiyasida qatnashgan. Viktor Gudimenko va Nusret Shabanov bilan birgalikda 1945-yil sentyabr oyida Pragadagi Lucerne teatrida kontsert berishgan.
1946-yilning bahorida demobilizatsiya qilinganidan soʻng, Gorlovkaga borgan. 1944-yilda esa deportatsiya qilingan qarindoshlari joylashgan Oʻzbekiston SSRning Yangiyoʻl shahriga koʻchib oʻtgan. Yangiyoʻldagi Toshkent viloyat teatrida solist boʻlib ishlagan. Shahardagi neft va paxtani qayta ishlash zavodlarida badiiy havaskorlik jamoalarini tashkil etishda qatnashgan.
1956-yilda Toshkent davlat „Haytarma“ ansamblida ish boshlagan. 1976-yildan buyon xoreograf boʻlib ishlaydi. 1980-yilda Novorossiyskga koʻchib oʻtgan va u yerda qrim-tatar raqslarini ijro etuvchi ansambl tuzgan[1][2]. 1984-yilda „Haytarma ansambli raqslari“ kitobini yozgan[5].
U Qrim-tatar milliy harakati aʼzosi boʻlgan. 1988-yilda Simferopolga qaytib kelgan. 1989-yildan 1993-yilgacha Qrim-tatar musiqali drama teatrining xoreografi boʻlgan.
Akim Abdurahmanovich Jemilev 2001-yil 11-dekabrda Simferopolda vafot etgan.
Mukofotlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- „Jasorat uchun“ medali (1942)[6].
- „Qizil Yulduz“ ordeni (1943)[6].
- „Harbiy xizmatlari uchun“ medali (1945)[6].
- „2-darajali Vatan urushi“ ordeni (1985).
- „Ukrainada xizmat koʻrsatgan artist“ unvoni (1994).
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Урсу Д. П. Деятели крымскотатарской культуры (1921—1944 гг.), с. 112—113
- Кулик О. Нездоланний Аким // Урядовий кур’єр. — 2004. — 17 квітня. — С. 8-9.
- Усеинова Гульнара. Он сотворял чарующие танцы // Голос Крыма (2008).
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 Чилингирова Гульнара. „Аким ДЖЕМИЛЕВ: Танец его Победы“. Голос Крыма (2018-yil 27-iyul). 2020-yil 19-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 18-iyun.
- ↑ 2,0 2,1 „Аким ДЖЕМИЛЕВ (1918-2001), балетмейстера“. Республиканская крымскотатарская библиотека им. И. Гаспринского (2016-yil 7-sentyabr). 2020-yil 10-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 18-iyun.
- ↑ Бекирова Гульнара. „Аким Джемилев“. Крым.Реалии (2015-yil 18-noyabr). 2020-yil 20-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 18-iyun.
- ↑ „На Сапун-горе снимали фильм о ветеране Великой Отечественной Акиме Джемилеве“. Вести Севастополь (2019-yil 14-iyul). 2020-yil 19-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 18-iyun.
- ↑ „Выражаем благодарность Джемилеву Эльдару Акимовичу“. ГБУРК Крымскотатарский музей культурно-исторического наследия (2018-yil 6-iyul). 2020-yil 22-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 18-iyun.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Федоров Федор. „Другой Джемилев: как крымский хореограф сплясал на развалинах Берлина“. crimea.mk.ru (2016-yil 1-noyabr). 2020-yil 20-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 18-iyun.