Aliya Moldagulova
| Aliya Nurmuhametqyzy Moldagulova | |
|---|---|
| Sniper Aliya Nurmuhametqyzy Moldagulova.jpg | |
| Asl ismi | Әлия Нұрмұхамедқызы Молдағұлова |
| Tavalludi |
25-oktyabr 1925-yil Bulak, Qozogʻiston SSR, SSSR |
| Vafoti |
14-yanvar 1944-yil (18 yoshda) Novosokolniki, Pskov, SSSR |
| Fuqaroligi |
 SSSR |
| Xizmatdagi yillari | 1942-1944 |
| Lavozimi | Kapral |
| Jang/urush | Ikkinchi jahon urushi |
| Mukofotlari |
 |
| Bilimi | 54-mustaqil miltiq brigadasi |
Aliya Nurmuhametqyzy Moldagulova (ruscha: Aliya Nurmuxambetovna Moldagulova, qozoqcha: Әliya Nұrmұxamedqizi Moldagʻұlova/Äliia Nūrmūhamedqyzy Moldağūlova; 25-oktyabr 1925-yil — 14-yanvar 1944-yil) — Ikkinchi jahon urushi paytida Qizil Armiya safida xizmat qilgan qozoq askarlaridan biri. 1944-yil 14-yanvarda jangda olgan jarohatlari tufayli vafot etgach, unga Sovet Ittifoqi Qahramoni unvoni berilgan.
Hayoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Aliya Moldagulova 1925-yil 25-oktyabrda Bulak qishlogʻida (hozirgi Qozogʻiston Respublikasidagi Aqtoʻbe viloyatining Xobdin tumani) tugʻilgan. Uning otasi Nurmukhamet Sarkulov, onasining ismi esa Marzhan edi. Uning Bagdat ismli bitta ukasi ham bor edi.
Qozogʻiston SSRda 30-yillardagi Buyuk ocharchilik paytida uning onasi Marzhan kartoshka qoldiqlarini yigʻardi. 1933-yilda u qorovul tomonidan otib oʻldirilgan. Oradan koʻp oʻtmay Bagdat ham ikki yoshga toʻlganida vafot etdi.
Moldagulovaning otasi zodagonlar avlodi sifatida sovet hokimiyati tomonidan taʼqibga uchragan[1][2]. U xotinini Kurayli daryosining quyi oqimida, oʻsha paytda oilasi yashagan joyda dafn qildi[3][4]. Onasi vafotidan keyin amakisi Aubakir Moldagulov uni buvisining qoʻlida tarbiyalash uchun Olmaotaga olib ketguniga qadar bir yil davomida qishloq kezib yurdi[3].
Qisqa vaqt davomida Moldagulova Aulie-Ata shahridagi 11-maktabda oʻqidi. Yoshligida u maqsadli va qatʼiy xarakteri bilan ajralib turardi[3].
1935-yilda amakisi Harbiy transport akademiyasiga oʻqishga qabul qilindi. Moldagulovlarning butun oilasi Moskvaga koʻchib oʻtdi. Bir necha yil oʻtgach, ular Leningradga koʻchib oʻtishdi, chunki Akademiya u yerga koʻchirilgan edi. Bir xonada oilaning sakkiz aʼzosi: Moldagulov, uning rafiqasi, uch farzandi, xolasi, ikki buvisi va yosh Moldagulova yashar edi. 1939-yilning kuzida amakisi 14 yoshli Aliya Moldagulovaning bilim olishini istab, uni 46-sonli maktab-internatga oʻqishga berdi. 1942—43-yillarda esa maktab-internat bolalar uyiga aylantirildi[5][6][3].
Xotirasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Sovet xalqi Moldagulovaning xotirasini hurmat bilan ulugʻladi: Aqtyubinskda uning nomi bilan atalgan koʻcha bor, shahar markazida qozoq xalqining sodiq qizi haykali oʻrnatilgan. Leningraddagi maktablardan biriga uning nomi berilgan[4].
- 1995-yil 9-mayda Ikkinchi jahon urushi tugaganining 50 yilligi munosabati bilan Qozogʻiston Respublikasida uning sharafiga pochta markasi chiqarildi[7].
- 1997-yilda Olmaotadagi Ostona maydonida uning nomiga haykal oʻrnatildi.
- Sankt-Peterburg, Moskva va boshqa shaharlardagi koʻchalarga uning nomi berilgan.
Galereya
[tahrir | manbasini tahrirlash]-
1975-yilgi Sovet konvertida Aliya Moldagulova tasviri -
1995-yilda Aliya Moldagulova tasvirlangan Qozogʻiston markasi
_(cropped).jpg)
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Simonov, Andrey; Chudinova, Svetlana. Женщины – Герои Советского Союза и России. Moscow: Russian Knights Foundation and Museum of Technology Vadim Zadorozhny, 2017. ISBN 978-5990960701. OCLC 1019634607.
- Cottam, Kazimiera. Women in War and Resistance: Selected Biographies of Soviet Women Soldiers. Newburyport, MA: Focus Publishing/R. Pullins Co, 1998. ISBN 1585101605. OCLC 228063546.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Новые сведения об Алие Молдагуловой говорят, что её мать была убита, а могила затеряна“. 2010-yil 11-mayda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Simonov & Chudinova 2017, s. 130.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Kasenova, Kundyz. „New information about Aliya Moldagulova says that her mother was killed and her grave was lost“ (2010-yil 8-may). 2017-yil 25-martda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ 4,0 4,1 "Лысенков С.Г. Никто не забыт, ничто не забыто? (К вопросу об учете боевых потерь Красной Армии и отдании воинских почестей павшим на фронтах Великой Отечественной войны)". Genesis: исторические исследования 7 (7): 144–157. July 2017. doi:10.25136/2409-868x.2017.7.23285. ISSN 2409-868X.
- ↑ „Алия Молдагулова“. 2011-yil 6-fevralda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Aliya Moldagulova Nurmahemotvna – Biography“. 2014-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Aliya Moldagulova stamp“. Qaraldi: 2013-yil 27-iyul.