Kontent qismiga oʻtish

An'anaviy Vyetnam to'yi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
1900-yillarda Annamda (Vyetnam oʻrtasida) toʻy. Kuyovning oilasi kelinning uyiga ota-onasidan uni uyiga olib ketishlarini soʻrash uchun ketayotgan edi, bu Vyetnam xalqining anʼanaviy jarayoni.
1936-yilda professor Nguyen Van Xuyen va Vi Kim Ngọc xonimning toʻyi. Kelin áo nhật bình kiygan, kuyov áo ngũ thân kiygan va ular boshlariga khăn vấn kiyishgan.

Anʼanaviy Vyetnam toʻyi — Konfutsiy va Buddist mafkuralarining taʼsiri ostida boʻlgan Vyetnam madaniyatidagi eng muhim marosimlardan biri hisoblanadi.

Anʼanaviy toʻy liboslari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kelin va kuyov uchun odatiy toʻy libosi. Hozirgi vaqtda baʼzi liboslar Gʻarb taʼsirida oʻzgargan, masalan, orqada uzun poezd yoki odatiy koʻk va qizil palitradan tashqari ranglar kiyish.

Vyetnamning anʼanaviy kiyimlari har doim hudud va vaziyatga qarab xilma-xil boʻlib kelgan, shuning uchun toʻy liboslari tarix davomida uslub va tendentsiyada turlicha boʻlgan. Faqat 1744-yildan keyin va Nguyen sulolasi davrida erkaklar va ayollar oʻzlarining toʻy marosimlari uchun ishlangan áo tấc (qadimgi rasmiy uzun yengli áo dài) kiyishni boshladilar. Bu anʼana yillar davomida turli yoʻnalishlar va uslublar bilan zamonaviy davrga qadar davom etmoqda. Hozirgi vaqtda erkaklar oʻzlarining Áo dài-ning erkaklar moʻljallanganini yoki smoking kiyishadi.

Anʼanaviy toʻy liboslar Nguyễn sulolasi aʼzolarining áo nhật bình (qirollik ayollari tomonidan kiyiladigan koʻylak) dan keyin modellashtirilgan. Nguyễn sulolasining moda tendentsiyasi bugunga qadar mashhur boʻlib qolmoqda va Vyetnam fuqarolari tomonidan Vyetnamda va undan tashqarida ham mashhur. Baʼzi juftliklar dizaynni modernizatsiya qilish yoki didiga qarab biroz oʻzgartirishlar kiritadilar. Anʼanaviy libosning silueti hali ham bir xil boʻlib qolmoqda. Toʻy libosi boshqa anʼanaviy Vyetnam kiyimlariga nisbatan dizayn jihatidan ancha murakkab va faqat toʻy kunlari uchun moʻljallangan.

Kelinlar uchun kiyimga ekstravagant (koʻpincha shaffof) tashqi plash kiradi, baʼzi kelinlar koʻylaklarini koʻrganliklaridan keyin uni kiymaslikni afzal koʻrishadi yoki uning oʻrniga plashini shlyapa bilan almashtirishadi. Anʼanaga koʻra, marosimda kelinga hech qanday zargarlik buyumlari taqib qoʻyilmaydi. Agar taqilgan boʻlsa ham u odatda oddiy koʻrinishga ega boʻladi va osongina yechib olinadi. Kelinlar ham, kuyovlar ham, agar kuyov áo dài kiyishni tanlasa, khăn vấn deb nomlangan bosh kiyim kiyishlari kerak boʻladi. Ayollar bosh kiyimning ayollar uchun moʻljallangan turini, erkaklar esa kelinnikidan kichikroq va soddaroq boʻlgan erkak bosh kiyimini kiyishadi. Ikkala bosh kiyim ham liboslarining rangiga mos kelishi yoki qarama-qarshi boʻlishi mumkin.

Nguyen sulolasidan qolgan anʼanaga koʻra, kelinning liboslari juda koʻp qatlamlardan iborat boʻladi, jumladan pushti (hồng), koʻk yoki yashil (xanh) va eng tashqi qatlami qora rangda boʻladi. Huế kelinlari toʻq koʻk (xanh chàm) yupqa qatlam ichida qizil (điều — đỏ) qatlam kiyishadi, 2 rang aralash binafsha rangga aylanadi. Hozirgi kunda toʻy liboslari turli xil ranglarda boʻlishi mumkin. Qizil va pushti ranglar kelinlar uchun mashhur tanlov boʻlib qolmoqda, kuyovlar esa koʻk yoki qora ranglarni afzal koʻrishadi. Kelin va kuyovning anʼanaviy liboslari rang yoki dizayniga koʻra mos boʻlishi kerak. Dizayn nuqtai nazaridan, kiyimlar odatda feniks yoki ajdaho kabi imperator ramzlari bilan tikilgan yoki boncuklar bilan bezatilgan holda boʻladi, baʼzan liboslarda tabiat tasvirlarini ham koʻrish mumkin.

Ushbu koʻylaklar kelin-kuyov uchun maxsus tayyorlangan boʻladi yoki Gʻarb toʻy liboslari kabi kelinlik doʻkonidan ijaraga olingan boʻladi. Áo dài singari, toʻy liboslari dizayni ham yeng uzunligi, yoqasining turi va kiyimni tikish uchun ishlatiladigan materiallar turiga qarab ham farq qilishini mumkin. Kelin uchun dizayn anʼanaviy ravishda uzun va yuqori yoqali boʻladi. Erkaklar uchun toʻy Áo dài dizaynda unchalik farq qilmaydi. Koʻylak odatda yengilroq matodan qilinganligi sababli, Vyetnamdan tashqaridagi sovuq hududlarda boʻladigan Vyetnam toʻylari odatda issiqroq mavsumga rejalashtiriladi yoki koʻylaklar sovuq iqlimga mos ravishda ishlab chiqiladi.

Kelinlar va kuyovlar ham oʻzlarining Áo dàilarini bir xil kiyishlari mumkin. Kelinlar anʼanaga mos ravishda pushti koʻylak kiyadi. Kuyovlar esa qora, koʻk kuyovlik liboslarini kiyishlari mumkin. Kelinlar va kuyovlar tomonidan Áo dài kiyishi Gʻarb kelinlik liboslari va kuyovlarning smokinglariga oʻxshaydi, koʻylaklar kelin va kuyov kiygan liboslarga nisbatan ancha sodda boʻladi. Er-xotinning xohishiga koʻra, kuyov oʻzlarining khăn đóng kiyimlarini kiyishlari mumkin, ammo kelinning libosigaga nisbatan oddiyroq va kichikroq koʻrinishga ega boʻladi.

Qolgan toʻy ishtirokchilari bosh kiyimisiz Áo dài yoki rasmiy Gʻarb kiyimlarini kiyishadi. Baʼzi ishtirokchilar haqiqiy toʻy marosimining boshlanishi uchun anʼanaviy Vyetnam kiyimlarini kiyishlari va keyin ziyofat uchun Gʻarb kiyimiga oʻtishlari mumkin. Koʻpincha har ikki tomonning barcha ayollari, ayniqsa kelinning marosimida Áo dài kiyishlari kerak boʻladi.

Nguyễn sulolasidan oldin, ayollar Áo tứ thân ning chiroyli va qoʻlda tikilgan variantlarini kiyib yurishgan.

Taklif va kelishuv

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Butun toʻy jarayoni lễ dạm ngõ bilan boshlanadi. Boʻlajak kuyovning oilasi boʻlajak kelinning oilasiga tashrif buyurib, yaqinda boʻladigan kuyov va kelinning er-xotin sifatida tashkil etilishiga ruxsat soʻraydi. Nikoh odatda ota-onalar yoki katta oila tomonidan tashkil etilsa, bu marosim toʻyga tayyorgarlikni boshlash uchun tashkil etiladi va boʻlajak kelin anʼanaga koʻra tadbirda ishtirok etmaydi. Oʻsha paytdagi nikohning maqsadi, jamiyat ichidagi oilalar oʻrtasida ittifoq yaratish edi, shuning uchun lễ dạm ngõ ikkala oila uchun ham sodir boʻladigan ittifoqqa tayyorgarlikni boshlash uchun moʻljallangan marosim hisoblanadi. Haqiqiy toʻy paytida sodir boʻladigan koʻplab voqealardan farqli oʻlaroq, taklif juda norasmiy holda oʻtadi. Faqat yaqin oila aʼzolari (asosan ota-onalar) ishtirok etadilar va ichimliklar va oziq-ovqat bilan bogʻliq kelishuvlar amalga oshiriladi; kuyovning oilasi anʼanaga koʻra oʻz kelishuvining ramzi sifatida sharob, shirinliklar, betel barglari va areka yongʻoqlarini beradi. Oilalar bu vaqtdan mahr va boshqa hal qilinishi kerak boʻlgan shartlarni muhokama qilish uchun foydalanadilar. Toʻy sanasi taklif paytida tanlanadi. Bu buddist rohib, ruhiy rahbar yoki folbin tomonidan marosimning maʼnaviy tabiati tufayli hal qilinadi va sana kelin-kuyovning munajjimlar bashoratiga asoslanadi.

Đám Hỏi deb nomlangan unashtirish marosimi odatda toʻydan yarim yil oldin oʻtkaziladi. Unashtirish marosimi jamiyatning qolgan qismiga yaqinda toʻy boʻlishi haqida xabar berish vazifasini oʻtaydi va boʻlajak kelinning boʻlajak kuyovning kelini boʻlganligini anglatadi.

Sovgʻalar unashtirish uchun ham, toʻy marosimida ham xuddi shunday tarzda almashtiriladi.
Kuyov oilasidan kelinning oilasiga anʼanaviy Vyetnam toʻy sovgʻalari: Betel & Areca catechu, choy qutisi, Bánh cốm, Bánh phu thê

Marosim asosan kelishuv tasdiqlanganligini va toʻy boʻlishini eʼlon qilish uchun oʻtkazilgan. Odatda kelin va kuyov bu masalada yakuniy soʻzga ega boʻlmaydi, lekin baʼzi juftliklar qiziqish va munajjimlar bashorati kabi koʻplab omillarga asoslangan holda maslahatlashadi. Boʻlajak kelin-kuyovning unashtirilgan kuni birinchi marta uchrashishi odatiy hol turiga kirmagan boʻlsa, soʻnggi bir necha oʻn yilliklarda nikoh qurish marasimlari eskirgan va unashtirish marosimi deyarli kamdan kam oʻtkaziladi. Unashtirish marosimini hali ham nishonlayotganlar, buni oddiygina toʻyni eʼlon qilish vositasi sifatida qilishadi. Bu yaqinlashib kelayotgan toʻyni boshlaydigan umumiy ziyofat hisoblanadi.

Đám Hỏi haqiqiy toʻy marosimiga oʻxshab ketadi biroq soddaroq va baʼzi oʻzgarishlarga ega marosim hisoblanadi. Boʻlajak kuyovning oilasi va doʻstlari boʻlajak kelinining uyiga sovgʻalar bilan boradilar: sovgʻalar, mevalar, betel barglari, areca barglari, sharob, choy, mevalar, kek, tamaki, zargarlik buyumlari va qovurilgan choʻchqa shular jumlasidandir. Sovgʻalar qizil qogʻoz yoki mato bilan qoplangan holda boʻladi va boʻlajak kuyovning oilasini yosh va turmush qurmagan erkaklari tomonidan „mâm quả“ deb nomlangan lak qutilari ichida boʻladi, har bir sovgʻaning miqdori juft holda yuboriladi. (qovurilgan choʻchqa bundan mustasno), qutilar miqdori esa toq holda boʻladi. (Vyetnam madaniyatida toq raqamlar va qizil rang yosh kelin-kuyov uchun omadni anglatadi). Boʻlajak kuyov va uning hamrohlari kelin tayyorligini aytmaguncha eshik oldida kutishadi. Kuyovlar uyga qabul qilingandan soʻng, sovgʻalar boʻlajak kelin tomondan yosh turmushga chiqmagan ayollar orqali olinadi. Boʻlajak kelin tarafidan tayyorlangan taomlar kuyovning oila aʼzolariga berish uchun tayyorlanadi. Har bir oiladan vakil har ikki tomonning oila aʼzolarini tanishtiradi. Anʼanaga koʻra vakillar har bir oilaning hurmatli erkak oqsoqollari boʻlib, tanishuvlar boʻlajak kuyov tomonidan boshlanadi. Birinchi tomonning vakili u yerda boʻlishdan maqsad va boʻlajak kelinning qoʻlini olish haqidagi iltimoslarini tushuntiradi. Sovgʻalar ochilgach va boʻlajak kelinning oilasi tomonidan tasdiqlangach, boʻlajak kelinning oʻzi tashqariga chiqadi. Keyin u boʻlajak kuyovning oilasiga choy yoki suv quyadi, Olingan sovgʻalarning bir qismi ajdodlar qurbongohiga qoʻyiladi. Kelin-kuyov boʻlajak kelinning ota-bobolarini unashtirish haqida xabardor qilish uchun tutatqi tutatadilar. Keyinchalik boʻlajak kelinga zargarlik buyumlari, odatda nishon uzugi, bir juft sirgʻa va kamida bitta dumaloq tilla taqinchoqlar qoʻyiladi. Marosim tugagach boʻlajak kelin tomonidan oddiy ziyofat uyushtiriladi. Marosimda ishtirok etayotgan ikkala oila aʼzolari ham Áo dài yoki rasmiy gʻarbiy kiyimda boʻlishadi. Ayniqsa, boʻlajak kelin, nikoh marosimida oʻz oilasi tomonidan sovgʻa qilingan Áo dài da boʻladi.

Anʼanaga koʻra, boʻlajak kelinlar chim uyên ương deb nomlanuvchi bir juft oshiq qushlarini kashta tikib, marosim paytida kuyoviga sovgʻa qilishadi. qushlar sadoqat va muhabbat ramzi hisoblanadi.

Nikoh marosimi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
1894-yilda Markaziy Vyetnamning toʻy marosimlaridagi figura

Oʻtmishda toʻylar ham oilaviy uchrashuv sifatida koʻrilgan, kuyovning oila aʼzolari toʻydan bir necha kun oldin kelinning uyiga boradilar. Kuyovning oila aʼzolar toʻyga tayyorgarlik koʻrishda yordam berishadi va marosimning guvohi boʻlib xizmat qilishadi.

Anʼanaviy toʻy áo dài bosh kiyimi bilan

Toʻyning oʻzi keng koʻlamli marosimlardan iborat marosim boʻlib, kelinni qabul qilish uchun ruxsat soʻrash, kelinni oʻz uyida qabul qilish va kelinni kuyovning uyiga olib kelish marosimlaridan iborat boʻladi. Gibrid anʼanaviy Vyetnam va Gʻarb uslubidagi toʻyni oʻtkazishni xohlaydigan Vyetnam va chet ellik vyetnamliklar koʻpincha Gʻarb uslubidagi toʻy marosimini oʻz ichiga oladi. Marosimlar oxirida ikki oila va ularning mehmonlari uchun toʻy marosimi oʻtkaziladi.

Kelinni qabul qilishni soʻrash

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Toʻy kunidan oldin kuyovning oilasi kelinni qabul qilish uchun rasman ruxsat soʻrash uchun yongʻoq sovgʻasi bilan kelinning uyiga tashrif buyurishadi. Bu vaqtda kelinning oilasi toʻyga rozilik berishadi va keyingi jarayon boʻlib oʻtadi.

Bu eskirgan marosim qadimda oxirgi daqiqada nikoh hali ham boʻlishini tasdiqlash uchun ishlatilgan; Bu marosim toʻy davom etishini va kelin qochib ketmaganligini tasdiqlash uchun qoʻllangan. Kuyov uning oilasidan ruxsat soʻrashi kerak, aks holda nikoh boʻlmaydi. Rozi boʻlishganidan soʻng, kuyov kutib olinadi va kelinni marosimning keyingi bosqichiga olib oʻtiladi.

Hozirgi vaqtda bu marosimni hali ham oʻtkazadigan oilalar bu marosimni norasmiy muhitda gazaklar va ichimliklar bilan qilishadi. Bu marosim bevosita qaynona-kelinlar uchun bir-birlari bilan tanishish va toʻy rejasini muhokama qilish uchun imkoniyat yaratadi.

Toʻydan 6 oy oldin unashtirish marosimi oʻtkazilishi mumkin. Ushbu ziyofat er-xotinning yaqinlashib kelayotgan nikohlarini eʼlon qilish uchun xizmat qiladi va toʻyga oʻxshash jarayonni kuzatib boradi. Kelin va kuyov toʻy liboslarini kiymaydi. Toʻy sovgʻasi sifatida oilasi tomonidan sovgʻa qilingan Áo dài kiyishi mumkin.

Kelinni uyida qabul qilish

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Vyetnam qishloq toʻyi

Kelin va ona oʻrtasidagi norasmiy anʼana toʻydan 1 kun oldin oʻtkaziladi. Kelinning onasi qizining sochini ona va qiz sifatida birga boʻlgan soʻnggi lahzalarining ramzi sifatida tarashadi. Bu vaqt mobaynida ona qiziga yangi oilasi uchun qanday qilib yaxshi xotin, ona va kelin boʻlishni oʻrgatadi. Kelinning nikohi anʼanaviy ravishda uning oilasi va ayniqsa oʻz onasi bilan aloqalarini uzishini anglatadi va onalar uchun toʻygacha qizining sochini boʻyashi odatiy hol sifatida qaraladi. Anʼana bugungi kunda deyarli qoʻllanilmaydi, lekin u Vyetnam madaniyatida taniqli boʻlgan ona va qiz oʻrtasidagi mustahkam aloqani ifodalaydi.

Toʻy kuni kuyovning oilasini korteji muayyan tartibda olib boriladi. Birinchi kuyov uyining vakili, kuyovning otasi, kuyov, keyin uning qolgan oila aʼzolari va yaqin doʻstlari boʻladi. Kuyovning yurishida qatnashadigan odamlar soni har xil, lekin odatda kamroq (20 yoki undan koʻp) bilan cheklangan boʻladi. Bu barcha mehmonlarni oʻz uylarida qabul qilishlari kerak boʻlgan kelinning oilasining ishini osonlashtiradi. Agar kuyovning atrofidagilar kelinnikiga nisbatan juda oz yoki koʻp boʻlsa, kelinning oilasining erkaklari qoʻshilishi mumkin boʻladi.

Ilgari, kuyovning onasi boʻlajak kelin uchun xavf tugʻdirmasligining belgisi sifatida yurishda qatnashmaydi. Kelinni kuyovning uyida kutib olishi bilan ham u qisqa muddatga „yashirinadi“. Biroq, bu amaliyot uzoq vaqtdan beri tark etilgan.

Kuyov kortejida, oilasi va doʻstlari qizil mato bilan qoplangan, chiroyli bezatilgan mâm quả yoki lak qutilarni koʻtarib kirishadi. Bu qutilar ichida kuyovning oilasi kelinning oilasiga olib keladigan sepni ifodalovchi sovgʻalar boʻladi. Sovgʻalarga qoʻngʻiz barglari, mevalar, pishiriqlar, qovurilgan choʻchqa, mato va kelin uchun moʻl-koʻl zargarlik buyumlari kiradi. Bu sovgʻalar odatda kuyovlar tomonidan nikoh marosimida olib boriladi. Sovgʻa qutilari soni 5, 7 yoki 9 ta toq qutilarni tashkil qiladi.

Kelinning uyiga yetib kelgach, kortej kelinning oilasini ogohlantirish uchun otashinlarni yoqadi. Anʼanaga koʻra, kuyov va uning hamrohlari kelinning oilasi bunga tayyor ekanliklariga ishonmaguncha kirishga ruxsat berilmaydi va agar kuyov rozi boʻlguncha kutmasa, omad yosh er-xotinning boshiga tushishi mumkin. Lak qutilarini kuyovlar kelin-kuyovlarga topshirishadi, keyin ularni stol ustiga qoʻyishadi. Ikkala oilaning vakillari oʻzlarining har bir oila aʼzosini tanishtiradilar va kuyovning vakili kelinning oilasidan kelinni uyiga olib ketish uchun ruxsat soʻraydi. Sovgʻalar kelinning oilasi oldida ochiladi, sovgʻalarning bir qismi ajdodlar qurbongohiga taqdim etiladi. Kuyov kelinning ota-onasiga taʼzim qiladi, keyin esa kelinga bir dasta gul beradi.

Marosim kelinning ajdodlari qurbongohi oldida boshlanadi. Kelin-kuyov ota-onalari bilan birga tutatqi tutatadilar. Er-xotin oʻgirilib, ota-onalariga taʼzim qiladilar, ularni tarbiyalaganlari va himoya qilganlari uchun minnatdorchilik bildiradilar. Keyin kelin va kuyov bir-birlariga taʼzim qilishadi.

Rasmiy choy va sham marosimi ham oʻtkaziladi. Choy har doim Vyetnam hayotining ajralmas qismi boʻlib kelgan boʻlsa-da, Vyetnam choy madaniyati Xitoy, Yaponiya yoki Koreyadagi kabi murakkab yoki ritual jihatdan qattiq emas. Anʼanaviy toʻy vyetnamliklarning hayotida rasmiy choy marosimi muhim boʻlgan yagona vaqt boʻlishi mumkin. Baʼzi oilalar uchun choy oʻrniga sharob beriladi.

Anʼanaviy sovgʻa sifatida areca yongʻogʻi bilan betel barglari

Kelin va kuyov barcha mehmonlar oldida ota-onalariga murojaat qilishadi. Har bir ota-ona er-xotinga nikoh va oila haqida maslahat va tushunchalar berishadi. Kelin va kuyovning qoʻshilishi va ikki oilaning qoʻshilishi ramzi sifatida sham marosimi oʻtkaziladi. Keyin kelinning oilasi yangi er-xotinga oʻz sovgʻalarini taqdim qilishadi, ular sirgʻa va kamida 1 ta kienni oʻz ichiga oladi, lekin bu sovgʻalar bilan cheklanmaydi. Er-xotin oʻrtasida uzuk almashish mumkin. Keyin kelinning oilasi tomonidan olingan sovgʻalarning yarmi kuyov tomoniga qaytariladi.

Nikoh uzuklari kontseptsiyasida Gʻarbning taʼsiri tufayli zamonaviy toʻylar hali ham kelinga zargarlik buyumlarini berishni oʻz ichiga oladi, marosim kelin va kuyov oʻrtasida toʻy tasmalarini almashish bilan davom etadi. Biroq, baʼzi Vyetnam oilalari, ayniqsa katolik oilalar, toʻy bazmlarini alohida marosim uchun cherkov yoki boshqa Gʻarb nikoh marosimi sifatida oʻtkazishadi.

Kelinni kuyovning uyiga olib kelish

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qishloqda toʻy korteji

Mahrning yarmi kuyov oilasiga qaytariladi. Bu kuyovning saxiyligi uchun kelinning oilasini kamtarlik va minnatdorchilik koʻrsatishini anglatadi. Marosimning keyingi qismidan oldin ziyofat oʻtkaziladi.

Kortej kuyovning uyiga qaytib kelgach, kuyovning marosimda qatnashmagan, uyda qolgan oila aʼzolari bayram munosabati bilan petarda yoqadilar. Yangi turmush qurganlar ajdodlar qurbongohiga keltiriladi, u yerda kelinning uyidagidek marosim yana oʻtkaziladi. Bu safar hammadan oldin kelin olib kelinadi va u kuyovning qarindoshlari bilan tanishtiriladi. Nihoyat, kelinni er-xotinning xonasiga olib kelishadi va ularning nikoh toʻshagini koʻrsatishadi.

Zamonaviy vaqtlarga kelib, kuyov vyetnamlik boʻlmasa, marosimning bu qismi oʻtkazib yuboriladi va uning oʻrniga gʻarbiy marosim yoki toʻgʻridan-toʻgʻri ziyofat uyushtiriladi.

Kuyovning uyidagi marosimdan soʻng, kelin va kuyovning barcha oila aʼzolari va doʻstlari ziyofatga taklif qilinadi.

Biroq, bugungi kunda ziyofat odatda kelinning uyiga kortej marosimidan keyin oʻtkaziladi va istalgan joyda er-xotinning uyida, restoranda yoki mehmonxona banket zalida boʻlib oʻtadi. Qabuldan keyin kelinni kuyovning uyiga yoki asal oyi manziliga yoʻlda olib kelishadi.

Bir joyda Vyetnam toʻy marosimi boʻlib oʻtdi.

Ushbu zamonaviy ziyofatlarga tashrif buyuradigan mehmonlar soni koʻpincha koʻp, odatda yuzlab insonlarni tashkil etadi. Tadbirlarda ishtirok etmagan oila aʼzolari va oila doʻstlari taklif qilinadi. Pishirilgan taomlar taqdim etiladi, ular koʻpincha sovuq laganlar bilan boshlanadi, soʻngra tajribali omar, dengiz maxsulotlari va boshqa Vyetnam va Xitoy ziyofatlari kabi issiq ovqatlarga navbat keladi. Ovqatlar issiq chè yoki mevali lagan kabi shirinliklar bilan yakunlanadi.

Koʻpincha qoʻshiq koʻrinishidagi oʻyin-kulgilar ovqat paytida boʻlib oʻtadi va baʼzi ziyofatlar mehmonlarga kelin-kuyov uchun qoʻshiq aytishga imkon beradi. Tadbir davomida gʻarbiy anʼanalar: tort kesish va birinchi raqs, ziyofat paytida ham sodir boʻlishi mumkin. Ziyofat mehmonlarning kelin-kuyov bilan raqsga tushishi, to‘y tortining tortilishi bilan yakunlanadi.

Anʼanaviy Vyetnam toʻy sovgʻalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Anʼanaga koʻra, sovgʻa qizil konvert yoki karta ichida pul shaklida amalga oshiriladi. Bu farovonlik, salomatlik va baxtning ramzi sifatida qabul qilinadi. Toʻylarda maxsus beriladigan pullar „yovuz ruhlardan saqlaydigan pul“ deb nomlanadi va yosh avlodni kasallik va oʻlimdan himoya qiladi, deb ishoniladi. Qabul paytida kelin va kuyov „chào bàn“ yoki dasturxon salomlashi, yaʼni dasturxondan stolga oʻtib, mehmonlarga yaxshi tilaklari uchun shaxsan minnatdorchilik bildirish, kartalar va sovgʻalarni yigʻish odatiy holdir. Odatda, har bir stol kelin va kuyovga tez tabrik tostini berish uchun vakilni tanlaydi.[1]

AQShda baʼzi er-xotinlar mehmonlarga sovgʻalarini topshirishlari uchun kirish stoliga quti qoʻyishni afzal koʻrishadi, ammo bu anʼanaviy vyetnamliklar tomonidan yaxshi qabul qilinmadi.

Kelinning libosini oʻzgartirishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Zamonaviy toʻylarda kelinlar odatda butun toʻy davomida yoki hatto ziyofat paytida kamida 3 ta turli xil liboslarga oʻzgartiradi. Toʻy marosimida kiyiladigan ao dài liboslar bilan bir qatorda, odatda fuqarolik yoki diniy marosim uchun Gʻarbiy oq toʻy libosidan, raqs uchun oqshom oxirida kiyiladigan ikkinchi gʻarbiy libosdan va uchinchi anʼanaviy Áo dàidan iborat. boʻladi.

Din va madaniyatdagi zamonaviy infuziyalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Vyetnamlik er-xotin toʻy uchun gʻarbiy toʻy libosi va smoking kiygan.

Vyetnamliklarning aksariyati Mahayana buddistlari boʻlsa-da, katta qismi xristianlar, aksariyati katoliklardir. Vyetnam katoliklari hali ham toʻy marosimlari va ziyofatlarning barcha qismlarini oʻtkazishadi. Faqatgina farq har bir yangi turmush qurganning uyida ajdodlarga sigʻinishda boʻlishi mumkin. Katoliklar bunday ibodatni qabul qilishmaydi, bu marosim koʻpincha oʻtkazib yuboriladi yoki nasroniy Xudoga sajda qilish yoki uning oʻrniga Maryamni hurmat qilish marosimi bilan almashtiriladi. Kuchli madaniy qadriyatlar tufayli, bu almashtirish yoki oʻtkazib yuborish har doim ham amalga oshirilmaydi. Toʻyni rasmiy qilish uchun anʼanaviy Vyetnam marosimiga qoʻshimcha ravishda cherkov marosimi talab qilinadi.

Hozirgi Vyetnam toʻylarining aksariyati — Vyetnamda ham, xorijda ham — Gʻarb va Vyetnam anʼanalarini oʻz ichiga olgan holda oʻtkaziladi. Bunday infuzionlardan biri toʻy va ziyofat paytida Gʻarbiy toʻy libosini va Áo dài kiygan kelindir. Agar nikoh irqlararo boʻlsa, Vyetnamlik kelin yoki kuyov oʻz turmush oʻrtogʻining madaniyatini qoʻshimcha ravishda oʻz oilasining anʼanaviy kiyimlarini kiyishadi.

Ehtimol, Gʻarb va Vyetnamning eng muhim anʼanaviy 3 ta marosimning jarayondir. Birinchi anʼanaviy marosim („kelin olish uchun ruxsat soʻrash“) qoldirilsa, oxirgi ikki anʼanaviy marosim („uyiga kelin olish“ va „kelinni kuyovning uyiga olib kelish“) oʻsha kuni oʻtkazilmaydi. Shunday qilib, haqiqiy toʻy kuni faqat ertalab yoki erta tushdan keyin diniy toʻy marosimini va kechqurun katta toʻyni oʻz ichiga olishi mumkin.

Vyetnamcha er-xotin uchun omad va baxtli nikoh haqidagi soʻzlar koʻplab toʻy bezaklarida uchraydi.

Nikohning anʼanaviy va zamonaviy ramzlari koʻpincha Vyetnam nikoh marosimlarida toʻy soyabonlari, lakli sovgʻa qutilari (yoki ularni qoplaydigan qizil mato) yoki kelin va kuyovning uylaridagi bezaklar sifatida namoyon boʻladi. Bu ramzlar yosh er-xotin uchun omad, sadoqat va baxt ramzlarini ifodalaydi. Ushbu ramzlar va rang tanlovlari koʻplab Osiyo mamlakatlari madaniyatlariga oʻxshab ketadi.

Marosimdagi bezaklar, kiyim-kechakdan tortib olingan sovgʻalargacha, chiroqlar, kaptarlar, er-xotin ismlarining bosh harflari va boshqa narsalarni oʻz ichiga oladi. Feodalizm davrida bu yozuvlarda savodxonlik asosan olimlar, amaldorlar va elitaning boshqa vakillari uchun cheklangan boʻlsa-da, bu kabi belgilar toʻy kabi muhim marosimlarda doimo estetik rol oʻynagan. Bezatishda yozilgan soʻzlar koʻpincha kursiv bilan yoziladi va kelin va kuyovning uyi oldida er-xotinning ismlarini koʻrsatish odatiy hol edi.

Koʻproq maʼlumot olish uchun:

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Maʼlumotnomalar:

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. „Vietnamese Wedding Reception Traditions | Weddingbee“. www.weddingbee.com. 2011-yil 19-dekabrda asl nusxadan arxivlangan.