Anselm Konterberiy

Anselm Konterberiy—ilohiyot olimi, faylasuf va nasroniy ilohiyotchisi, ilk sxolastikaning Avgustin yoʻnalishi vakili.

Hayoti

A.Konterberiy 1060-yilda ruhoniylikni qabul qildi,1078-yilda abbat etib saylandi. U 1093-1109-yillarda Konterberiyning arrxiyepiskopi boʻlgan. Angliya qirollaridan cherkovning mustaqilligi uchun kurashdi.

Falsafiy gʻoyalari

A.Konterberiyning teologik va falsafiy qarashlari Avgustin taʼsirida boʻlgan. Ikkala olim ham oʻrta asr realizmi vakillari edi. A.Konterberiyning fikricha, eʼtiqod ongdan oldin turadi(„Men ishonaman, tushunaman“).Ong dialektika yordamida diniy takliflarda mavjud haqiqatni ochib, oydinlashtirishi kerak. Ongning eng muhim vazifasi Xudoning mavjudligini isbotlashdir. Har bir mavjudot maʼlum darajada kamolotga ega boʻlib, u bu jihatni eng komil boʻlgan Xudodan olgan.

Asarlari

• „Monolog“
• „Proslogion“
• „Grammatika boʻyicha dialog“
• „erkin tanlov haqida“
• „Haqiqat haqida“

„Proslogion“ asarida birinchi marta Xudo borliginng ontologik isbotini keltirdi. U shunday asosdan kelib chiqadiki, „Xudo“ tushunchasi haqiqatda borliq tushunchasini oʻz ichiga oladi. A.Konterberiy kishining iroda erkinligi va eʼtirof etish haqidagi taʼlimoti „Haqiqat haqida“, „Erkin tanlov“ asarlarida fikr bildirgan. Faylasufning fikricha, iroda erkinligi yaxshilik va yomonlikni tanlash qobiliyatidan iborat emas. Erkin iroda—bu irodaning toʻgʻri yoʻnalishini(toʻgʻri,Xudoga muvofiq) saqlab qolish qobiliyati, boshqacha aytganda,Xudo xohlagan narsani xohlashdir. Bu qobiliyat Xudo amri bilan yerga kelganida inson irodasiga oʻtgan boʻlsa, keyinchalik tavba natijasida yoʻqolgan. Faqat Masihning fidoiyligidan keyin inson erkinligini tiklash mumkin edi. Diniy taʼlimotninng aqidalarini(dunyoni yoʻqdan yaratish, uchta birinchi va asl gunoh)ratsionalizatsiya qilishga urinishlar A.Konterberiyda falsafiy realizmning konseptual asoslarida amalga oshirildi.

Manbalar

http://az.wikipedia.org/wiki/Anselm_Kenterberili