Aposelemis toʻgʻoni

Aposelemis toʻgʻoni (grekcha: Φράγμα Αποσελέμη) – Aposelemis daryosidagi Potami va Avdou qishloqlari yaqinidagi eʼtiborga sazovor toʻgʻon. Aposelemis toʻgʻoni Gretsiyadagi Iraklion viloyatidan32 kilometr (20 mi) janubi-sharqda joylashgan. Aposelemis toʻgʻoni Krit orolidagi eng yirik suv boshqaruvi loyihasidir. Aposelemis toʻgʻoni Aposelemis koʻlini manbayi hisoblanadi, u Iraklion va Agios Nikolaos shaharlari uchun suv taʼminoti boʻlib hozirgacha xizmat qilmoqda. Bundan tashqari 300 000 aholisi boʻlgan Krit orolining turistik rivojlangan shimoliy qirgʻogʻi boʻylab 6 ta kichik qishloqlar va 19 ta ovullar uchun asosiy chuchuk suv taʼminoti boʻlib xizmat qiladi^[1].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aposelemis toʻgʻonidan ushbu mintaqani suv bilan taʼminlash va toʻgʻon qurish haqidagi birinchi fikrlar 1970-yil yaqinida paydo boʻladi. 1980-1990-yillarda bir nechta tayyorgarlik ishlari yakunlandi va yakuniy qurilish tadqiqoti 2000-yilda tasdiqlandi. 2000-yillarning boshlarida mahalliy aholining kuchli qarshiliklariga qaramay^[2] yoz faslida suvga boʻlgan katta ehtiyoj ustunlik qiladi va shundan soʻng qurilish shartnomasi 14.12.2004-yilda tenderga qoʻyiladi va 2005-yil 4-yanvarda topshirildi. Toʻgʻon qurilishi 2012-yilda boshlanadi, 2019-yil boshida esa hamrohlik ishlari oʻz yakuniga yetadi. Aposelemis toʻgʻoni oʻz yakuniga yetishi va Jami xarajatlar uchun 220 million yevrodan oshiq sarf-harajat qilinadi.

Sfendili qishlogʻi toʻgʻon suv ombori ichida va toʻldirish darajasidan pastda joylashgan edi, shuning uchun mahalliy alohi Sfendili qishlogʻini tark etishga toʻgʻri kelgan^[2]. Toʻgʻon qurib bitkazilgandan soʻng qurgʻoqchil yillar davomida Sfendili qishlogʻi bir necha marta choʻkib, yana paydo boʻlib, mahalliy aholi oʻrtasida diqqatga sazovor joyga aylandi.

Qurilish tafsilotlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aposelemis toʻgʻoni oʻtkazmaydigan gil yadroli togʻ jinsiga toʻldirilgan. Balandligi – 61 metr (200 ft), uzunligi – 660 metr (2,170 ft)^[1] boʻlib va fillitik togʻ jinslari ustiga qurilgan^[3]. Yuqoridan oqayotgan suv oqimi uzunligi 231 metr, maksimal quvvati 1000 m³/sek. Suv omborining odatdagi hajmi taxminan 30 million m³ va foydalanishga yaroqlilik hajmi hajmi 27 million m³ ni tashkil qiladi^[1]. Aposelemis suv ombori Aposelemis daryosidan tashqari Lasithi platosidan 3.5 kilometrli poʻlat quvurlar orqali suv bilan taʼminlanadi. Ushbu quvurlar 15% nishabli uzun tunnel shaklida qurilgan. Bundan tashqari toʻgʻon qoʻshimcha ravishda suv toshqini nazorati maqsadlarida ham xizmat qiladi. Toʻgʻon birinchi marta 2019-yilning fevral oyida toshib ketgandi^[4].

Hozirgi kunda kunlik suvni tozalash hajmi 110.6 ming m³ boʻlgan suv tozalash inshooti 70 kilometrdan ortiq uzunlikdagi suv quvurlari orqali isteʼmolchilarni ichimlik suvi bilan taʼminlaydi.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Space-O dan toʻgʻon haqida maʼlumot
Krit Rivojlanish Tashkiloti vakili

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Καββαδάς, Μ.; Κοτσώνης, Α.; Σωµάκος, Λ.; Γκιόλας, Α.; Λαζαρίδου, Σ. (13–15 November 2008). "Γεωτεχνικά θέµατα του φράγµατος Αποσελέµη Κρήτης – Τεχνικά στοιχεία του έργου". Πρακτικά 1ου Πανελλήνιου συνεδρίου Μεγάλων Φραγμάτων. Λάρισα: ΤΕΕ. http://portal.tee.gr/portal/page/portal/teelar/EKDILWSEIS/damConference/eisigiseis/1.5.pdf.
↑ ^2,0 ^2,1 Chifos, Carla; Doxastakis, Zaharias; Romanos, Michael C. (Mar 2019). „Public discourse and government action in a controversial water management project: the damming of the Aposelemis River in Crete, Greece“ (PDF). Water Policy. 21-jild, № 3. 526–545-bet. doi:10.2166/wp.2019.140.
↑ Karapanagiotis, I.; Somakos, L.; Gkiolas, A.; Lazaridou, S.; Kavvadas, M.; Marinos, P. (12–15 September 2011). "Geotechnical Aspects of Aposelemis Dam in Crete Island". 15th European Conference on Soil Mechanics and Geotechnical Engineering. 2. Athens. pp. 1153–1158.
↑ Υπερχείλισε για πρώτη φορά το φράγμα του Αποσελέμη www.lifo.gr, 26/2/2019.

[Kavvadas-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Καββαδάς, Μ.; Κοτσώνης, Α.; Σωµάκος, Λ.; Γκιόλας, Α.; Λαζαρίδου, Σ. (13–15 November 2008). "Γεωτεχνικά θέµατα του φράγµατος Αποσελέµη Κρήτης – Τεχνικά στοιχεία του έργου". Πρακτικά 1ου Πανελλήνιου συνεδρίου Μεγάλων Φραγμάτων. Λάρισα: ΤΕΕ. http://portal.tee.gr/portal/page/portal/teelar/EKDILWSEIS/damConference/eisigiseis/1.5.pdf.

[Chifos-2] 2,0 ^2,1 Chifos, Carla; Doxastakis, Zaharias; Romanos, Michael C. (Mar 2019). „Public discourse and government action in a controversial water management project: the damming of the Aposelemis River in Crete, Greece“ (PDF). Water Policy. 21-jild, № 3. 526–545-bet. doi:10.2166/wp.2019.140.

[Karapanagiotis-3] Karapanagiotis, I.; Somakos, L.; Gkiolas, A.; Lazaridou, S.; Kavvadas, M.; Marinos, P. (12–15 September 2011). "Geotechnical Aspects of Aposelemis Dam in Crete Island". 15th European Conference on Soil Mechanics and Geotechnical Engineering. 2. Athens. pp. 1153–1158.

[4] Υπερχείλισε για πρώτη φορά το φράγμα του Αποσελέμη www.lifo.gr, 26/2/2019.

[1]

[2]

[3]

[4]