Asos ul-balogʻat
| Asl nomi | أساس البلاغة |
|---|---|
| Muallif(lar) | Az-Zamaxshariy |
| Til | arabcha |
| Janr(lar)i | Lugʻat |
| Nashr etilgan sanasi | 12-asr |
Asos ul-balogʻat („Notiqlik asosi“)[1] Az-Zamaxshariy qalamiga mansub majoziy nutq tezaurusi va lugʻati[2][3]. Zamaxshariy bu asarni Qurʼonning moʻjizaviy tabiati deb bilgan narsalarni oʻzining teologik qarashlari bilan uygʻunlashtirish maqsadida yozgan[4].
Asar eng qadimiy toʻliq alifboga ega arab lugʻati sifatida eʼtiborga molik boʻlib[5], qoʻshimcha ravishda majoziy mazmuni bilan muallifning soʻzma-soʻz taʼriflarini ham oʻz ichiga oladi[6]. Zamaxshariy tizimida so‘zlarni alifbo tartibida uch-radikal undosh harflarining birinchi tarkibiy qismidan oxirgi qismigacha tartibga ko‘ra sanab bergan. Bu tizim murakkab hosila va noyob shakllar, masalan, toʻrtburchaklar va kvintilaterallarni istisno qiladi[7]. Zamaxshariy arabcha so‘zlarning ham to‘g‘ridan-to‘g‘ri, ham majoziy ma’nolarini kataloglashni maqsad qilib, har ikkisiga ham Qur’on va hadislardan misollar keltirgan[7]. Soʻzlarni ritorikada qoʻllashni yashayotgan tirik organizmlar deb bilgan[8].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Wen-chin Ouyang, Literary Criticism in Medieval Arabic-Islamic Culture: The Making of a Tradition, pg. 202. Edinburgh: Edinburgh University Press, 1997. ISBN 9780748608973
- ↑ John Esposito, The Oxford Dictionary of Islam, pg. 346. Oxford: Oxford University Press, 2004. ISBN 9780195125597
- ↑ Avigail S. Noy, Don't Be Absurd: The Term Muhal in Sibawayh's Kitab. Taken from The Foundations of Arabic Linguistics: Sībawayhi and Early Arabic Grammatical Theory, pg. 34. Ed. Amal Elesha Marogy. Leiden: Brill Publishers, 2012. ISBN 9789004229655
- ↑ Kenneth Setton, Norman P. Zacour and Harry W. Hazard. A History of the Crusades, pg. 32. Madison: University of Wisconsin Press, 1985. ISBN 9780299091446
- ↑ Muhammad Zubair Siddiqi, Khuda Bakhsh Lectures, Indian and Islamic. Patna: Khuda Bakhsh Oriental Library, 1993.
- ↑ Encyclopedia of Arabic Literature, vol. 2, L-Z, pg. 468. Eds. Paul Starkey and Julie Scott Meisami. London: Routledge, 1998. ISBN 9780415068086
- ↑ 7,0 7,1 John A. Haywood, Arabic Lexicography: Its History, and Its Place in the General History of Lexicography, pg. 106. 2nd ed. Leiden: Brill Archive, 1960. OCLC 5693192
- ↑ Haywood, Arabic Lexicography, pg. 107.