Atstek Yangi yili
Atstek yangi yili (ispan Ano Nuevo Meksika yoki Ano Nuevo Azteca; ast. Yancuic Xīhuitl) — atstek kalendariga muvofiq yangi yil bayrami. Grigorian taqvimida ushbu bayramning qaysi sanaga toʻgʻri kelishi foydalanilgan kalendar turiga bogʻliq, ammo u 12-mart kuni tongda nishonlanishi odatda qabul qilinadi[1]. Sana hozirgi Meksikaning ayrim hududlarida yashovchi nahua xalqi tomonidan nishonlanadi. Bayram uchun okot daraxti (qaragʻay turi) ishlatiladi, unda Yangi yil arafasida shamlar yoqiladi, otashinlar otiladi, nogʻora chalinadi va qoʻshiqlar parallel ravishda kuylanadi. Eng muhim bayram tadbirlaridan baʼzilari Xauchinango[2], Naupan, Mexiko, Songolik va Hikotepekda boʻlib oʻtadi.
Keyinchalik va koʻproq qabul qilingan versiya Milliy Antropologiya va Tarix Instituti (NIAI — INAH) professori Rafael Tayn tomonidan Duran, Sahagun va Alfonso Kaso (NAU) taʼlimotlariga asoslangan holda taklif qilingan[3]. Uning hisob-kitoblari Meksika yilining birinchi kuni eski Julian taqvimiga toʻgʻri keladigan 13-fevral yoki joriy Grigorian kalendarida 23-fevral ekanligini tasdiqlaydi. Ushbu hisob-kitoblardan foydalanib, u Huitzilopochtlining tugʻilgan sanasini, yil oxirini va „Yillarning oxiri“ tsiklini, Yangi olov marosimini va „2 Acatl“ yilning „1 Techpatl“ kun belgisini tekshiradi, 22-fevral sanasiga toʻgʻri keladi[4].
Ushbu 365 kunlik yil quyosh yili bilan bogʻliq boʻlib, 18 oyning har birida 20 kunga, shuningdek, yil oxirida 5 qoʻshimcha kunga boʻlingan. Bundan tashqari, bir necha qoʻlyozmalar mavjud boʻlib, unda kabisa yili mavjudligini tasdiqlangan[5][6].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „El Observador #1 Bilingual Newspaper“. El Observador. 2014-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 7-dekabr.
- ↑ „Inicia año nuevo Azteca“. Oem.com.mx. 2014-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 7-dekabr.
- ↑ The Mexica Calendar and the Cronography, Rafael Tena. INAH-CONACULTA 2008.
- ↑ Crónica Mexicayotl, Fernando Alvarado Tezozomoc p 36
- ↑ Folio 92r Codex Magliabechi (1553), Biblioteca Nazionale Centrale de Florencia: XIII, 3, 1996
- ↑ Folio 7r Codex Telleriano-Ramensis (1562—1563), Bibliotheque Nacionale de France. Ms Mex 385, 1995.