Azov-Don banki

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Azov-Don savdo banki
ruscha: Азовско-Донской коммерческий банк
Asosiy maʼlumotlar
Asos solingan 1871
Yopilgan yil 1026
Joylashuvi 1917
Boyligi
Kapitali 92 000 000

Azov-Don savdo banki (ruscha: Азовско-Донской коммерческий банк) – Rossiya imperiyasining eng yirik aksiyadorlik tijorat banklaridan biri, boshqaruvi Taganrog (1871—1903) va Sankt-Peterburgda (1903—1917) joylashgan.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1871-yil Taganrogda tashkil etilgan. Bank ustavi 1871-yil 12 (24)-iyunda Taganrogda Aleksandr II tomonidan tasdiqlangan[1]. Bankning asosiy kapitali dastlab 3 million rubl miqdorida belgilandi va har biri 250 rubldan 12 ming aksiyaga taqsimlandi; taʼsischilar oʻzaro aksiyalarni taqsimlash va boshqa shaxslarni ishtirok etishga taklif qilish huquqiga ega edilar (§ 4). 20 yildan ortiq vaqt davomida eng katta aksiyalar paketi Polyakovlar urugʻiga – aka-uka Yakov va Samuilga, shuningdek ularga yaqin shaxslarga tegishli edi[2].

Bank reklamasi, 1907-yil

Bank savdoni kreditlash va ssudalar taqdim etish bilan shugʻillangan. 1883-yilda bir qator muvaffaqiyatsiz moliyaviy operatsiyalar natijasida yetkazilgan zararni qoplash uchun ustav kapitalini 3 million rubldan 2 milliongacha kamaytirishga majbur boʻldi. Tegishli qaror 1883-yil 13 (25)-iyunda eng yuqori organ tomonidan qabul qilingan[3]. Keyinchalik bank oʻz faoliyatini sezilarli darajada yaxshilashga muvaffaq boʻldi va 1890-yillarning oʻrtalariga kelib u eng yirik hududiy bankka aylandi, 1890-yillarning oxiriga kelib mamlakatning eng yirik beshta bankidan biriga aylandi.

Asosiy aksiyadorlardan biri Yakov Polyakov tashabbusi bilan Azov-Don banki va Sankt-Peterburg moliya muassasalari oʻrtasida operativ vositachilikni taʼminlash maqsadida 1888-yildan kechiktirmay Sankt-Peterburg-Azov savdo banki tashkil etildi[4]. 1903-yilda Sankt-Peterburg-Azov bankining toʻlovga layoqatsizligidan faoliyatini toʻxtatganligi sababli Azov-Don banki boshqaruvi Sankt-Peterburgga koʻchirildi. Dastlab, bankning Sankt-Peterburgdagi direktorlar kengashi Nevskiy prospekti, 26-binoda joylashgan edi, lekin 1907—1913-yillarda bankning oʻz binosi Morskaya koʻchasi, 5-binoda qurildi. 1900-yillarda bank qora va rangli metallurgiya, koʻmir sanoati, qurilish materiallari ishlab chiqarishdagi koʻplab sanoat korxonalari ustidan nazorat oʻrnatdi.

Azov-Don bankining yacheykalari bilan toʻla zal, 1913-yil

1912-yilda Peterburg xalqaro banki guruhiga qoʻshildi.1912—1913-yillarda Azov-Don banki Parijdagi shimoliy mamlakatlar bankining (Banque des pays du Nord) katta ulushini sotib oldi.

1917-yilga kelib bankning Rossiyada 70 ta filiali bor edi va ustav kapitali (60 million rubl)[5] boʻyicha Tashqi savdo uchun rus banki hamda Petrograd xalqaro tijorat banklari bilan birga Rossiyada 1-oʻrinni egalladi.

Oktyabr inqilobidan keyin boshqa xususiy banklar bilan birgalikda Sovet Rossiyasi hududida Butunrossiya Markaziy Ijroiya Qoʻmitasining 1917-yil 14-dekabrdagi farmoni bilan Rossiya Respublikasi Davlat bankiga qoʻshilish yoʻli bilan tugatildi (milliylashtirildi). Xalq Komissarlari Kengashining 1918-yil 23-yanvardagi qarori bilan bankning ustav kapitali boshqa xususiy banklarning ustav kapitali bilan bir qatorda Rossiya Respublikasi Davlat banki foydasiga musodara qilindi[6].

Rahbariyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Boshqaruv raislari[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • 1907—1908-yillar: Aleksandr Bogdanovich Nentsel[7][8].
  • 1910—1917-yillar: Boris Abramovich Kamenka.

Kengash raisi[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Mixail Mixaylovich Fyodorov[9].

Binosi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bankning Luganskdagi filiali binosi
Bankning Orenburgdagi filiali binosi
Bankning Kirovoy Rogdagi filiali binosi

Bankning Sankt-Peterburg, Xarkov, Odessa, Astraxan, Lugansk, Suxumidagi binolar saqlanib qolgan va meʼmoriy yodgorliklar hisoblanadi. Bank filiallari asli shved boʻlgan peterburglik meʼmor F. I. Lidval tomonidan loyihalashtirilgan. Sankt-Peterburgdagi bank binosining jabhasi Ikkinchi oʻzaro kredit jamiyati binosiga oʻxshashtib qilingan. Binoning jabhasi shlyapa bezaklari bilan bezatilgan, kompozitsiyaga haykaltaroshlik barelyeflari, gulchambarlar va vazalar kiritilgan (haykaltarosh V. V. Kuznetsov). Fasad kulrang granit bilan qoplangan. 1912-yilda xuddi shunday kompozitsion dizaynga ega ikkinchi bino qurildi. 1912-yil fasad tanlovida Lidval binosi eng yaxshi deb oltin medalga sazovor boʻldi[10].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Высочайше утвержденный устав Азовско-Донского коммерческого банка // Полное собрание законов Российской империи, собрание второе. — СПб.: Типография II отделения Собственной Его Императорского Величества канцелярии, 1874. — Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. Архивировано 29 noyabr 2014 года.
  2. ↑ Morozan V. V. Deyatelnost Azovsko-Donskogo kommercheskogo banka na Yuge Rossii v konse XIX v.
  3. ↑ Высочайше утвержденное мнение департамента государственной экономии Государственного совета «Об уменьшении складочного капитала Азовско-Донскаго коммерческого банка» // Полное собрание законов Российской империи, собрание третье. — СПб.: Государственная типография, 1886. — Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. Архивировано 2 dekabr 2014 года.
  4. ↑ Ананьич Б. В. „Братья Поляковы“,. Банкирские дома в России 1860—1914 гг.. Л.: Наука. Ленинградское отделение, 1991. ISBN 5-02-027315-5. 
  5. ↑ Весь Петроград на 1917 год, адресная и справочная книга г. Петрограда. Петроград: Товарищество А. С. Суворина – «Новое время», 1917 — 14 рекламного блока bet. ISBN 5-94030-052-9. 
  6. ↑ Декрет о конфискации акционерных капиталов бывших частных банков // Декреты советской власти : сб. док. / Ин-т марксизма-ленинизма при ЦК КПСС ; Ин-т истории АН СССР : [многотомное изд.]. — M.: Политиздат, 1957—1997. — Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. — ISBN 5-250-00390-7. Архивировано 24 sentyabr 2015 года. (ISBN t. 1 otsutstvuet. Privyazano k: Dekreti sovetskoy vlasti: [mnogotomnik]. M., 1957—1997.)
  7. ↑ Rukovodstvo banka v 1907 godu – sm. Ves Peterburg na 1907 god. – S. 1176.
  8. ↑ V 1908 godu I. Ye. Repinim bil napisan portret A. B. Nentselya
  9. ↑ Delovaya elita Rossii 1914 g.
  10. ↑ Заварихин С. П., Фалтинский Р. А.. Капитал и архитектура: История архитектуры и строительства банковских зданий в России. Санкт-Петербург: Стройиздат СПб, 1999 — 386 bet. ISBN 5-87897-055-4. 

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Azov-Don_banki&oldid=4299838" dan olindi