Balokumya
Balokumya (albancha: ballokumja) yoki balakumya (albancha: ballakumja) — makkajoʻxori unidan pechenye, Alban taomi boʻlib, u Elbasanda paydo boʻlgan, lekin hozirda butun Albaniyada, shuningdek, Kosovo va Shimoliy Makedoniya albanlari orasida ham mashhur[1]. Anʼanaga koʻra, u 14 martda Dita e Verës (alb. — „Yoz kuni“)[2] — tabiatning qayta tugʻilishi majusiy bayramida tayyorlanadi, dastlab faqat Elbasanda nishonlangan va 2004-yildan boshlab Albaniyada davlat bayrami sifatida nishonlanadi[3].
Etimologiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Alban anʼanalari „balokumya“ nomining paydo boʻlishini XVI asrda Elbasanni boshqargan Usmonli hukmdori bilan bogʻlaydi. U birinchi marta makkajoʻxori pechyenesini tatib koʻrganida, shunday dedi: "Është ba si llokume!" (albanchadan — „Raxat-lukumi kabi mazali!“) Bu iboraning qisqarishi bilan zamonaviy ballokumja[4] soʻzi paydo boʻldi.
Balokumyani kulaç me finj (albanchadan — „ishqorli suvdan pechenye“) deb ham atashadi, chunki anʼanaga koʻra xamirga doka orqali filtrlangan yogʻoch kulining (finj) damlamasidan ozgina qoʻshiladi[3][5] (hozirgi kunda u koʻpincha bir xil miqdordagi sut bilan almashtiriladi)[6].
Retsept
[tahrir | manbasini tahrirlash]Balokumyaning asosiy tarkibi — makkajoʻxori uni, sariyogʻ (anʼanaviy ravishda echki suti)[7], shakar va tuxumdir. Xamir yogʻoch qoshiq bilan mis idishda qoriladi[2], chunki misning yuqori issiqlik oʻtkazuvchanligi tufayli xamirning zichlik darajasiga ijobiy taʼsir koʻrsatishi mumkin, deb hisoblashadi[6]. Xamirni shiddat bilan qorish kerak va shuning uchun bu ishni koʻpincha erkaklar bajaradilar[4]. Balokumya oʻtinli pechda pishirilish kerak[8].
Dita e Verës bayramida Elbasan aholisi koʻpincha boshqa shaharlarda yashovchi qarindoshlari va doʻstlariga pochta orqali balokumya yuborishadi[8].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Marsela Koci. „Albania apre in festa l’arrivo della primavera“ (it) (deadlink). All TV (2014-yil 15-mart). 2014-yil 8-aprelda asl nusxadan arxivlangan. (Wayback Machine saytida 2014-04-08 sanasida arxivlangan)
- ↑ 2,0 2,1 „Elbasani Ballokume — traditional sweet“ (en) (deadlink). Monarch. 2020-yil 21-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 31-mart. (Wayback Machine saytida 2020-03-21 sanasida arxivlangan)
- ↑ 3,0 3,1 „Ballokume Elbasani“ (en). Taste Atlas. 2020-yil 21-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 31-mart.
- ↑ 4,0 4,1 Vera Abitbol. „Albania: Ballokume“ (en). 196 flavors. 2020-yil 21-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 31-mart.
- ↑ „Cultural Traditions and Activities“ (en) (deadlink). Bashkia Elbasan. 2020-yil 20-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 31-mart. (Wayback Machine saytida 2020-02-20 sanasida arxivlangan)
- ↑ 6,0 6,1 „Ballokume — a nyárváró szeretet süti“ (hu). Cafeblog (2020-yil 8-mart). 2020-yil 25-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 31-mart.
- ↑ „Ballokume Tradicionale – Receta Sekrete nga Nënat e Elbasanit“ (hu). AgroWeb (2020-yil 13-mart). 2021-yil 10-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 31-mart.
- ↑ 8,0 8,1 „Ballokumja, simboli i ditës së verës“ (sq). Shqiptarja.com (2013-yil 13-mart). 2021-yil 19-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 31-mart.