Kontent qismiga oʻtish

Ben Kristal

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Ben Kristal
Tavalludi 1977-yil
Istiqomat joylari Birlashgan qirollik Angliya Askot
Fuqaroligi Birlashgan Qirollik
Millati British
Sohasi Aktyor, muallif, prodyuser
Veb-sayt bencrystal.com

Ben Kristal (1977-yilda tug'ilgan) - ingliz aktyori, muallifi va prodyuseri, Uilyam Shekspir rolini ijro etishi va uni targ'ib qilishi va asl an'analarni moslashtirish bo'yicha qilgan ishlari bilan mashhur.

Hayoti va ijodi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kristal Berkshirning Ascot shahrida tug'ilgan, tilshunos Devid Kristalning o'g'li[1] va u Shimoliy Uelsdagi Uokingem va Xolixed shaharlarida voyaga yetgan. U 1995-1998 yillarda aktyorlik malakasini oshirishidan oldin Lankaster universitetida ingliz tili va tilshunoslik fanini oʻrgangan.

Aktyorlik va kuratorlik

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Uning aktyorlik faoliyati 2006-yil yoz mavsumida 'Shakespeare's Globe' teatrida Titus Andronik[2] rolini ijro etishi bilan boshlandi.

U 'Shakespeare's Globe' teatri, Savanna musiqa festivali va Shvetsiya radiosi simfonik orkestri uchun tashkil etilgan Shekspir tadqiqotlariga rahbarlik qilgan.

U 2010-yilda 'Passion in Practice' deb nomlangan Shekspir ansamblini yaratdi va 2016-yilgacha unga kuratorlik qildi[3]

2013-yilda Britaniya kutubxonasi tomonidan ommaga taqdim etilgan kompakt disklarning kuratori, prodyuseri va kreativ direktori sifatida u Shekspir nutqlari va sonetlarini asl talaffuzda yozib olgan.[4][5] bundan tashqari u 2016-yilda Britaniya kutubxonasida Shekspirning tugʻilgan kuni sharafiga o'tkazilgan bayramni nishonlashda kuratorlik qilgan.

2014-yilda 'Passion in Practice' ilk marotaba Owle Schreame mukofotlaridan biriga innovatsiyasi sababli sazovor bo'ldi chunki, ular tarixiy teatrdagi spektakllarda Shekspir talaffuzining asl nusxasidan foydalanishgan.[6]

Kristal 2018-yildan beri Shekspir ansamblining kuratori sifatida ishlab keladi. 2018-yilning yozida u besh kun ichida "A Midsummer Night's Dream"f kitobini ekranlashtirilgan filmini yaratish uchun Shimoliy Uelsga rassomlarni taklif qildi. 'Dreame' loyihasi hamma uchun bepul boʻlib, 16-asr lyut musiqasidan foydalanilgan, 5 metr balandlikdagi Bunraku qoʻgʻirchoqlari, masxarabozlar palubasi yordamida tomoshalar qo'yishgan. Tomosha oxirida esa tomoshabinlar va ansambl mahalliy oziq-ovqat bilan ta'minlangan.

2019 yilgi Yaponiya gastrollarida ular 7 kun ichida 3 ta spektakl qo'yishdi. Elizabet davrida qo'llanilgan mashq amaliyotlarini zamonaviy tarzda qayta ishlashdan foydalangan holda, ular har bir pardada rollari orqali o'sha davrni qayta tasavvur qilishdi va zamonaviy Kabuki amaliyotlaridagi rezonanslarni mamnuniyat bilan qabul qilishdi.

2020-yilda Shekspir ansambli masofadan turib hamkorlik qilishni yo'lga qo'ydi va raqamli sanʼatni tajriba qilib ko'rish uchun 2020-yilda “What You Will” deb nomlangan eksperimental virtual teatr tomoshasini ommaga namoyish qildi. Bu "raqamli teatrning navbatdagi qaytishi" sifatida maqtovga sazovor bo'ldi, chunki sayr qilish teatri uslubi tomoshabinga hikoya qilish yo'nalishini tanlashga imkon berardi.[7] 2020-yilda Ben Kristal The Two Gentlemen of Verona ga kirish sifatida The Show Must Go Onlinenomli onlayn serialida ko'rinish bergan va Timon of Athensda bosh rolni oʻynagan.[8][9]

Asl talaffuz

[tahrir | manbasini tahrirlash]

U otasi Devid Kristal bilan Globe teatrida asl talaffuzda pyesalar namoyish qilish bo'yicha maslahatchi sifatida ishlagan[10] va ular 2014–2016 yillarda yangi yozib tugallangan Sam Wanamaker Playhouse nomli pyesani asl talaffuzda 'Shakespeare's Globe'da sahnalshtirishgan.

Otasining ishlaridan so'ng, u tez-tez asl talaffuzning tabiatini o'rganib chiqdi.[11]

Kristal Richard III ning tadbir ochilish nutqini 2010-11 yillarda Britaniya kutubxonasining Rivojlanayotgan ingliz ko'rgazmasi uchun yozib oldi.[12]

Shuningdek, u boshqa kompaniyalar bilan ham hamkorlikda asl talaffuzda spektakllarida rol ijro etgan, masalan, Gamlet[13] va Richard II,[14] filmlarida bosh rollarni o'ynagan va o'zi boshlagan yoki ishtirok etgan ansambllar orqali asarlar yaratgan[15].[16][17]

2014-yilda u 'Sam Wanamaker Playhouse'da Makbet spektaklini asl talaffuzda namoyish qildilar.[18] U ushbu loyihani Wanamakerda 2015-yilda Genri V va 2016-yilda doktor Faustus spektakllari bilan davom ettirdi. 2015-yilda uning kompaniyasi bo'lgan 'Crystal' ansambli Stokgolmdagi Shvetsiya radio simfonik 'Bervaldhallen' orkestrida Daniel Hardingning 'Interplay' festivalida Periklni namoyish etishdi va bosh rolni Kristal gavdalantirdi.[19] Ular Savanna musiqa festivalida ham yana chiqish qilishdi.

Asarlari va suhbatlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kristalning 'Shakespeare on Toast: Getting a Taste for the Bard' nomli kitobi 2010 yilgi Ta'lim beruvchi Yozuvchilar mukofotiga nomzodlar ro'yxatiga kiritilgan.[20] Bu kitob nashr etilganidan beri u Shekspir ijodi bo'yicha seminarlar va suhbatlar o'tkazdi.[21]

Kristal, shuningdek, otasi bilan birgalikda bir nechta kitoblar yozgan. Ular Charlz Talbut Onion tomonidan yozilgan 'A Shakespeare glossary' kitobida bir qator kamchiliklar borligini aniqlagandan so'ng "Shakespeare's Words: A Glossary and Language Companion" kitobini yozishni boshladilar.[22][23] Uning boshqa asarlar orasida'The Oxford Illustrated Dictionary of Shakespeare' ham bor, ikkinchisi 2016 -yilda “Yilning eng yaxshi taʼlim beruvchi yozuvchisi” mukofotiga nomzodlar roʻyxatiga kiritilgan[24]

2014-yilda Shekspir tavalludining 450 yilligini nishonlash uchun Britaniya Kengashi va Ingliz tilida so'zlashuvchilar ittifoqi Kristalni "Shekspirning yorqin va chiroyli ingliz tilisida gapirish" nomli nutq so'zlashga undashdi[25] u ushbu ma'ruzasini 2019-yilda Yorkda yana qayta so'zladi.[26]

2017-yilda esa Kristal "Asl amaliyot - Shekspirning mahorati" deb nomlangan TED ma'ruzasida ham nutq so'zladi.[27]

Nashrlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ben Kristal mualliflik qilgan asarlari:

  • Shakespeare's Words: A Glossary and Language Companion (2002) with David Crystal[28]
  • The Shakespeare Miscellany (2005) with David Crystal
  • Shakespeare on Toast (2008)[29] -shortlisted for the 2010 Educational Writer of the Year Award
  • Sorry, I'm British! (2010) with Adam Russ and Ed McLachlan
  • Springboard Shakespeare: King Lear (2013)[30]
  • Springboard Shakespeare: Macbeth (2013)[30]
  • Springboard Shakespeare: Hamlet (2013)[30]
  • Springboard Shakespeare: A Midsummer Night's Dream (2013)[30]
  • You Said Potato (2014) with David Crystal
  • The Oxford Illustrated Dictionary of Shakespeare (2016) with David Crystal - Shortlisted for the Educational Writer of the Year Award, 2016

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „About“. ben crystal.
  2. ↑ Benedict. „Titus Andronicus“. variety.com (2006-yil 4-iyun). Qaraldi: 2006-yil 4-iyun.
  3. ↑ Ben Crystal takes Shakespeare forwards and backwards (Wayback Machine saytida 2021-10-27 sanasida arxivlangan), Shakespeare Magazine
  4. ↑ Cooper, Charlie. „'Tuh beh oar nat tuh beh?' That was the question“. The Independent (2012-yil 17-mart).
  5. ↑ „The British Library releases the first ever audio CD of Shakespeare spoken in the original pronunciation“. British Library. 2022-yil 11-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 11-avgust.
  6. ↑ Loxton, Howard The Owle Schreame Awards for Innovation in Classical Theatre: Passion in Practice, "British Theatre Guide", 19 September (2014)
  7. ↑ Allred. „Taking Promenade Theatre Online: Shakespeare Ensemble's What You Will“. medium.com. Qaraldi: 2020-yil 21-avgust.
  8. ↑ "ʻA roaring success’: The Show Must Go Online’s Shakespeare series makes an impressive start" My Theatre Mates Retrieved 02 October 2020
  9. ↑ "The Show Must Go Online’s Timon of Athens Cast Announced" Theatre Weekly Retrieved 02 October 2020
  10. ↑ "Shakespeare, William: Elizabethan English pronunciation". Encyclopaedia Britannica. https://www.britannica.com/video/187707/David-Crystal-pronunciation-Ben-Elizabethan-English-British. 
  11. ↑ „One of the most admired all-rounders in the Shakespeare world, Ben Crystal reckons we should "speak the speech" the way the Bard did. And that means "from the gut and the groin…"“. Shakespeare Magazine (2015-yil 9-mart). 2021-yil 27-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 11-avgust.
  12. ↑ Howse. „Evolving English: One Language, Many Voices, British Library, review“. The Telegraph. Qaraldi: 2010-yil 15-noyabr.
  13. ↑ „Shakespeare comes to life on campus with "Hamlet" starting Next Week“. This is Reno (2011-yil 22-oktyabr).
  14. ↑ „Richard II“. Prague Shakespeare Company (2017-yil 30-iyul).
  15. ↑ Woodall. „Review: Crystal Ensemble's Pericles in OP: Shakespeare in Stockholm“. The Shakespeare Standard (2015-yil 2-fevral). 2019-yil 27-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 11-avgust.
  16. ↑ „Ensemble & History“. Passion in Practice.
  17. ↑ „About: The Shakespeare Ensemble“. The Shakespeare Ensemble.
  18. ↑ „An Evening with Ben Crystal and Shakespeare's original pronunciation“. Theatre Santa Fe. Qaraldi: 2020-yil 11-avgust.
  19. ↑ Woodall. „Review: Crystal Ensemble's Pericles in OP | Shakespeare in Stockholm“. The Shakespeare Standard. Qaraldi: 2020-yil 11-avgust.[sayt ishlamaydi]
  20. ↑ „TWO Icon titles on shortlist for 2010 Educational Writers Award“. Icon Books (2010-yil 19-noyabr).
  21. ↑ Poole, Steven. „Shakespeare on Toast review“. London: Guardian newspaper (2009-yil 31-yanvar).
  22. ↑ Crystal, Ben; Crystal, David. „Bard words“. The Guardian (2004-yil 21-avgust).
  23. ↑ Byatt, AS. „Reading while you're wonder-wounded“. The Guardian (2002-yil 22-iyun).
  24. ↑ Eyre. „Maths book wins 2016 educational writers prize“. The Bookseller (2016-yil 7-dekabr).
  25. ↑ Crystal. „21:05 0:00 / 1:28:34 Speaking the Bright & Beautiful English of Shakespeare“. youtube.com. Qaraldi: 2020-yil 27-avgust.
  26. ↑ Crystal. „Speaking the bright and beautiful English of Shakespeare“. University of York. Qaraldi: 2020-yil 27-avgust.
  27. ↑ Crystal. „Original Practice - Shakespeare's Craft“. ted.com. Qaraldi: 2020-yil 27-avgust.
  28. ↑ Byatt, AS. „Reading while you're wonder-wounded“. The Guardian (2002-yil 22-iyun).Byatt, AS (22 June 2002). "Reading while you're wonder-wounded". The Guardian.
  29. ↑ Guest, Katy. „Shakespeare on Toast, by Ben Crystal“. The Independent (2008-yil 26-sentyabr).
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 30,3 Elkin, Susan. „Review: Springboard Shakespeare: King Lear, Macbeth, Hamlet, A Midsummer Night's Dream, By Ben Crystal A guide to Shakespeare's work that should be in every theatre“. The Independent (2013-yil 7-iyul). 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ben_Kristal&oldid=3977136" dan olindi