Berkhamsted qalʼasi
Berkhamsted qal’asi (inglizcha: Berkhamsted Castle) — Angliyaning Xertfordshir shtatidagi Berkhamsted shahridagi oʻrta asrlardagi mot va beyli qal’asi. Sobiq qirollik qarorgohi.
Tarix
[tahrir | manbasini tahrirlash]Qal’a XI-asrda Angliyaning Norman istilosi davrida London va Midlands oʻrtasidagi asosiy yoʻnalishni boshqarish uchun qurilgan. Uning qurilishi uchun Robert, Graf de Morten, Fatxchi Uilyamning yagona ukasi; u qal’aning birinchi egasi boʻldi[1]. Qal’a himoya sopol idishlar va kiyik ov maydonchalari bilan oʻralgan edi[2]. U sobiq Anglo-sakson Berkxamsted aholi punktining yangi maʼmuriy markaziga aylandi. Keyinchalik, qal’a Lord kansler qoʻliga topshirildi. Qal’a XII-asr oʻrtalarida, ehtimol Tomas Beket tomonidan sezilarli darajada kengaytirildi[3].
1216-yilda qal’a qirol Ion va Fransiya tomonidan qoʻllab-quvvatlangan isyonkor baronlar oʻrtasidagi fuqarolar urushi paytida qamal qilindi[4]. U Shahzoda Lui (boʻlajak Lui VIII) yigirma kun davomida qamal qurollari bilan hujum qilib, garnizonni taslim boʻlishga majbur qilganidan keyin muvaffaqiyatli qoʻlga olindi[5]. Keyingi yili Qirollik qoʻshinlari tomonidan qayta qoʻlga kiritilgandan soʻng[6], u Richard, Kornuoll Earl-ga topshirildi[6]. Richard qasrni hashamatli turar joyga aylantirdi va uni okrug maʼmuriyatining markaziga aylantirdi[6]. XIV-asrda Edvard III qasrni kengaytirish ishlarini davom ettirdi va uni ov maydonlarini kengaytirgan oʻgʻli Edvard qora knyazga topshirdi[7][8]. Bundan tashqari, qal’a Qirollik mahbuslarini, shu jumladan Fransiya qiroli Ion II va ingliz taxtiga daʼvogarlarni saqlash uchun ishlatilgan[7].
XV-asr oxirida qal’a modadan chiqib, eskirgan. XVI-asrning oʻrtalariga kelib, u qisman vayron qilingan va Qirollik uchun yaroqsiz boʻlgan[9]. Qal’a devorlari shaharga olib kelingan va turli binolarni qurish uchun ishlatilgan toshga boʻlingan. 1830-yillarda London-Birmingem temir yoʻlining qurilishi paytida qal’a deyarli vayron boʻlgan[10]. Natijada, u buyuk Britaniyadagi parlament tomonidan qonuniy himoyaga ega boʻlgan birinchi bino boʻldi. 1930-yilda Kornuoll gersogligi qasrni hukumat nazorati ostiga oldi. Hozirgi vaqtda qal’aning xarobalari sayyohlik joyidir va „ingliz merosi“ jamgʻarmasi tasarrufida.
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Armitage 1912, s. 105; Brown 1989, s. 52; Pettifer 1995, s. 104
- ↑ Rowe 2007, s. 132; Thompson, Isobel „Extensive Urban Survey – Hertfordshire“. English Heritage and Hertfordshire County Council. Qaraldi: 21-dekabr 2012-yil.
- ↑ Pettifer 1995, s. 10
- ↑ Wolstenholme 1883, s. 14
- ↑ Barlow 1999, s. 356
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Thompson, Isobel „Extensive Urban Survey – Hertfordshire“. English Heritage and Hertfordshire County Council. Qaraldi: 21-dekabr 2012-yil.
- ↑ 7,0 7,1 Mackenzie 1896, s. 128
- ↑ Rowe 2007, ss. 131, 134, 142, 144
- ↑ Mackenzie 1896, ss. 129–130
- ↑ Thompson, Isobel „Extensive Urban Survey – Hertfordshire“. English Heritage and Hertfordshire County Council. Qaraldi: 21-dekabr 2012-yil.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Armitage, Ella S.. The Early Norman Castles of the British Isles. John Murray, 1912. OCLC 4246535.
- Barlow, Frank. The Feudal Kingdom of England, 1042–1216. Pearson Education, 1999. ISBN 0-582-38117-7.
- Brown, Reginald Allen. Castles from the Air. Cambridge University Press, 1989. ISBN 9780521329323.
- Mackenzie, James Dixon. Castles of England: Their Story and Structure. Macmillan, 1896. OCLC 12964492.
- Pettifer, Adrian. English Castles: a Guide by Counties. Boydell Press, 1995. ISBN 9780851156002.
- Rowe, Anne. The Medieval Park: New Perspectives. Windgather Press, 2007 — 128–145-bet. ISBN 978-1-9051-1916-5.
- Wolstenholme, John. Two Lectures on the History and Antiquities of Berkhamsted, 2nd, Nichols and Sons, 1883. OCLC 693003587.