Kontent qismiga oʻtish

Bigfut

Vikipediya, erkin ensiklopediya
Rassomning nazarida

Bigfut (inglizcha: BigfootKatta oyoq), shuningdek, saskvoch (Sasquatch, salish tillaridan se'sxac - "yovvoyi odamlar"[1]) nomi bilan ham tanilgan, afsonaviy[2][3] [4] gumanoid mavjudot[1], kriptid [5], goʻyoki Amerika Qoʻshma Shtatlari shimoli-gʻarbiy va Kanadaning gʻarbiy qismida istiqomat qiladi. Odatda ikki oyoqda yuradigan katta, tukli gominid sifatida tasvirlangan. Ko'pincha Qor odamning mahalliy (Shimoliy Amerika) varianti deb hisoblanadi[1].

Bu mavjudot relikt gominid yoki kamdan-kam hollarda qadimgi davrlardan hozirgi kungacha saqlanib qolgan odam jinsining qadimgi turi ekanligiga ishoniladi. Bigfut eng mashhur "turlardan biri" bo'lib, uning mavjudligi kriptozoologiya tarafdorlari tomonidan tan olingan. Biroq, uning mavjudligini tasdiqlovchi faktlar yo'q. Bundan tashqari, olimlarning ta'kidlashicha, bunday "yashirin turlar"ning mavjudligi juda dargumon, chunki populyatsiya sonini saqlab qolish uchun turni osongina aniqlashga imkon beradigan juda ko'p individlar bo'lishi kerak[6] [4] va iqlim sharoiti shuningdek oziq-ovqat manbalarining xususiyatlari tasvirlangan xususiyatlarga ega hayvonlarning omon qolishi uchun yetarli bo'lmaydi[7]. Shu sabablarga ko'ra bigfut haqidagi fikrlar ko'pincha olimlar tomonidan zamonaviy afsonalardan biri sifatida ko'rib chiqiladi[2][3] [4]. Ilmiy hamjamiyat bigfut hisobotlari folklor, noto'g'ri aniqlash va firibgarlikni birlashtirgan deb hisoblaydi[8].

Tavsifi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Guvohlarning aytishicha bigfut bo'yi 1,8 dan 3 metrgacha va og'irligi 200 kg.gacha bo'lgan, to'q jigarrang, to'q-mallarang yoki kulrang yung bilan qoplangan ulkan odamsimon maymun deb ta'riflanadi[1][9]. Taxminiy guvohlar uni tasvirlashganda katta ko'zlar, yaqqol ifodalanganqosh usti yoyi va katta quyi joylashgan peshonani ham eslab o'tishadi. Odatda guvohlar bu mavjudotdan keladigan kuchli yoqimsiz hidni ham aytib o'tishadi.[10].

Bigft katta izlar qoldirishi aytiladi (shuning uchun uning nomi shunday). Ularning uzunligi 60 sm gacha, kengligi esa 20 sm gacha[1]. Ko'pchilik oyoq izlari besh barmoqli, ammo 2 dan 6 gacha barmoqli izlar ham mavjud[11]. Ayrim izlarda tirnoq izlari bor, bu ularni ayiqlar qoldirgan boʻlishi mumkinligini koʻrsatadi[12][13]. Bigfutning mavjudligi g'oyasi tarafdorlari, u hamma narsani yeydigan va asosan tungi ekanligini ta'kidlaydilar[14].

Bigfutning mavjudligiga qarshi, Amerika maymunlari tor burunli maymunlar dan farqli ravishda gominidlar (shu jumladan odam ham) kiradigan keng burunli maymunlar ga mansub ekanligi haqida gapiriladi [5].

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shimoliy Amerikada 19-20-asrlar davomida ayiqqa oʻxshagan, ammo orqa oyoqlarda tik holatda harakatlanuvchi jonzot haqida xabarlar bor edi [5]. Saskvoch izlarining birinchi kashfiyoti asosan 1811-yilda bo'lib, u britaniyalik tadqiqotchi Devid Tompsonga tegishli. O'shandan beri Bigfut[1] qoldirgani taxmin qilingan yuzlab izlar topildi. Trapper ni o'ldirgan bunday mavjudot haqida AQSh prezidenti Teodor Ruzvelt o'zining "Jonsiz fazolar ovchisi" kitobida yozgan. Ko'pincha bu mavjudot bilan uchrashuvlar Britaniya Kolumbiyasida bo'lib o'tgan [5].

Uzoq vaqt davomida Bigfutning mavjudligining eng ishonchli dalillaridan biri 1967-yilda Shimoliy Kaliforniyada Rojer Patterson va Bob Gimlin tomonidan suratga olingan qisqa rangli film hisoblangan. Film Bigfut ayolga tegishli ekanligi aytilgan edi. Biroq 2002-yilda, otishmada Rey Uollesning o'limidan so'ng, uning qarindoshlari va tanishlarining guvohliklari bo'yicha (ammo hech qanday ashyoviy dalil keltirmasdan) "Amerika Yetisi" bilan bo'lgan voqeaning hammasini boshidan oxirigacha soxtalashtirilgan; qirq santimetrlik "Yeti oyoq izlari" sun'iy shakllar bilan qilingan va suratga olish maxsus tikilgan maymun kostyumidagi odam bilan sahnalashtirilgan epizod edi.

Shuningdek ko'ring

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Qor odam
  • Dover iblisi
  • Skuns maymun
  • Daydi chukcha
  • Chuchuna

Eslatmalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Sasquatch (legendary creature) Encyclopædia Britannicada
  2. ↑ 2,0 2,1 Топорков А. Л. Мифы и мифология XX века: традиции и восприятие // Человек и общество: поиски, проблемы и решения. 1999.
  3. ↑ 3,0 3,1 Мелетинский Е. М. Миф и двадцатый век // Избранные статьи. Воспоминания. М., 1998.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Соколов 2015.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Арнольд 2016.
  6. ↑ {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. „{{{title}}}“.
  7. ↑ Sjögren, Bengt. Berömda vidunder. Settern, 1980. ISBN 91-7586-023-6. (shved.)
  8. ↑ Daegling, David J.. Bigfoot Exposed: An Anthropologist Examines America's Enduring Legend. Altamira Press, 2004 — 62—63-bet. ISBN 0-7591-0539-1. 
  9. ↑ {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. „{{{title}}}“.
  10. ↑ {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. „{{{title}}}“.
  11. ↑ {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. „{{{title}}}“.
  12. ↑ {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. „{{{title}}}“.
  13. ↑ Bear signs, San Diego Natural History Museum.
  14. ↑ {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. „{{{title}}}“.

Adabiyotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Bigfut&oldid=3983890" dan olindi