Boliviya — Germaniya munosabatlari

Boliviya — Germaniya munosabatlari Boliviyaning Koʻp millatli davlati va Germaniya Federativ Respublikasi oʻrtasidagi diplomatik munosabatlarga ishora qiladi. Ikkala davlat ham Birlashgan Millatlar Tashkilotiga aʼzo.

Tarixi

1825-yilda, Boliviya Ispaniyadan mustaqilligini eʼlon qilganidan koʻp oʻtmay, Gamburg shahar-davlati (Germaniya Konfederatsiyasi aʼzosi sifatida) oʻsha yili Boliviyani tan oldi^[1]. 1847-yilda Boliviya Prussiya qiroli Frederik William IV saroyiga elchi etib tayinlandi. 1871-yilda Germaniya La-Pasda konsullik ochdi. XIX asr oxirida nemislar Boliviyaga koʻchib kela boshladilar va ular asosan savdo va konchilik ishlarida ishlaganlar^[2]. Germaniya fuqarolarining mamlakatga koʻchishi natijasida Germaniya 1902-yilda La-Pasda diplomatik vakolatxonasini ochdi^[1]. 1908-yil iyul oyida ikkala davlat rasmiy ravishda diplomatik munosabatlar oʻrnatdilar^[3].

Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushi davrida Boliviya xalqaro bosim tufayli Germaniya bilan diplomatik munosabatlarni ikki marta uzdi^[1]. 1937-yilda Boliviya asli nemis boʻlgan German Bushni prezident etib sayladi. Prezident Busch oʻz prezidentligi davrida Barron, Moritz Xochschildni qazib olish orqali koʻndirgan va fashistlar taʼqibidan qochib ketgan yahudiy qochqinlarni Boliviyaga qabul qilishga ruxsat bergan. 1938-yildan 1941-yilgacha 20 000 dan ortiq yahudiy qochqinlarga Boliviya konsulliklarida vizalar berildi va ular Janubiy Amerika davlatiga koʻchib ketishdi^[4].

Ikkinchi Jahon urushidan keyin Boliviya, Janubiy Amerikaning koʻplab mamlakatlari singarisuddan qochgan natsistlarni qabul qildi. Koʻzga koʻringan fashistlardan biri SS va Gestapo funksioneri Klaus Barbi boʻlib, u Boliviyaga koʻchib borgan va Kochabamba shahrida 30 yil yashab, Boliviya fuqaroligini olgan. Barbie mamlakatda nufuzli shaxs boʻlib, bir nechta prezidentlarning homiyligi ostida edi. 1983-yilda Barbi hibsga olindi va Fransiyaga ekstraditsiya qilindi. Fransiyada sud qilindi va umrbod qamoq jazosiga hukm qilindi^[5].

Boliviya va Gʻarbiy Germaniya 1952-yil dekabrida diplomatik munosabatlar oʻrnatdi^[1]. 1956-yilga kelib, har ikki davlat ham oʻz poytaxtlarida elchixonalarni ochdilar. 1973-yilda Boliviya Sharqiy Germaniya bilan diplomatik munosabatlar oʻrnatdi^[1].

Germaniya qayta birlashganidan keyin ham ikki davlat oʻrtasidagi munosabatlar yaqin boʻlib qoldi. Ikki davlat rahbarlari va tashqi ishlar vazirlarining bir necha bor tashriflari bo‘ldi. Germaniya Boliviyadagi rivojlanish loyihalariga sarmoya kiritdi va ularda uchta ustuvor yoʻnalishga eʼtibor qaratdi: ichimlik suvi taʼminoti va kanalizatsiya; qishloq taraqqiyoti va atrof-muhit; qayta tiklanadigan energiya va energiya samaradorligiga^[6].

Ikki tomonlama shartnomalar

Har ikki xalq oʻrtasida doʻstlik va savdo shartnomasi (1908) kabi bir qancha shartnomalar imzolangan; Madaniy hamkorlik toʻgʻrisidagi bitim (1966); va Boliviyada temir yoʻl, shamol energetikasi va transport infratuzilmasini birgalikda rivojlantirish boʻyicha kelishuv (2016)^[7]^[1].

Savdo aloqalari

2019-yilda Boliviya va Germaniya o‘rtasidagi o‘zaro savdo hajmi 300 million yevroni tashkil etdi^[6]. Boliviyaning Germaniyaga asosiy eksporti quyidagilardan iborat: mineral resurslar (qo‘rg‘oshin, qalay va kumush rudalari); qishloq xoʻjaligi mahsulotlari (yongʻoq, qahva, soya mahsulotlari, quinoa va tariq); charm va toʻqimachilik mahsulotlari. Germaniyaning Boliviyaga asosiy eksporti quyidagilardan iborat: mashinalar; maishiy texnika; transport vositalari va ehtiyot qismlar; kimyo va farmatsevtika mahsulotlari; elektr buyumlari va oʻlchovlari; va nazorat qilish texnologiyasi^[6]. Boliviyadagi nemis kompaniyalari quyidagi sohalarga sarmoya kiritganlar: infratuzilma (avtomobil va temir yoʻllar), energetika (anʼanaviy va qayta tiklanadigan energiya manbalari), sogʻliqni saqlash, litiy qazib olish (shu jumladan, akkumulyator ishlab chiqarish) va kimyo sanoati^[6].

Doimiy diplomatik vakolatxonalar

Boliviyaning Berlinda elchixonasi bor^[8].
Germaniyaning La Pazda elchixonasi bor^[9].

Manbalar

[Relations-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Relaciones Bilaterales Bolivia-Alemania (in Spanish)

[2] German Immigration and Adaptation to Latin America

[3] „Bolivia fortalece la relación económica y de cooperación para el desarrollo con Alemania (in Spanish)“. 2019-yil 26-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 9-oktyabr.

[4] Refugees: That Time Everyone Said 'Noʻ And Bolivia Said 'Yes'

[5] Palmy Days over for a Nazi in Bolivia

[Trade-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 Germany and Bolivia: Bilateral relations

[7] Bolivia y Alemania firman acuerdos comerciales (in Spanish)

[8] Embassy of Bolivia in Berlin

[9] Embassy of Germany in La Paz

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]