Boris Babayan
Boris Artashesovich Babayan (rus. Бабаян Арташесович Борис; arman. Բորիս Արտաշեսի Բաբայան 1933-yil 20-dekabrda Bokuda tugʻilgan) sovet-arman kompyuter olimi, SSSR va Rossiyada dastlabki super kompyuterlarning yaratilishida katta hissa qoʻshgan inson.
| Boris Babayan | |
|---|---|
| Борис Бабаян | |
 | |
| Tavalludi |
1933-yil 20-dekabr (89-yosh) |
| Fuqaroligi | rus |
| Sohasi | Kompyuter olimi |
| Institutlar | Moskva fizika-texnika instituti |
| Mashhur ishlari | Elburs superkompyuterlarining bosh arxitektori |
| Mukofotlari |
Lenin ordeni (1987-yil), SSSR Davlat mukofoti (1974-yil) |
Hayoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Babayan Sovet Ittifoqining Boku shahrida arman oilasida tugʻilgan. 1957-yilda Moskva fizika-texnika institutini tamomlagan va fan nomzodi ilmiy darajasini olgan. 1964—1971-yillar oraligʻida esa fan doktori ilmiy darajasini yoqlagan.
1956—1996-yillar Babayan P. N. Lebedev nomidagi Fizika institutida dasturiy taʼminot boʻlimida boʻlim boshligʻi vazifasida ishlagan. Babayan va uning jamoasi birinchi super kompyuterini 1950-yilda yaratgan. 1970-yillarda bosh arxitektor V. S. Burtsevning oʻrinbosarlaridan biri boʻlib, u birinchi superskalyar kompyuter Elbrus-1 va El-76 dasturlash tili ustida ishlagan[1]. Ushbu kompyuterlardan 1978-yilda, Gʻarbda kompyuter dasturlari paydo boʻlishidan oʻn yil oldin, Sovet Ittifoqi oʻzining raketa tizimlarini, yadro va kosmik dasturlarini ishlab chiqqan.
Babayan boshchiligidagi jamoa Elbrus-3 kompyuterini Epic Parallel Instruction Computing (EPIC) dasturi arxitekturasidan foydalangan holda ishlab chiqqan.
1992-yildan 2004-yilgacha Babayan Moskvadagi SPARC Texnologiya markazi (MCST) va Elbrus International kompaniyasida rahbarlik lavozimlarida ishlagan. Ushbu lavozimlarda u Elbrus 2000 (Elbrus-3 ning bir chipli modeli) va Elbrus90micro (mahalliy ishlab chiqilgan mikroprotsessor asosidagi SPARC kompyuteri) loyihalarini ishlab chiqishga rahbarlik qilgan.
2004-yil avgust oyidan Babayan Intel korporatsiyasining dasturiy taʼminot guruhida arxitektura direktori va Moskvadagi Intel R&D markazining ilmiy maslahatchisi boʻlgan. U kiberxafvsizlik texnologiyalari sohasida ham ishlagan. U Intel Fellow mukofotiga ega boʻlgan ikkinchi yevropalik hisoblanadi (norvegiyalik Tryggve Fossumdan keyin)[2].
1984-yildan SSSR Fanlar akademiyasining (keyinchalik – Rossiya Fanlar akademiyasi) faxriy aʼzosidir. 2007-yildan boshlab u Moskva fizika-texnika institutida professor boʻlib ishlaydi va Moskvada joylashgan Intel korporatsiyasining ilmiy-tadqiqot markazida mikroprotsessor texnologiyasi kafedrasi boʻlimi bosh’ligʻi sifatida ishlab kelmoqda.
Mukofotlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Babayan Sobiq Ittifoqning ikkita oliy mukofoti bilan taqdirlangan:
- 1974-yilda kompyuter texnikasi dizayni sohasidagi yutuqlari uchun SSSR Davlat mukofoti;
- 1987-yilda Elbrus-2 superkompyuteri dizayni uchun Lenin mukofoti.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Эль-76“.
- ↑ „Babayan receives Intel Fellow title (in Russian)“. 2007-yil 29-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 27-sentyabr.