Boris Litvinskiy
| Boris Anatolievich Litvinskiy | |
|---|---|
| Tavalludi |
17-aprel 1923-yil Toshkent |
| Vafoti |
20-avgust 2010-yil (87 yoshda) Moskva |
| Fuqaroligi |
 SSSR →  Rossiya |
| Sohasi | Arxeolog |
| Taʼlimi | Oʻrta Osiyo davlat universiteti |
| Mukofotlari |
 ,  |
Boris Anatolievich Litvinskiy (1923-yil 17-aprel, Toshkent – 2010-yil 20-avgust, Moskva) – Sovet arxeologi, tarix fanlari doktori (1970), Tojikiston SSR Fanlar akademiyasining akademigi (1985), Tojikistonda arxeologiya ilmiy maktabining asoschisi[1][2].
Hayoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Boris Litvinskiy ikkinchi jahon urushida qatnashgan Birinchi Belorussiya frontida pulemyotchilar vzvodining komandiri sifatida jangovar harakatlarda qatnashgan. Varshavadan Berlingacha borgan, Berlin chekkasida ogʻir jarohatlangan. 1946-yilda Oʻrta Osiyo davlat universitetining (SAGU) arxeologiya boʻlimini tugatgan. 1948-yilgacha shu yerda dars bergan. Toshkentdagi Sanʼatshunoslik instituti direktorining fan boʻyicha oʻrinbosari (1949-1950) boʻlgan. 1950-yilda „IX-XV asrlarda Niso viloyatining (Kopet-Togʻ shimolida) oʻrta asrlardagi aholi punktlari“ mavzusidagi nomzodlik dissertatsiyasini himoya qilgan. Universitetda maʼruzalar qildi va Oʻzbekiston hamda Turkmanistondagi arxeologik ekspeditsiyalarda otryad boshligʻi sifatida qatnashdi. 1951-yilda u Dushanbega (Tojikiston) koʻchib oʻtdi va u yerda birinchi arxeologik muassasa Tojikiston Fanlar akademiyasi Tarix institutida arxeologiya sektorini tashkil qildi. 1969-yilda „Oʻrta Osiyoning sharqiy qismining soʻnggi bronza davridan ilk oʻrta asrlargacha boʻlgan tarixi va madaniyati (Pomir-Fargʻona qabristonlari qazishmalari asosida)“ mavzusida doktorlik dissertatsiyasini himoya qilgan (toʻrt jild). 1971-yilgacha institutga ishga taklif qilingunga qadar rahbarlik qildi. SSSR Fanlar akademiyasi sharqshunoslik institutida ishladi.
1970-yillarda Moskvada SSSR Fanlar akademiyasining Sharqshunoslik institutida ishlagan. Sovet Sharqi kafedrasi sektor mudiri, soʻngra Qadimgi Sharq boʻlimi sektori mudiri, soʻngra bosh ilmiy xodim (2004-yildan), 2006-yil oxiridan boshlab maslahatchi boʻlib ishlagan.
Ilmiy nashrlar bilan bir qatorda oʻrta va oliy maktablar uchun Tojikiston tarixi boʻyicha bir qancha darsliklar, Oʻrta Osiyo tarixiga oid asarlarni jamlagan (rus, tojik, ingliz, fransuz, nemis, italyan, yapon tillarida) – 500 ga yaqin monografiya, toʻplam, maqolalar chop ettirdi. U Harvard, Nyu-York, Kaliforniya (Los-Anjeles va Berkli) universitetlari va Metropoliten muzeyida (AQSh), Britaniya muzeyida (Angliya), Sorbonnada, Strasburg universitetida, Gimet muzeyida (Fransiya) maʼruzalar oʻqigan. „Sharq“, „Skifiyadan Sibirgacha“, „Osiyo instituti xabarnomasi“ jurnallari tahririyati aʼzosi boʻlgan.
Tojikiston SSR Fanlar akademiyasi aʼzosi (1978-yildan). Rossiya Tabiiy fanlar akademiyasining akademigi („arxeologiya“ boʻlimi). Italiya Nazionale dei Lincei akademiyasining aʼzosi (2002-yildan), Germaniya arxeologiya instituti va Italiyadagi Afrika va Osiyo institutining xorijiy muxbir aʼzosi. 2002-yilda Fransiya Yozuvchilar akademiyasi B.A.Litvinskiyni R.Girshman mukofoti bilan taqdirlagan. Tojikiston Respublikasining „Sharaf“ ordeni sohibi (2009).
U mashhur arxeolog Elena Abramovna Davidovich (1922-2013) bilan turmush qurgan.
Vafoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Boris Anatolievich Litvinskiy 2010-yil 20-avgustda 87 yoshida Moskvada vafot etdi[3].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Хушкадамова Х. Известному российскому таджиковеду вручена высокая награда Таджикистана//Национальное информационное агентство Таджикистана «Ховар» 3 февраля 2009.“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 16-mart.
- ↑ Вручение высокой награды Б. А. Литвинскому//Посольство Республики Таджикистан в Российской Федерации
- ↑ Россия: На 87 году жизни скончался известнейший ученый-востоковед Борис Литвинский
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Кангюйско-сарматский фарн. (К историко-культурным связям племен Южной России и Средней Азии). Душанбе, 1968;
- Outline history of Buddhism in Central Asia. Dushanbe, 1968;
- Аджина-Тепа. Архитектура. Живопись. Скульптура. М., 1971 (с Т. И. Зеймаль);
- Могильники Западной Ферганы. М., 1972—1974. Вып. 1-4;
- Древние кочевники «Крыши мира». М., 1972;
- Эллинистический храм Окса в Бактрии: (Южный Таджикистан). М., 2000—2001. Т. 1-2 (совм. с И. Р. Пичикяном).
- The crossroads of civilizations: A.D. 250 to 750 : [англ.] / ed. by B. A. Litvinsky ; Zhang Guang-da ; R. Shabani Samghabadi. — P. : UNESCO Publishing, 1996. — 569 p. — (History of civilizations of Central Asia : in 6 vols. ; vol. III). — ISBN 92-3-103211-9.