Braziliyaliklar
| Braziliyaliklar Brasileiros | |||
|---|---|---|---|
[[Fayl: |300px]] | |||
| Umumiy aholi soni | |||
|
201.032.714 | |||
| Katta aholiga ega mintaqalar | |||
| |||
| Tillar | |||
| 99% Portugal tili, 0,8% Nemis tili, 0,2% Hind tillari | |||
| Dinlar | |||
| 87% Xristianlik <kichik>(68% Katolik cherkovi, 19% Protestantizm), 7,4% Dinsizlik, 1,3% Spiritizm , 0,5% Islom, 0,5% Iudaizm, 0,3% Afroamerikalik dinlar |
Braziliyaliklar Braziliya fuqarolaridir. Braziliya koʻp millatli jamiyatga ega va uning aholisining aksariyati yevropalik, mahalliy va afrikalikdir. Afrika millatiga mansub odamlar shimoli-sharqda va janubi-sharqda eng koʻp, hindlarning avlodlari asosan shimolda joylashgan.[1]
Braziliyaliklar oʻzlarining ona tili sifatida portugal tilida gaplashadilar, bu federal konstitutsiyaga muvofiq rasmiy tildir.
Kelib chiqishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]| Teri rangiga qarab braziliyaliklarning oʻzini oʻzi aniqlash (1835, 1940, 2000 va 2008) | |||
|---|---|---|---|
| Yil | Oq | jigarrang | Qora |
| 1835 | 24.4% | 18.2% | 51.4% |
| 1940 | 64% | 21% | 14% |
| 2000 | 53.7% | 38.5% | 6.2% |
| 2008 | 48.3% | 43.7% | 7.5% |
Portugaliya mustamlakasidan oldin, Braziliyada hindular deb nomlanuvchi nomaʼlum miqdordagi mahalliy aholi yashagan. Hindlar, boshqa barcha amerikalik aholi kabi, ming yillar oldin Osiyo qitʼasidan kelgan odamlarning avlodlari. Portugallar 1500-yilda kelishgan. Taxminlarga koʻra, 1500-1808-yillarda Braziliyaga 500 000 ga yaqin portugallar kelgan. Ular mamlakatni mustamlaka qilishgan va Braziliyaning etnik tarkibiga taʼsir qilgan. 16-asr oʻrtalaridan boshlab afrikaliklar Braziliyaga shakarqamish fermalarida, keyinroq esa oltin va olmos konlarida va kofe plantatsiyalarida ishlash uchun olib kelindi. Tarixiy maʼlumotlarga koʻra, 1550-1850-yillarda (qul savdosi bekor qilinganda) Braziliyaga toʻrt millionga yaqin afrikalik kelgan.[2]
19-asr oʻrtalarigacha Braziliya aholisining koʻp qismini qora tanlilar va mulatlar tashkil etgan.[3]
Braziliyada, ayniqsa 1880-1930-yillarda yirik Yevropa immigratsiyasi sodir boʻldi. Italiyaliklar Braziliyadagi muhojirlar orasida birinchi ozchilik; undan keyin portugallar, ispanlar, nemislar va yaponlar.
Taxminan 100 yil davomida (1872-1975) Braziliya Evropadan va dunyoning boshqa qismlaridan kamida 5,5 million muhojirni qabul qildi. Bular kamayish tartibida 34% italyan, 29% portugal, 14% ispan, 5% yapon, 4% nemis, 2% livan va suriyalik va 12% boshqalar edi. Ushbu hodisa Braziliyaning "oqartilishi" deb nomlanadi.
2008-yilda oʻtkazilgan tadqiqotlarga koʻra, braziliyaliklarning 48,8% oq, 43,8% jigarrang, 6,5% qora, qolganlari esa boshqa kelib chiqishiga ishonishadi.
| Braziliyada afrikalik qulla, 1500-1855-yillar | ||||
|---|---|---|---|---|
| Davr | 1500–1700 | 1701–1760 | 1761–1829 | 1830–1855 |
| raqamlar | 510.000 | 958.000 | 1.720.000 | 618.000 |
| Braziliyaga immitrasiya | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kelib chiqishi | Davr | Jami | |||||||||
| 1884-1893 | 1894-1903 | 1904-1913 | 1914-1923 | 1924-1933 | 1934-1939 | 1940-1944 | 1945-1949 | 1950-1954 | 1955-1959 | ||
| nemislar | 22.778 | 6.698 | 33.859 | 29.339 | 61.723 | 16.243 | N/D | 5.188 | 12.204 | 4.633 | 192.665 |
| ıspanlar | 113.116 | 102.142 | 224.672 | 94.779 | 52.405 | 4.604 | N/D | 4.092 | 53.357 | 38.819 | 687.986 |
| Italyanlar | 510.533 | 537.784 | 196.521 | 86.320 | 70.177 | 10.928 | N/D | 15.312 | 59.785 | 31.263 | 1.518.623 |
| Yaponlar | - | - | 11.868 | 20.398 | 110.191 | 43.342 | N/D | 12 | 5.447 | 28.819 | 220.077 |
| Portugallar | 170.621 | 155.542 | 384.672 | 201.252 | 233.650 | 56.657 | N/D | 26.268 | 123.082 | 96.811 | 1.448.555 |
| Suriyaliklar va turklar | 96 | 7.124 | 45.803 | 20.400 | 24.491 | 848 | N/D | N/D | N/D | N/D | 98.762 |
| boshqalar | 66.524 | 42.820 | 109.222 | 51.493 | 164.586 | 32.647 | N/D | 29.552 | 84.851 | 47.599 | 629.294 |
| jami | 883.668 | 852.110 | 1.006.617 | 503.981 | 717.223 | 165.269 | N/D | 80.424 | 338.726 | 247.944 | 4.795.962 |
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Oq Braziliyaliklar
- Pardo Braziliyaliklar
- Braziliya tub aholisi
- Osiyolik braziliyaliklar
- Afro-braziliyaliklar
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ (Inglizcha)Allele frequencies of 15 STRs in a representative sample of the Brazilian population arxiv nusxasi (PDF), 2011-04-08da asl nusxadan (PDF) arxivlandi, qaraldi: 2022-02-26
- ↑ (PT) Rodolfo Ilari e Renato Basso, O português da gente, Editora Contexto, 2006.
- ↑ „Immigrazione Italiana nell'America del Sud (Argentina, Uruguay e Brasile)“. 21 febbraio 2011da asl nusxadan arxivlangan. (Wayback Machine saytida 2011-02-21 sanasida arxivlangan)