Brigid of Kildare
Kildarelik Avliyo Brigid yoki Irlandiya Brigidi (irl.: Naomh Bríd; lotincha: Brigida; tax. 451 – 525) Irlandiyaning homiysi avliyo (yoki „ona avliyo“) va Patrik va Kolumba bilan birga uning uchta milliy azizlaridan biri. Oʻrta asrlardagi Irlandiya gagiografiyasiga koʻra, u bir nechta rohibalar monastirlarini, xususan, Irlandiyadagi eng muhimlaridan biri boʻlgan Kildareni tashkil etgan bosh rohiba (abbess) edi.[1] U haqida juda kam tarixiy faktlar mavjud va dastlabki hagiografiyalar asosan latifalar va moʻjizaviy ertaklar boʻlib, ularning baʼzilari butparast folklorga asoslangan.[2] U koʻp narsalar, jumladan sheʼriyat, saboq olish, tabobat, himoya, temirchilik, chorvachilik va sut mahsulotlarining homiysi. Avliyo oʻz ismini kelt maʼbudasi bilan baham koʻradi. Brigid bayrami 1-fevral boʻlib, u dastlab nasroniygacha boʻlgan Imbolc deb nomlangan, bahorning boshlanishini nishonlagan. 2023-yildan boshlab bu Irlandiya Respublikasida birinchi marta ayol nomi bilan atalgan davlat bayrami boʻladi.[3] Ushbu bayram kuni Dar Lugdach tomonidan baham koʻriladi, u anʼanaga koʻra, uning shogirdi, yaqin hamrohi va davomchisi boʻlgan.
Avliyo proto-keltlar *Brigantī dan olingan ma'buda Brigid bilan bir xil nomga ega.
Brigid haqiqiy insonmi, yoʻqmi degan bahslar mavjud. U haqida bir nechta tarixiy faktlar bor va dastlabki hagiografiyalar „asosan latifalar va moʻjizaviy hikoyalar boʻlib, ularning baʼzilari Irlandiya butparast folklorida chuqur ildiz otgan“.[2] U Keltlar maʼbudasi Brigid bilan bir xil ism va koʻplab bir xil xususiyatlarga ega va u bilan bogʻliq koʻplab gʻayritabiiy hodisalar va xalq urf-odatlari mavjud.[4] Sanas Kormaik va Lebor Gabala Erenning soʻzlariga koʻra, avliyo singari, Irlandiya afsonasidagi maʼbuda sheʼriyat, shifo, himoya, temirchilik va uy hayvonlari bilan bogʻliq. Bundan tashqari, avliyoning bayrami Gael anʼanaviy Imbolc festivaliga toʻgʻri keladi.[5] :60–61Baʼzi olimlar avliyoni maʼbudaning nasroniylashuvi deb hisoblaydi; Boshqalari esa, uning afsonalari maʼbudaning atributlarini olgan haqiqiy odam edi degan taxminlar mavjud. Oʻrta asrlar sanʼati tarixchisi Pamela Bergerning taʼkidlashicha, nasroniy rohiblari „ ona maʼbudaning qadimiy qiyofasini olib, uning nomi va funksiyalarini nasroniy hamkasbiga payvand qilishgan“.[6] Dáithí Ó hÓgáin va boshqalar avliyo maʼbuda Brigidning ibodatxonasida bosh druid boʻlgani, uni xristian monastiriga aylantirish uchun mas'ul boʻlgan va uning oʻlimidan soʻng maʼbuda nomi va xususiyatlari avliyoga bogʻlangan deb taxmin qilishadi.[5][7][8] Noel Kissane, The Catholic Historical Review jurnalidagi asarida u tarixiy shaxs boʻlganini taʼkidlaydi.[9][10]
- ↑ Jestice, Phyllis G.. Holy People of the World: A Cross-Cultural Encyclopedia. ABC-CLIO, 2004 — 140–-bet. ISBN 9781576073551. Qaraldi: 1-fevral 2013-yil. „Brigid of Ireland, or of Kildare, has been venerated since the early Middle Ages, along with Patrick and Columba, as one of the three national Christian patron saints of Ireland. By the end of the seventh century, at least two Latin biographies had been written describing her as a nobleman's daughter who chose to consecrate her virginity to God, took the veil as a Christian nun, and became the leader of a community of religious women—or perhaps of both women and men. Certainly, by the 7th century, there was an important double monastery at Kildare that regarded her as its founder.“
- ↑ 2,0 2,1 Farmer, David.
- ↑ „St Brigid's Day: Ireland's new public holiday, the 1st named after a woman“ (20-yanvar 2022-yil).
- ↑ Monaghan, P., The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore (New York: Facts on File, Inc., 2004), pp. 59–60.
- ↑ 5,0 5,1 Ó hÓgáin, Dáithí.
- ↑ Berger, Pamela. The Goddess Obscured: Transformation of the Grain Protectress from Goddess to Saint. Boston: Beacon Press, 1985 — 73-bet. ISBN 9780807067239.
- ↑ Wright, Brian.
- ↑ Lentz, R., & Gateley, E., Christ in the Margins (Ossining, NY: Orbis Books, 2003), p. 121.
- ↑ Bitel, Lisa (2019). „Saint Brigid of Kildare: Life, Legend and Cult by Noel Kissane (review)“. The Catholic Historical Review. 105-jild, № 2. 351–353-bet. doi:10.1353/cat.2019.0062. ISSN 1534-0708.
- ↑ Kissane, Noel. Saint Brigid of Kildare: Life, Legend and Cult. Dublin: Four Courts Press, 2017.