Britaniya kutubxonasi filatelik to'plamlari

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

 

British Library Philatelic Collections — Buyuk Britaniyaning milliy filateliya to‘plami bo‘lib, 8milliondan ortiq kitoblardan iborat.  [1] U 1891 yilda Britaniya muzeyi kutubxonasining bir qismi sifatida tashkil etilgan, keyinchalik Tomas Tapling kolleksiyasi bilan Britaniya kutubxonasiga aylangan. Vasiyatlar va davomiy xayriyalarga qoʻshimcha ravishda, kutubxona Crown Agency tomonidan izchil depozitlarni oldi va Britaniya imperiyasi va xalqaro tarix uchun asosiy tadqiqot toʻplamiga aylandi.

Koʻrgazmadagi kolleksiyalarning panoramik koʻrinishi.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Penny stamps from New South Wales, block of nine (1850)
Avstraliyaning Yangi Janubiy Uels shahridan toʻqqiz tiyinlik markadan iborat noyob blok, Sidney tasviri bilan, 1850 yil (avgust). Tapling toʻplamining bir qismi. [2]

Birinchi filatelik xayriya 1890-yilda Xubert Xeys tomonidan oʻzi va Valter Van Noorden tomonidan toʻplangan pochta markalarining ikkita albomidan iborat edii va u Britaniya muzeyi kutubxonasi (hozirgi Britaniya kutubxonasi) filateliya kolleksiyasini yaratish iltimosi bilan berilgan. [3][4]

Keyingi yili Toʻplamlar Tapling kollektsiyasining vasiyatnomasi bilan tashkil etildi. Tapling kollektsiyasining probatsiya qiymati 12 000 funt sterling deb belgilandi, ammo Richard Garnett (Bosma kitoblar saqlovchisi yordamchisi) ularning qiymatini 50 000 funt sterlingdan oshiqroq deb baholadi.

1900-yilda esa Koloniyalar uchun Crown Agents mustamlaka hukumatlari uchun buyurtmasi boʻyicha tayyorlangan pochta markalarining uchta albomini yubordi va keyingi barcha kelajakdagi pochta markalarining namunalarini yuborishga kelishdi. [5]

1913-yilda Krouford kutubxonasi qabul qilindi va u Britaniya kutubxonasining filatelik adabiyotlar toʻplamining asosini tashkil etadii. Britaniya kutubxonasida 4500 ga yaqin asarlar mavjud. [6]

1944-yilda A. Kanningem xonim otasining toʻplamini (Eduard Moseli) Afrika markalari va 1949 yilda Mrs. Klement Uilyams oʻzining marhum akasi kolleksiyasini (H. L’Estrange Ewen) 10 000 funt sterlingga baholangan temir yoʻl pochta markalarini sovgʻa qildi. [5] 1942-yilda taklif qilingan, ammo xavfsiz saqlashda muammo boʻlganligi sabab, 1951-yilda Avgustin Fitsjerald xonim keng koʻlamli havo pochtasi kolleksiyasini hadya qilgani eʼlon qilindi. [7]

Bosma kitoblar departamenti dizayndan koʻra, sukut boʻyicha filateliya toʻplamlari uchun mas’ul edi. 1936-yilda toʻplamlarni bosma va chizmalar boʻlimiga koʻchirish taklifi muvaffaqiyatsiz tugadi va 1946-yilda tangalar va medallar boʻlimiga rahbarlik qilish taklifi paydo boʻldi. Hech qanday qarorga kelishib boʻlmadi va Chop etilgan kitoblar 1973-yilda yangi tashkil etilgan Britaniya kutubxonasiga topshirishgacha toʻplamlarga egalik qilishdi.

Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]

Materiallar davlat idoralaridan xayriya, vasiyat qilish yoki topshirish yoʻli bilan olingan 50 ta toʻplam va arxivlarda tashkil etilgan. Filateliya eng keng maʼnoda talqin qilinadi va gʻayrioddiy artefaktlar asl foydalanilmagan sanʼat asarlari, ot litsenziyalari va kapitan Jon Alkokning uchuvchi litsenziyasini oʻz ichiga oladi. [8]

Toʻplamdagi buyumlarning doimiy koʻrgazmasi Britaniya kutubxonasi kirish qismida, yaʼni birinchi qavatning yuqori qismida joylashgan boʻlib, u dunyodagi turli xil klassik markalar va filatelik materiallarning eng yaxshi galereyasi boʻlishi mumkin. 6000 varaqdagi taxminan 80 000 ta elementni 1000 ta displey ramkalarida koʻrish mumkin; 2400 varaq Tapling kolleksiyasi ham mavjud.

Perkins D silindrli pressi Buyuk Britaniya va Irlandiyaning birinchi pochta markalari Penny Blackni chop etish uchun ishlatilgan.

Britaniya kutubxonasi Filateliya boʻlimi fotosuratlari toʻplami bu kutubxona kolleksiyalarida boʻlmagan filateliyaga oid materiallarning fotosuratlari toʻplamidir. Asosan filatelist auktsionchilar tomonidan taqdim etilgan materiallardan tashkil topgan kolleksiya tadqiqotchilar uchun muhim manba hisoblanadi. Ushbu toʻplamlar qatori kutubxona ham oʻsha mavzu boʻyicha adabiyotlarni faol ravishda sotib oladi. Bu Britaniya kutubxonasini dunyodagi eng ilgʻor filateliya tadqiqot markazlaridan biriga aylantiradi.[9]

Asosiy toʻplamlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sotib olish Sarlavha Tavsif
1891 [10] Tapling kolleksiyasi Tomas Tapling tomonidan Britaniya muzeyiga vasiyat qilingan ushbu toʻplam Filatelistlar kollektsiyalarining asosi boʻlgan. [11]
1900 yildan boshlab [12] Crown Agents Philatelic and Security Printing Arxivi Arxiv bir qator filatelik va yozma materiallardan iborat boʻlib, ular Crown Agentsning ish yozuvlari boʻlgan. Bu soʻnggi 100 yildagi Britaniya mustamlakasi va Hamdoʻstligi muammolarining eng keng qamrovli rekordidir. [13]
1913 [6] Krouford kutubxonasi Britaniya kutubxonasining 4500 ga yaqin asarni oʻz ichiga olgan filatelik adabiyotlar toʻplamining asosi.
Ichki daromadlar shtamplash boshqarmasi arxivi 1710 yildan boshlab artefaktlarni oʻz ichiga oladi va Birlashgan Qirollik qonunchiligiga oʻzgartirishlar kiritish orqali paydo boʻlgan. [14]
1946 yil Mosely kolleksiyasi Gʻayrioddiy koʻplab mamlakatlardan iborat va koʻplab noyob buyumlarga ega ushbu toʻplam asosiy ahamiyatga ega va Tapling kolleksiyasidan keyin ikkinchi oʻrinda turadi.
1949 yil Kay kolleksiyasi Taxminan 1940 yilga oid Britaniya mustamlakasi daromadlari markalari toʻplami.
1949 yil Ewen toʻplami 1891-1912 yillardagi Britaniya temir yoʻl markalari toʻplami varaqlar, dalillar va muqovalar bilan. Gerbert L’Estrange Ewen tomonidan tuzilgan.
1951 [7] Fitzgerald kolleksiyasi Bu erta pochta markalari va ular bilan bogʻliq artefaktlarning keng toʻplamidir.
1964 yil Umumjahon pochta ittifoqi toʻplami Umumiy pochta boʻlimi depoziti „Ommaviy yozuvlar toʻgʻrisida“gi qonunning 4-boʻlimiga muvofiq, Umumjahon pochta ittifoqi markalari toʻplami boʻlib, 93.448 ta namunadan iborat boʻlib, 1908 yildan boshlab davrni oʻz ichiga oladi, shu jumladan, taxminan 500 ta pochta maʼmuriyati.
1966 yil Bojanowicz toʻplami 1938-1946 yillardagi Polsha markalari va pochta tarixining muhim toʻplami, shu jumladan Lodz gettosi, er osti postlari, Varshava skautlari posti, quvgʻindagi Polsha hukumati, harbiy asirlar pochtasi va Polsha erkin kuchlari materiallari.
1977 yil Chinchen kolleksiyasi Barri Chinchen tomonidan sovgʻa qilingan, Lundy orolidagi noyob markalar toʻplamidan iborat. [15]
1989 yil Fletcher toʻplami Xyu Grinvell Fletcherning butun umri boʻyicha filatelik toʻplami boʻlgan Britaniya pochta markalari va xorijda foydalanilgan Britaniya markalari, shu jumladan, ustki va shtamp boʻlmagan buyumlar, masalan, pochta ish yuritish buyumlari. [16]
1992 yil Davies toʻplami 1955-1969 yillardagi Liviya daromad markalari toʻplami Bredberi Uilkinson arxividan tuzilgan va 1992 yilda JN Devis tomonidan sovgʻa qilingan
1992 yil Tashqi ishlar va Hamdoʻstlik idoralari toʻplami 1890-yil 23-aprelda koloniyalar boʻyicha Davlat kotibining buyrugʻi bilan oʻziga qarashli barcha hududlarga tuzilgan arxiv. Niyat barcha mustamlaka pochta va daromad markalari, otkritkalar, boʻrttirma konvertlar va gazeta oʻrash yozuvlari boʻlishi edi. [17] Arxiv 1992 yilda yopilgan va Britaniya kutubxonasiga topshirilgan.
2003 yil Kaluski toʻplami Yanush Kaluski tomonidan taqdim etilgan 46 jilddan iborat 1835 yildan 2002 yilgacha Polshaning pochta markalari va pochta tarixi toʻplami.

Tanlangan diqqatga sazovor kolleksiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Toʻplamlar 26 Revenue 1765 gazetasi va risoladagi bir tiyinlik taassurotlarning noyob isbot varagʻini oʻz ichiga oladi. Bular 1765 yilgi Amerika mustamlakalarini fransuzlardan mudofaasini moliyalashtirish uchun soliqlarni oshirishga moʻljallangan shtamp qonunini qoʻllash uchun chiqarilgan. Soliq Amerika koloniyalari, Kvebek, Yangi Shotlandiya, Nyufaundlend, Florida, Bagama orollari va Gʻarbiy Hindiston orollarida yuridik hujjatlar, litsenziyalar, gazetalar, risolalalarga nisbatan qoʻllaniladi.

1956 yilda chiqarilmagan Yamayka shokoladi va binafsha rang, qirolicha Yelizaveta II uchun yaratilgan birinchi marka. Britaniya kutubxonasi Crown agents toʻplamida oʻtkaziladi. [18]

Britaniya kutubxonasidagi eng katta obyekt Jeykob Perkins tomonidan ishlab chiqilgan va u 1819-yilda patentlangan Perkins D silindrli pressidir. Ushbu bosma Buyuk Britaniya va Irlandiyaning 1840-yilda ishlab chiqarilgan birinchi pochta markalarini chop etishda foydalanilgan bir nechta mashinalardan biri edi. Matbuot 1853 yildan esa Britaniya mustamlaka hududlari uchun, bundan tashqari, Sent-Yelena, Trinidad, Gʻarbiy Avstraliya, Ion orollari, Nyu-Brunsvik, Yangi Zelandiya va Viktoriya uchun koʻplab dastlabki yangi markalarni chop etish uchun ishlatilgan. [19]

Qirol Jorj VI hukmronligi davrida esa Yamaykada (1956-1958 yashagan) ishlab chiqarilgan 1 funt sterlinglik markada tamaki yetishtirish va sigaret ishlab chiqarish ko‘rsatilgan. Qirolicha Yelizaveta II uchun ilk marka bir xil dizaynda (shokolad va binafsha) boʻlishi kerak edi, biroq chop etilgandan keyin tashlab ketilgan. Faqatgina, 7 ta misol mavjud. [20]


Maʼlumotnomalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Filateliya kutubxonalari roʻyxati
  • Milliy filatelistlar kollektsiyasi (AQSh)
  • Filateliya
  • London Qirollik Filateliya Jamiyati


Manbalar

  • Day, Alan Edwin (1998), Inside the British Library, Library Association, ISBN 978-1-85604-280-2
  • Harris, Philip Rowland (1998), A History of the British Museum Library, 1753–1973, British Library, ISBN 978-0-7123-4562-0
  • Schoolley-West, R. F. (1987), Stamps, British Library, ISBN 978-0-7123-0127-5

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Philatelic“. British Library (2003-yil 30-noyabr). 2011-yil 23-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-yanvar.
  2. ↑ „New South Wales: 1850 (August) 'Sydney View' plate I re-engraved, 1d. carmine on bluish paper, a unique unused block of nine“. British Library (2003-yil 30-noyabr). Qaraldi: 2011-yil 19-yanvar.
  3. ↑ Haes, Hubert. „The Fiftieth Anniversary of Penny Postage.“. The Times (1890-yil 11-yanvar), s. 12. „It would be a very fitting celebration of the inauguration of penny postage if stamp collectors throughout the world were to combine in aiding to form a complete collection of stamps and such-like, to be deposited in the British Museum, so that England, where the great boon of penny postage originated, should have a complete record of what other nations have done, following its example... Mr. Walter van Noorden, whose intention it was that his collection of stamps, etc., should ultimately be presented so some museum instead of being broken up, gave me his collection to incorporate with mine, for presentation to the British Museum, to form the beginning of this proposed national collection.“.
  4. ↑ Harris 1998, s. 262
  5. ↑ 5,0 5,1 Harris 1998, s. 562
  6. ↑ 6,0 6,1 Bierman, Stanley M. The World’s Greatest Stamp Collectors. New York: Frederick Fell Publishers Inc., 1981, pp. 209-230.
  7. ↑ 7,0 7,1 „Gift To British Museum; Fitzgerald Collection of Airmail Stamps“. The Times] (1951-yil 11-avgust), s. 6.
  8. ↑ Schoolley-West 1987
  9. ↑ „GBCC President Tim Burgess Interviews David Beech“. Gbstamps.com. 2012-yil 30-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 15-yanvar.
  10. ↑ Wills and Bequests. The Times (1891-yil 11-iyul), s. 4. „...to the Trustees of the British Museum his entire collection of postage stamps and everything belonging to him 'appertaining to the science or hobby of stamp collecting,' upon the condition that the collection is kept in a separate room or part of a room, and is to be called 'The Tapling Collection,' and is always accessible to the president and secretary of the Philatelic Society.“.
  11. ↑ „Philatelic Collections: The Tapling Collection“. British Library (2003-yil 30-noyabr). 2012-yil 18-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-yanvar.
  12. ↑ Harris 1998, s. 414
  13. ↑ „The Crown Agents, Philatelic and Security Printing Archive“. British Library (2003-yil 30-noyabr). 2011-yil 14-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-yanvar.
  14. ↑ „Philatelic Collections: The Board of Inland Revenue Stamping Department Archive“. British Library (2003-yil 30-noyabr). 2012-yil 20-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 17-yanvar.
  15. ↑ Newman, Stanley (1984), Stamps of Lundy Island : An illustrated priced guide and handbook, IPPA Publications, ISBN 978-0-902633-96-4
  16. ↑ „Philatelic Collections: The Fletcher Collection“. British Library (2003-yil 30-noyabr). 2012-yil 20-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 19-yanvar.
  17. ↑ „Philatelic Collections: The Foreign and Commonwealth Office Collection“. British Library (2003-yil 30-noyabr). 2011-yil 1-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-yanvar.
  18. ↑ „Philatelic Collections: General Collections“. British Library (2003-yil 30-noyabr). 2011-yil 30-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-yanvar.
  19. ↑ David Beech; Paul Skinner; Bobby Birchall; Catherine Britton, Treasures in Focus - Stamps, British Library, ISBN 978-0-7123-0953-0, 17 March 2012da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2011-01-16
  20. ↑ „Jamaica: 1956–58 £1 chocolate and violet, unissued“. British Library (2003-yil 30-noyabr). 2015-yil 1-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-yanvar. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Britaniya_kutubxonasi_filatelik_to%27plamlari&oldid=3977733" dan olindi