Burmazi
Burmazi oʻrta asrlarda Gertsegovinada yashagan alban qabilasi[1].
Nomi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Burmazi nomi albancha burr (odam) + madh (katta yoki buyuk) soʻzlarining birikmasidir[2]. Burmadi oʻrniga Burmazi shakli alban tilida /z/ ovozli dental frikativ /ð/ ga joylashgunga qadar qadimgi fazadan saqlanib qolgan xususiyatni bildiradi[3].
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Dastlab ular qarindoshlik rishtalariga asoslangan yarim koʻchmanchi jamoa boʻlib, doimiy boʻlmagan aholi punktlarida (katund) yashagan. Burmazi birinchi marta 1300-yilda Stolac va Trebinje atrofida yashagan qabila sifatida paydo boʻlgan. Ragusa arxivlarida ular ijtimoiy va iqtisodiy tuzilish nuqtai nazaridan ular mintaqadagi barcha yarim koʻchmanchi chorvadorlarni oʻz ichiga olgan, ammo albanlar sifatida qayd etilgan pastoral Vlaxlar bilan birlashtirilgan[4]. 1343-yilga kelib ular ijtimoiy mavqega ega boʻlishdi va Ragusan hujjatlarida Gertsegovina va Ragusa ichki hududlari oʻrtasidagi savdogar sifatida ham paydo boʻla boshladilar[5].
Vaqt oʻtishi bilan ular slavyanlashtirildi . Bu jarayon 14-asr oxirida boshlangan, ular asta-sekin alban tilida bir tillilikdan alban va slavyan tillarida ikki tillilikka oʻtgan. Bu ularning antroponimiyasida ham oʻz aksini topdi, chunki Burmaz kabi shaxs ismlari ularning slavyancha tarjimasi Velislavda qoʻllanila boshlandi[6]. 15-asr boshlarida ular zamonaviy Burmazi qishlogʻi hududida doimiy joylasha boshladilar va keyinchalik Trebinyedagi Ljubomir va Domashevoda toʻplandilar. Arbanashka qishlogʻi ham ular bilan bogʻlangan. 1470-yilda tashkil etilgan Gertsegovina Sanjagi defterida Burmazi jami 40 ta aholi punkti (katun) ning alohida nahiyesi sifatida namoyon boʻladi[5]. Usmonlilarning Gertsegovinani bosib olishi Burmazi shahrida uch marta demografik oʻzgarishlarni koʻrsatdi. Xalqning bir qismi islom dinini qabul qilib, Bosniyaning yangi tashkil topgan Usmonli shahar markazlariga koʻchib oʻta boshladi. Koʻp qismi hududni tark etib, Dalmatiya Xinterlandiyasida Shibenik va Mućdagi Ogorje qishlogʻida, Korchula orolida va ayniqsa Vela Luka qishlogʻida, Blata qishlogʻida, Makarskada va Istriyadagi Kashtelda joylashdi. Keyingi uchinchi emigratsiya toʻlqini Vrnjacka Banja hududida Serbiya tomon sodir boʻldi[5].
Burmazi qishlogʻi bugungi kunda Yugoslaviya urushlari natijasida Stolac va Berkovići munitsipalitetlari oʻrtasida boʻlingan. Birmazida koʻpchilik xorvatlar, Berkovichida esa serblar deb tanilgan. Oʻzlarining yaqinda kelib chiqishini ushbu qishloqdan kuzatganlarning baʼzilari bosnyaklar deb ham taʼriflaydilar.
Burmazovic va Burmazević familiyalari shu qabiladan kelib chiqqan. Burmazi birodarliklariga, shuningdek, Zotovichi, Milkovichi va Gledjevići ham kirdi, ular 14-asr oxiridan boshlab oʻz filiallarini tashkil qildilar va asta-sekin Trebinje atrofidagi mulklari boʻlgan Ragusa shahar oilalaridan biriga aylandilar.
Zotovichning oldingi, slavyan boʻlmagan shakli Zot boʻlib, alban tilida xoʻjayin degan maʼnoni anglatadi[4]. Qishloqning tarixini oʻrganish uchun qishloq boʻylab sayohat qilgan geograf Jevto Dedijerning taʼkidlashicha, ushbu eski shakl qishloqda qadimgi oilaviy yodgorliklarda qishloq oqsoqoli Petar Zot nomini olgan xoch kabi yozilgan[3].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Lavić, Senadin (2005). "Apriorne konstrukcije o izvornosti i heretičke dekonstrukcije [A priori Constructions on Originality and Heretical Deconstructions"]. Preporod 1: 40. https://www.ceeol.com/search/viewpdf?id=120755. Qaraldi: 26 February 2020.Burmazi]]
- ↑ Giesel, Christoph (2002). "Die Sprachbeziehungen zwischen Slawen und Albanern auf dem Balkan – Ein Überblick –". Zeitschrift für Balkanologie 38: 128. http://www.zeitschrift-fuer-balkanologie.de/index.php/zfb/article/view/399/373. Qaraldi: 26 February 2020.Burmazi]]
- ↑ 3,0 3,1 Ajeti, Idriz. Studime për gjuhën shqipe [Studies on the Albanian language]. Academy of Sciences of Kosovo, 2017 — 63, 638-bet. Qaraldi: 2020-yil 26-fevral. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "Ajeti" defined multiple times with different content - ↑ 4,0 4,1 Vucinich, Wayne. A Study in Social Survival: The Katun in Bileća Rudine. University of Denver, 1975 — 17-bet. Qaraldi: 2020-yil 26-fevral. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "Vucinich" defined multiple times with different content - ↑ 5,0 5,1 5,2 Rexha. „SHTRIRJA DHE SLLAVIZIMI I VLLAZËRIVE ALBANE MESJETARE, BURMAZI DHE MATARUGA NË AREALIN E TREKËNDËSHIT TË KUFIJVE TË BOSNJËS E HERCEGOVINËS, MALIT TË ZI DHE SERBISË (SIPAS DY DEFTERËVE TË SANXHAKUT TË HERCEGOVINËS TË SHEK. XV) [Geography and Slavicization of the Albanian brotherhoods of Burmazi and Mataruga in the border area between Montenegro, Bosnia & Herzegovina and Serbia according to two defters of the 15th century“]. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "Rexha" defined multiple times with different content - ↑ Pijović. „VLACHS IN THE RAGUSAN SOURCES UNTIL THE 14TH CENTURY“. University of Zagreb. Qaraldi: 2020-yil 3-mart.