Butunjahon hijob kuni
| Butunjahon hijob kuni | |
|---|---|
 2016-yildagi Butunjahon hijob kuni posteri
| |
| Sana | 1-fevral |
| Oraliq vaqti | Yillik |
| Asos solingan yil | 2013 |
| Asoschi | Nazma Xon |
| Veb-sayt | worldhijabday.com |
 |
| Islomiy ayollar libosining bir qismi |
| Islomiy ayol kiyimi |
|---|
| turlari |
| Mamlakat boʻyicha |
| Tushunchalar |
| Boshqa |
Butunjahon hijob kuni Nazma Xon tomonidan 2013-yilda asos solingan bayram boʻlib, har yili 1-fevralda dunyoning 140 mamlakatida boʻlib oʻtadi[1][2]. Undan koʻzlangan maqsad har xil din va millatga mansub ayollarni bir kun davomida hijob kiyishga va sinab koʻrishga undash hamda hijob nega kiyish haqida maʼlumot berishdan iborat[3].
Butunjahon hijob kuni ro‘mol har doim o‘z ixtiyori bilan kiyiladi, Eronda ayollar esa uni kiyishga majburlanadi, degan noto‘g‘ri maʼlumot tarqatish sifatida tanqid qilindi. Qayd etilishicha, 1-fevral, shuningdek, Oyatulloh Ruhulloh Humayniy Fransiya surgunidan Eronga qaytgan sana bo‘lgan va bu keyinchalik majburiy purda va hijob kiyishga sabab boʻlgan.
Fon
[tahrir | manbasini tahrirlash]Asli amerikalik Bangladeshlik Nazma Xon 2013-yilda Butunjahon hijob kuniga (BHK) asos solgan. Uning aytishicha, uning maqsadi „ogohlikni oshirish va hijobga nisbatan qarashlarni normallashtirish“. Xonga nisbatan maktab va universitetda "tupurish, taʼqib qilish, tepish va „terrorchi“ deya kamsitish kabi tajovuzlar bo‘lgan. Boshidan oʻtkazgan ishlarni hisobga olib, „diniy bag‘rikenglikni tarbiyalash“ga umid qilgan holda bu kunni „Butunjahon hijob kuni“ deb atalishiga harakat qilgan[4].
Rasmiy tan olinishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]2017-yilda Nyu-York shtati Butunjahon hijob kunini tan oldi va bu kunga bagʻishlangan tadbir Jamoatlar palatasida boʻlib oʻtdi, unda Theresa May (Buyuk Britaniyaning sobiq bosh vaziri) ishtirok etdi[5]. Filippin Vakillar palatasi 2021-yilda musulmon anʼanalarini tushunishni targʻib qilish maqsadida 1-fevralni „yillik milliy hijob kuni“ sifatida tasdiqladi[6].
Reaksiyalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]AJ Cashetta tadbirning 1-fevral sanasini yoqimsiz deb tanqid qiladi, chunki u Ruhulloh Xumayniyning Fransiya surgunidan Eronga qaytishiga toʻgʻri keladi va bu keyinchalik majburiy purda va hijob kiyishga olib keladi[5][7]. Kaschettaning taʼkidlashicha, Gʻarb dunyosida kiyim tanlash huquqining bir qismi sifatida hijob targʻib qilinayotgan boʻlsa-da, hijob kiyishdan bosh tortgan taʼqibga uchragan ayollar uchun bir xil tanlash huquqi taʼminlanmaydi[7].
2013-yil fevral oyida sobiq musulmon va targʻibotchi Maryam Namoziy oʻz blogida Butunjahon hijob kunini Butunjahon ayollar jinsiy aʼzolarini kesish kuni yoki Butunjahon bolalarni nikohdan oʻtkazish kuni bilan solishtirgan blogida tanqid qildi[8]. Asra Noʻmoniy The Washington Post gazetasida yozgan fikricha, Butunjahon hijob kuni tadbiri bosh kiyimi har doim ixtiyoriy ravishda kiyiladi va „hijob“ faqat roʻmol degan maʼnoni anglatadi, degan „adab talqini“ni tarqatadi[9]. Maajid Navoz 2017-yilda aytgan o‘z fikr-mulohazalarida Noʻmaniy va Arafaning avvalgi maqolasiga ishora qilib, voqeani „passedan ham yomonroq“ deb taʼriflab, nomni „Hijob — tanlov kuni“ deb o‘zgartirishni taklif qiladi[10].
2018-yilda kanadalik inson huquqlari himoyachisi Yasmin Muhammad bunga javoban ijtimoiy tanbehlarga qarshi chiqqan ayollar va davlatning hijobni yechishini nishonlash uchun #NoHijabDay targʻibotini boshladi[11]. Uning soʻzlariga koʻra, Hijobsiz kun — bu hijobdan bosh tortgan jasur ayollarni, boshiga istalgan kiyimni kiyishni xohlaydiganlarni qoʻllab-quvvatlash kuni[12].
Butunjahon hijob kuni Birlashgan Millatlar Tashkiloti tomonidan har yili oʻtkaziladigan Butunjahon dinlararo totuvlik haftaligining birinchi kuniga toʻgʻri keladi. Shu kuni Hijob tarafdorlari barchani „o‘zini butunlay bo‘ysunishdan ozod bo‘lish hissini boshdan kechirishga“ taklif qiladi. Baʼzilar bu birinchi kunni Butunjahon hijob kuni sifatida „qoʻlga kiritish“ni juda takabburlik va tajovuzkor deb bilishadi, ayniqsa hijob kiyganlar 2-kuni „yechib olish orqali ozodlik hissini his qilish“ uchun taklif qilinganida.
Ijtimoiy tarmoqlarda
[tahrir | manbasini tahrirlash]Butunjahon hijob kuni va Hijobsiz kunning ikkalasi ham asosan ijtimoiy tarmoqlar orqali keng yoyiladi. Butunjahon hijob kuni targʻibotchilari ushbu kunni #EmpoweredinHijab kabi heshteglar bilan targʻib qiladi.
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Butunjahon pushti hijob kuni
- Xalqaro binafsha hijob kuni
- Kiyinish qoidalariga islomiy feministik qarashlar
- Oq chorshanbalar
- Haya kuni
- Xalqaro islomofobiyaga qarshi kurash kuni
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Rahbari, L., Dierickx, S., Coene, G., & Longman, C. (2021). Transnational Solidarity with Which Muslim Women? The Case of the My Stealthy Freedom and World Hijab Day Campaigns. Politics & Gender, 17(1), 112-135. doi:10.1017/S1743923X19000552
- Raihanah, M. M. (2017). „ ‘World Hijab Day’: Positioning the Hijabi in Cyberspace“. In Seen and Unseen. Leiden, The Netherlands: Brill. doi: https://doi.org/10.1163/9789004357013_007
- Rahbari, Ladan (2021), In Her Shoes: Transnational Digital Solidarity With Muslim Women, or the Hijab?. Tijds. voor econ. en Soc. Geog., 112: 107-120. https://doi.org/10.1111/tesg.12376
- Shirazi, Faegheh. 2019. „The Veiling Issue in 20th Century Iran in Fashion and Society, Religion, and Government“ Religions 10, no. 8: 461. https://doi.org/10.3390/rel10080461
- Oren, Elizabeth. „Culture in a Murky World: Hijab Trends in Jihadi Popular Culture.“ The Cyber Defense Review, vol. 3, no. 3, Army Cyber Institute, 2018, pp. 83-92, https://www.jstor.org/stable/26554999
- Anouar El Younssi (2018) Maajid Nawaz, Irshad Manji, and the Call for a Muslim Reformation, Politics, Religion & Ideology, 19:3, 305-325, DOI: 10.1080/21567689.2018.1524327
- Ghumkhor Sahar . (2020) The Confessional Body. In: The Political Psychology of the Veil. Palgrave Studies in Political Psychology. Palgrave Macmillan, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-32061-4_6
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „World Hijab Day - Better Awareness. Greater Understanding. Peaceful World“. 2016-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 13-sentyabr.
- ↑ Participating Countries. „Worldwide Support“. World Hijab Day. 2016-yil 10-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 6-mart.
- ↑ „World Hijab Day“. worldhijabday.com. Qaraldi: 2013-yil 6-mart.
- ↑ „'We're not oppressed': Canadians unite to mark World Hijab Day - National | Globalnews.ca“. Global News. Qaraldi: 2022-yil 14-fevral.
- ↑ 5,0 5,1 Grewal. „On World Hijab Day, women across the globe are polarised“ (en-US). ThePrint (2020-yil 31-yanvar). Qaraldi: 2021-yil 1-fevral.
- ↑ „House OKs bill declaring National Hijab Day“ (en-US). The Manila Times (2021-yil 26-yanvar). 2021-yil 1-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 1-fevral.
- ↑ 7,0 7,1 Caschetta. „The Irony and Hypocrisy of World Hijab Day“ (en-US). National Review (2020-yil 30-yanvar). Qaraldi: 2021-yil 1-fevral.
- ↑ „Hijab for a day: Non-Muslim women who try the headscarf“. BBC News (2013-yil 31-yanvar). Qaraldi: 2022-yil 14-fevral.
- ↑ „As Muslim women, we actually ask you not to wear the hijab in the name of interfaith solidarity“. The Washington Post (2015-yil 21-dekabr). 2015-yil 21-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 19-iyul.
- ↑ Maajid Nawaz. „The Great Hypocritical Muslim Cover-Up“. The Daily Beast (2015-yil 29-dekabr). 2016-yil 5-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 6-mart.
- ↑ „'Removing your hijab can get you killed – even in the West'“. spiked. 2019-yil 2-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 2-fevral.
- ↑ Mohammed, Yasmine. „Support Muslim women in fight against hijab“. Toronto Sun. 2019-yil 2-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 2-fevral.