Kontent qismiga oʻtish

Carl Alpert

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

 Carl Alpert (ivritcha: קרל אלפרט 1913 yil 12-may — 2005-yil 12-may) Bostonda tugʻilgan jurnalist, yozuvchi, kommunal ishchi va jamoatchilik bilan aloqalar boʻyicha mutaxassis. Avval Amerikada, keyin esa Isroilda yashagan[1][2]. U oʻzining 92 yillik tugʻilgan kun bazmida vafot etdi, bu esa Isroil Mustaqillik kuni ham edi.

Uning gazetadagi birinchi maqolasi 1930-yil 25-aprelda, oxirgisi esa 2005-yil 14-martda chop etilgan[3]. Uning sindikatlangan maqolalari 67 yil davomida Denverdagi Intermountain Jewish News jurnalida nashr etilgan[4]. Carl 1937-yilda „Bostonning yahudiy advokati“ jurnalida oʻzining birinchi ustunini[5] yozgan. 2005-yilda sogʻligʻi yomonlashgani sababli sindikatlangan maqolasini tugatishga majbur boʻlgan. U shu vaqtga qadar 3300 ga yaqin ustunlar yaratgan edi[6]. 1997-yilda Carl butun dunyo boʻylab 50 ga yaqin yahudiy gazetalarida sindikatsiya qilgan.

Hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Alpert Bostonda Maks L. Alpert va Flora Effross oilasida tugʻilgan[1]. Yahudiy er-xotinning Marsiya ismli qizi va Samner ismli oʻgʻli ham bor edi[7]. Alpert oʻz faoliyatini 1930-yilda Bostondagi Bay State pochta xizmatida kopirayter sifatida boshlagan. 1932-yilda shaharning “Yahudiy advokati" gazetasida muxbir[1], soʻngra 1935 — 40 yillarda uning muharriri boʻlib faoliyat yuritgan[2]. Shu vaqt ichida u Boston universitetida oʻqigan (1931—35).

Carl 1927-yilda Yosh Yahudiya bilan aloqasi natijasida sodiq sionist boʻldi. „Mening barcha maʼlumotlarim va sionizm haqidagi dastlabki maʼlumotim Yosh Yahudiyadan olingan. Men o‘zimni bu harakatga chin yurakdan bagʻishladim va sionistik harakat haqida topganlarimni ishtiyoq bilan o‘qib, o‘rgana boshladim“, deb eslaydi[8]. Alpert Yosh Yahudiya klublari direktori (1934-36), 1937-yilda harakatning Yangi Angliya mintaqasi prezidenti[1] va 1940-yilda harakatning prezidenti[9] boʻlgan. Oʻsha yili u Amerika Sionistik Tashkiloti tomonidan nashr etilgan Yangi Falastin[10] jurnalining bosh muharriri etib saylandi. Carlning Yangi Falastindagi ishi 1943-yilda AQSh armiyasiga oddiy askar sifatida qabul qilinganida toʻxtab qoldi[11]. Carl 1946-yilgacha harbiy xizmatda boʻlgan va keyin Yangi Falastindagi ishiga qaytgan[12]. 1946-yilda Amerika sionistik tashkilotining taʼlim departamenti direktori etib tayinlangan[2][13]. Carl 1952-yilda Isroilga koʻchib oʻtdi, Technion kompaniyasida jamoatchilik bilan aloqalar boʻyicha direktor (1952 — 55) va keyinchalik prezidentning yordamchisi boʻlib faoliyat yuritdi. Alpert 1983-yilda nafaqaga chiqdi, oʻsha paytda u Technion boshqaruv kengashi raisining ijrochi oʻrinbosari edi[14].

1940-yilda Alpert Cincinnatilik Natali (Nechama) Tennenbaumga turmushga chiqdi[15][16]. U bilan Yosh Yahudiyada tanishgan edi[8]. 64 yil turmush qurgan er-xotinning uch farzandi bor.

Jurnalistikadagi faoliyati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Alpertning yahudiy jurnalisti sifatidagi faoliyati qariyb 75 yil davom etgan[3]. Xuddi shunday faoliyat yuritgan yahudiy jurnalistlar orasida Nechemia Meyers (1930-2009) ham bor edi, u amerikalik, 32 yil jamoatchilik bilan aloqalar boʻyicha mutaxassis va kamida 25 yil Isroilda jurnalist va sindikat yozuvchi[17] boʻlgan. Angliyada tugʻilgan Julian L. Meltzer (1904-77) 51 yil Falastin va boshqa mamlakatlardagi nashrlar uchun yozgan[18][19]. Boris Smolar (1897-1986) esa Ukrainada tugʻilgan amerikalik muxbir va Yevropa mamlakatlarida 60 yildan ortiq vaqt davomida muharrir[20][21][22] boʻlgan.

Faoliyatining boshidanoq Alpert „kasbdagi eng mehnatkash ingliz-yahudiy muharrirlaridan biri“ sifatida tan olingan[23]. Bir necha marta u ommaviy axborot vositalarida munozarali mavzularni yoritgan. Isaak Rosenfeldning 1949-yilda keng muhokama qilingan Sharh maqolasida [24] va 1951-yilgi Prezident Garri Trumanni Isroilni tan olgani uchun ayblagan[25]. Alpert 75 000 dan ortiq qirqimlardan iborat yahudiy maʼlumotnoma faylini saqlagan[2].

„Alpert yaratgan ustun bir uslubgaga amal qiladi“-deydi bosh muharrir, "qiziqarli shaxs yoki masalaning taqdimoti, soʻngra mavzu boʻyicha turli nuqtai nazarlarning tavsifi. Ustun mavzulari har doim chuqur tarzda oʻrganilgan, ammo koʻpincha kam maʼlumotlarni oʻz ichiga olgan. Shu sababli oʻquvchi koʻpincha oʻylash uchun bir yoki ikkita savol bilan qoladi[26].

2000-yilda, 87 yoshida, 1983-yilda rasman nafaqaga chiqqanidan soʻng, u oʻz xotiralarini yozish uchun juda band boʻlganligini taʼkidladi: „Menda nafaqaga chiqqanimda qilishni xohlaydigan narsalar roʻyxati bor“ deydi. [6] Uning rafiqasi tan oldi: „Mening raqiblarim bor — Technion va uning ustuni. Ammo men urushgandan koʻra ularga qoʻshildim.“ [27]

2013-yilda The American Jewish Archives Journal jurnalidagi maqolada (65-jildda 1 va 2 raqamlari mavjud) Karl Alpertning 1938-yildagi reportaji aks etgan. [28]

Tan olinishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2002-yilda Alpert „Isroildagi amerikaliklar va kanadaliklar assotsiatsiyasidagi faoliyati uchun“[29] (buning uchun u 1957-yildan 1959-yilgacha prezident boʻlgan)[30] nomiga sazovor boʻldi va oʻsha dekabr oyida Hayfada unga „Xizmat ko‘rsatgan fuqaro“ unvoni berildi. 2003-yilda Carl Alpert Technion Xodimlar Markazi uning sharafiga nomlangan[8].

Maqolalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Alpert keng miqyosda yozgan va asarlarni ibroniy tilidan ingliz tiliga tarjima qilgan. Ammo uning seriyali nashrlarining bibliografiyasi yoʻq. Carl, shuningdek, entsiklopediyalarga, jumladan, Umumjahon yahudiy entsiklopediyasiga ham hissa qoʻshgan[31]. Ular Encyclopaedia Judaica (birinchi nashr, 1973); va World Scope Encyclopedia (1945-yildan 1963-yilgacha nashr etilgan).

Tanlangan kitoblar va risolalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 "Alpert, Carl, „ Whoʻs Who in American Jewry, Volume 3 (1938-1939) (New York: National News Association, Inc., 1938), p. 24.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 “Alpert, Carl, " Whoʻs Who in World Jewry 1987 (New York: Whoʻs Who in World Jewry, Inc., 1987), p. 8. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "worldjewry" defined multiple times with different content
  3. ↑ 3,0 3,1 Carl Alpert, "Lourie Club Defends Zionism, " Jewish Advocate, Boston, April 25, 1930, p. 8; Carl Alpert, "What They Are Studying, " Column No. 403, dated March 14, 2005 (published in the Jewish News of Greater Phoenix as "What they are learning, " March 18, 2005, p. 8).
  4. ↑ Editorial, "Carl Alpert, our man for 67 years, " Intermountain Jewish News, March 25, 2005, p. 28.
  5. ↑ Carl Alpert, "The Jew Knows How to Die — Memories of the Titanic, " Jewish Advocate, April 16, 1937, p. 4.
  6. ↑ 6,0 6,1 Douglas Wertheimer, "Editor’s Notebook: Carl Alpert (1913-2005), „ Chicago Jewish Star, vol. 15, June 24, 2005, pp. 4, 12.
  7. ↑ Paul A. Peters, "Between You and Me, „ The Sentinel (Chicago), August 31, 1939, p. 24.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 "Distinguished Alumnus: Carl Alpert, „ Vatikim: The Young Judaea Alumni Newsletter, Issue 8 (Fall 2003), p. 1. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "vatikim" defined multiple times with different content
  9. ↑ “Carl Alpert of Boston is Elected President of Young Judaea, " The Sentinel (Chicago), July 11, 1940, p. 27.
  10. ↑ Paul A. Peters, "Between You and Me, „ The Sentinel (Chicago), September 5, 1940, p. 12.
  11. ↑ “Joins Armed Ranks, " The Sentinel (Chicago), November 11, 1943, p. 2.
  12. ↑ Boris Smolar, "Between You and Me, „ The Sentinel (Chicago), October 3, 1946, p. 8.
  13. ↑ The Sentinel (Chicago), April 17, 1947, p. 19.
  14. ↑ “Carl Alpert retires, " The New York Jewish Week, September 9, 1983, p. 28.
  15. ↑ Paul A. Peters, "Between You and Me, „ The Sentinel (Chicago), November 21, 1940, p. 25.
  16. ↑ “Alpert, Carl, „ in Whoʻs Who in Israel 1985-86, Tel-Aviv: Bronfman Publishers Ltd., [n.d.], p. 26.
  17. ↑ Douglas Wertheimer, "Editor’s Notebook: Nechemia Meyers (1930-2009), „ Chicago Jewish Star, June 19, 2009, p. 4.
  18. ↑ “Julian Meltzer, veteran newsman, dies in Jerusalem, " The Jerusalem Post (International Edition), August 9, 1977, p. 6.
  19. ↑ Julian L. Meltzer, "From Shushan to Tel Aviv, and Back, " Chicago Jewish Star, March 18, 2011, p. 11.
  20. ↑ Kevin Freeman, "Boris Smolar, JTA Editor-in-Chief Emeritus, Died Last Friday; His wife, Genia, died 15 hours earlier, " Jewish Telegraphic Agency Daily News Bulletin, February 3, 1986, p. 1.
  21. ↑ Philip Slomovitz, "The end of an era in Jewish journalism, „ JTA Daily News Bulletin, February 4, 1986, p. 4.
  22. ↑ “Journalist, JTA Editor Emeritus Boris Smolar, Covered World Events, " Detroit Jewish News, February 7, 1986, p. 85.
  23. ↑ Paul A. Peters, "Between You and Me, „ The Sentinel (Chicago), July 23, 1936, p. 13.
  24. ↑ Steven J. Zipperstein, Rosenfeld’s Lives, New Haven: Yale, 2011, pp. 175, 185.
  25. ↑ Allen Lesser, Israel’s Impact, 1950-51, Lanham, MD: University Press of America, 1984, p. 292.
  26. ↑ Douglas Wertheimer, "Editor’s Notebook: Carl Alpert (1913-2005), " Chicago Jewish Star, vol. 15, June 24, 2005, p. 4.
  27. ↑ Nechama Alpert, Letter to the Editor, "Carl Alpert, " Chicago Jewish Star, July 15, 2005, p. 4.
  28. ↑ Zev Eleff, The Baptism of Four Little Roxbury Girls: Jewish Angst in Americaʼs Religious Marketplace During the Interwar Period http://americanjewisharchives.org/publications/journal/
  29. ↑ Uri Dromi, "A most distinguished immigrant, „ Haaretz, March 6, 2005, p. 3.
  30. ↑ “Alpert, Carl, " Whoʻs Who in World Jewry 1972, New York: Pitman Publishing Corp., 1972, p. 22.
  31. ↑ At the Universal Jewish Encyclopedia he was associate editor, Americana, for volumes 2-3, 5 (1940-1). He wrote signed and unsigned articles, including entries on Haifa; Iraq; Jaffa; Madagascar; Abraham Mapu; Palestine 1919-42 (an 11,816-word entry); Arthur Ruppin; and Tel-Aviv.
  32. ↑ This work was initially syndicated: see, for example, "The Oracle, " by Carl Alpert, The Sentinel (Chicago), October 11, 1934, p. 27.
  33. ↑ Louis I. Newman, "Telling It In Gath, " The Sentinel (Chicago), April 6, 1939, p. 17 („We commend this work most enthusiastically to non-Jews and Jews alike“).
  34. ↑ Reviewed in The New York Jewish Week, March 18, 1983, p. 54; Gila Wertheimer, The Jewish Star (Calgary), June 10, 1983, p. 7 („The book is thus a combination of research and personal experiences, told in the clear, lucid style of an experienced writer“). 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Carl_Alpert&oldid=3644101" dan olindi