Chegaradagi shaxsiyat buzulishi

Chegaradagi shaxsiyat buzilishi (ChShB) ruhiy salomatlik holatidir. ChShB bilan ogʻrigan odamlarda haddan tashqari kayfiyat oʻzgarishi, beqaror munosabatlar va his-tuygʻularini nazorat qilishda muammolar mavjud. Ularda oʻz joniga qasd qilish va oʻz-oʻzini yoʻq qilish xavfi yuqori. Nutq terapiyasi ChShB uchun asosiy davolash hisoblanadi.

Chegaradagi shaxsiyat buzilishi (ChShB) nima?

Chegaradagi shaxsiyat buzilishi (ChShB) ruhiy salomatlik holatining ekstremal kayfiyat oʻzgarishi, shaxslararo munosabatlardagi beqarorlik va impulsivlik bilan tavsiflanadi.

ChShB bilan ogʻrigan odamlar tark etishdan qattiq qoʻrqishadi va his-tuygʻularini, ayniqsa gʻazabni boshqarishda muammolarga duch kelishadi. Ular, shuningdek, ehtiyotsiz haydash va oʻzlariga zarar etkazish bilan tahdid qilish kabi dürtüsel va xavfli xatti-harakatlarni koʻrsatishga moyildirlar. Bu xatti-harakatlarning barchasi munosabatlarni saqlab qolishni qiyinlashtiradi.

Chegaradagi shaxsiyat buzilishi dramatik va tartibsiz xatti-harakatlarni oʻz ichiga olgan „B klasteri“ shaxsiyat buzilishi deb ataladigan sharoitlar guruhidan biridir . Shaxsiyat buzilishlari — bu moslashuvchan boʻlmagan, keng tarqalgan va ijtimoiy muammolar va qaygʻuga olib keladigan surunkali (uzoq muddatli) disfunktsional xatti-harakatlar shakllari.

Chegaraviy shaxsiyat buzilishi bilan yashaydigan koʻp odamlar oʻzlarini bilishmaydi va boshqalar bilan munosabatda boʻlish va oʻzini tutishning sogʻlom yoʻli borligini tushunmaydilar.

Chegaradagi shaxsiyat buzilishi va bipolyar buzuqlik oʻrtasidagi farq nima?

Bipolyar buzuqlik kayfiyat va xulq — atvorning keng tebranishlari bilan tavsiflanadi, lekin u chegaradagi shaxsiyat buzilishidan (ChShB) farq qiladi.

ChShBda kayfiyat va xatti-harakatlar sezilarli stressga javoban tez oʻzgaradi, ayniqsa boshqa odamlar bilan muloqotda boʻlganda, bipolyar buzuqlikda esa kayfiyat barqarorroq va kamroq reaktivdir. Bipolyar buzilishi boʻlgan odamlar, ChShB bilan kasallanganlardan farqli oʻlaroq, energiya va faollikda sezilarli oʻzgarishlarga ega.

Chegaradagi shaxsiyat buzilishi kimga taʼsir qiladi?

Koʻpgina shaxsiyat buzilishlari sizning shaxsingiz yanada rivojlanib, etuk boʻlgan oʻsmirlik yillarida boshlanadi. Natijada, chegarada shaxsiyat buzilishi tashxisi qoʻyilgan deyarli barcha odamlar 18 yoshdan oshgan.

Har kimda ChShB rivojlanishi mumkin boʻlsa-da, agar sizda ChShB boʻlsa, bu koʻproq uchraydi. Anksiyete, depressiya yoki ovqatlanish buzilishi kabi boshqa ruhiy salomatlik holati boʻlgan odamlar ham yuqori xavf ostida.

ChShB tashxisi qoʻyilgan odamlarning qariyb 75 foizi tugʻilish paytida ayolga tayinlangan odamlardir (AFAB). Tadqiqotlar shuni koʻrsatadiki, tugʻilishda erkak (AMAB) tayinlangan odamlar ChShB bilan bir xil darajada taʼsirlanishi mumkin, ammo ular travmadan keyingi stress buzilishi (TSSB) yoki depressiya bilan notoʻgʻri tashxis qoʻyilgan boʻlishi mumkin.

Chegaradagi shaxsiyat buzilishi qanchalik tez-tez uchraydi?

Chegaraviy shaxsning buzilishi nisbatan kam uchraydi. AQShning kattalar aholisining taxminan 1,4 foizi ChShBga ega.

Sabablari

Boshqa ruhiy kasalliklarda boʻlgani kabi, chegaradagi shaxsiyat buzilishining sabablari toʻliq tushunilmagan. Atrof-muhit omillariga qoʻshimcha ravishda, masalan, bolalarga nisbatan zoʻravonlik yoki beparvolik tarixi — chegaradagi shaxsiyat buzilishi quyidagilar bilan bogʻliq boʻlishi mumkin:

• Genetika. Egizaklar va oilalarning baʼzi tadqiqotlari shuni koʻrsatadiki, shaxsiyatning buzilishi irsiy boʻlishi yoki oila aʼzolari orasida boshqa ruhiy kasalliklar bilan kuchli bogʻliq boʻlishi mumkin.
• Miya anormalliklari. Baʼzi tadqiqotlar hissiyotlarni tartibga solish, impulsivlik va tajovuzkorlik bilan shugʻullanadigan miyaning maʼlum sohalarida oʻzgarishlarni koʻrsatdi. Bundan tashqari, serotonin kabi kayfiyatni tartibga solishga yordam beradigan baʼzi miya kimyoviy moddalari toʻgʻri ishlamasligi mumkin.