Dʰéǵʰōm
Qiyofa
Dʰéǵʰōm (PRA-ind. *dʰéǵʰōm yoki, ""), yer, yoki *Pleth₂wih₁ (PRA-ind. *dʰǵʰōm*pleth₂wih₁) ochiq — proto-Hind-Yevropa mifologiyasida qayta tiklangan Yer maʼbudasining ismi. Ona Yer (*Déōm Méhttēr)odatda keng (*pleth₂wih₁) va qorongʻu (*dengengwo-) oʻlimga oidlar maskani, hamma narsani va tirik mavjudotlarni olib yuruvchi sifatida tasvirlangan. Bu koʻpincha *Dyēus Ph2tēr, kunduzi osmon xudosi va oʻlmas va samoviy xudolarning uyi bilan bogʻliq, chunki Dyeusning samarali yomgʻirlari yerdagi qabilalarga ozuqa va farovonlik olib kelishi mumkin. Shunday qilib, *Dʰéǵʰōm odatda hind-yevropa anʼanalarida unumdorlik, oʻsish va oʻlim bilan bogʻliq boʻlib, odamlarning onasi va maskani sifatida koʻriladi[1].
Rasm imkoniyatlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Geya — yunonlar orasida[2].
- Tellus — Rimliklar orasida[2].
- Yord — Skandinaviyaliklar orasida[3].
- Jemina (litvaliklar)[4] va Zemes-mate (latviyaliklar) - Baltlar orasida.
- Prithivi — Vedik davrining hindulari orasida[5][2].
- Bhumi — keyingi hindular orasida.
- Spandarma — eronliklardan.
- Nerta — nemislar orasida.
- Ona — pishloq yer — slavyanlar orasida[6].
- Danu — Keltlar orasida[7][8].
- Api — skiflar orasida[2].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Kokare, Elza. Latviešu galvenie mitolog̦iskie tēli folkloras atveidē : [латыш.]. — Riga : Mācību apg. NT, 1999. — ISBN 9789984617558. Архивная копия от 12 декабря 2021 на Wayback Machine
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 West 2007.
- ↑ Fee, Christopher R. Gods, Heroes, & Kings: The Battle for Mythic Britain. Oxford University Press. 2001. pp. 77-78. ISBN 0-19-513479-6
- ↑ Laurinkiene, Nijole. „Gyvatė, Žemė, Žemyna: vaizdinių koreliacija nominavimo ir semantikos lygmenyje“. In: Lituanistika šiuolaikiniame pasaulyje. Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 2004. pp. 285—286.
- ↑ "O Heaven (our) father, Earth (our) guileless mother", the Rigveda, 6.51.5, trans. West (2007).
- ↑ Gimbutas, Marija. „The Earth Fertility of old Europe“. In: Dialogues d’histoire ancienne, vol. 13, 1987. p. 24. [DOI: https://doi.org/10.3406/dha.1987.1750]; www.persee.fr/doc/dha_0755-7256_1987_num_13_1_1750
- ↑ Delamarre 1984.
- ↑ Coulter & Turner 2013.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Coulter, Charles R.; Turner, Patricia. Encyclopedia of Ancient Deities. Routledge, 2013. ISBN 978-1-135-96390-3.
- Delamarre, Xavier. Le Vocabulaire indo-européen: lexique étymologique thématique (fr). Libraire D'Amérique et d'Orient, 1984. ISBN 978-2-7200-1028-6.
- de Vaan, Michiel. Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages (en). Leiden, Boston, 2008. ISBN 9789004167971.
- Jackson, Peter (2002). „Light from Distant Asterisks. Towards a Description of the Indo-European Religious Heritage“. Numen. 49-jild, № 1. 61–102-bet. doi:10.1163/15685270252772777. ISSN 0029-5973. JSTOR 3270472.
- West, Martin Litchfield (2007), Indo-European Poetry and Myth, Oxford, England: Oxford University Press, ISBN 978-0-19-928075-9