Di fleytasi

Di (xitoycha ján, pinyin dí), dizi (xitoychajān, pinyin dí zi)^[1] — oltita chalinadigan teshikka ega Xitoy koʻndalang fleytasi. Koʻpgina hollarda, dining dastasi bambuk yoki qamishdan qilingan, ammo boshqa yogʻoch turlaridan va hatto toshdan yasalgan di ham bor, koʻpincha nefrit toshidan yasalgan. Dastasining yopiq uchi yaqinida havo puflash uchun teshik bor, uning yonida eng nozik qamish yoki qamish plyonkasi bilan qoplangan teshik bor; dastaning ochiq uchiga yaqin joylashgan 4 ta qoʻshimcha teshik sozlash uchun ishlatiladi. Fleyta dastasi odatda qora laklangan ipli halqalar bilan bogʻlangan. Chalish uslubi koʻndalang fleyta kabi. Uning tembri juda joʻshqin va tiniq, jarangdorlik qamish plyonkasi rezonatsiyasiga bogʻliq.

Di — Xitoyda eng keng tarqalgan puflab chalinadigan asboblaridan biri. U miloddan avvalgi 140-87-yillarda Oʻrta Osiyodan olib kelingan.(afsonaga koʻra, uni Xan imperatori U-di davrida elchi Chjan Tsyan olib kelgan). Biroq, Chjetszyan provinsiyasida yaqinda olib borilgan arxeologik qazishmalar paytida, taxminan 8000-yil oldin boʻlgan, zamonaviy di-ga juda oʻxshash (xarakterli muhrlangan teshiksiz) suyak koʻndalang fleytalari topildi, bu di Xitoydan kelib chiqishi haqidagi gipoteza foydasiga dalolat beradi. Afsonaga koʻra, Xuandi oʻz amaldorlariga birinchi fleytani bambukdan yasashni buyurgan.

Ikki xil di bor: tsyuydi (janri kuntsyuy musiqali drama orkestrida) va bandi (shimoliy viloyatlardagi janri bangzi musiqali drama orkestrida). Bandi sozi biroz balandroq. Fleytaning muhrlangan teshiksiz turi mendi deb ataladi.