Kontent qismiga oʻtish

Dilnavoz Yusupova

Ishorat qoʻshish
Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Dilnavoz Rahmonovna Yusupova - 1976-yil 10-avgustda ziyoli oilada tug‘ilgan. O‘zbek adabiyoti tarixi va navoiyshunoslik sohalari bo‘yicha mutaxassis, filologiya fanlari doktori, professor. O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi a'zosi.

Hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1993-1998-yillarda Toshkent davlat universitetining O‘zbek filologiyasi fakultetida tahsil olgan. 2005-2008-yillarda O‘zbekiston Milliy universiteti O‘zbek filologiyasi fakulteti aspiranturasida o‘qigan. 2010-2016-yillarda O‘zbekiston Milliy universiteti O‘zbek adabiyoti tarixi va matnshunoslik kafedrasida dotsent lavozimida faoliyat yuritgan. 2016-yil sentabr oyidan buyon Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti O‘zbek adabiyoti tarixi va folklor  kafedrasida ishlab kelmoqda. Oilali, 1 nafar farzandi bor.

Ilmiy faoliyati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2008-yilda “Alisher Navoiy “Xamsa”sida mazmun va ritmning badiiy uyg‘unligi” mavzusida nomzodlik, 2019-yilda “Temuriylar davridagi aruzga doir risolalarning qiyosiy tadqiqi” mavzusida doktorlik dissertatsiyalarini muvaffaqiyatli himoya qilgan. Ilmiy yo‘nalishi: mumtoz poetika, o‘zbek adabiyoti tarixi, aruzshunoslik. Dilnavoz Yusupova bir necha xalqaro va respublika konferensiyalarda ma’ruzalar bilan qatnashgan. Erasmus+ loyihasi doirasida 2019-yil oktyabr oyida Afina (Gretsiya), 2020-yil fevral oyida Moskva (Rossiya) shaharlarida o‘tkazilgan xalqaro anjumanlarda maʼruzasi bilan ishtirok etgan. 2023-yilda Erasmus+ loyihasi doirasida Vengriyaning Eötvös Loránd universitetida ilmiy stajirovka o‘tagan. "Istiqlol davri o‘zbek navoiyshunosligi" 30 jidligida ijodiy guruh a'zosi sifatida ishtirok etgan.

Olimaning quyidagi ilmiy risolalari nashr etilgan:

Monografiya, darslik va o‘quv qo‘llanmalari, ilmiy tarjimalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • “Oʼzbek mumtoz adabiyoti tarixi” (Аlisher Navoiy davri, 2013);
  • “Аruz alifbosi” (Navoiy poetikasidan saboqlar, 2014);
  • “Аdabiyotdan universal qoʼllanma” (2014, 2016, 2018);
  • “Аruz vazni qoidalari va mumtoz poetika asoslari” (2019) oʼquv qoʼllanmalari;
  • “Аruz va mumtoz poetikaga kirish” (2020) darsligi;
  • Respublika oliy oʼquv yurtlari talabalari uchun moʼljallangan “Navoiyshunoslik” (2020) darsligi (hammualliflikda);
  • Prezident taʼlim muassasalari agentligining ijod maktablari uchun yozilgan “Maxsus adabiyot” darsligining hammualliflaridan biridir;
  • Ikki jildlik “Аlisher Navoiy: qomusiy lugʼat” tarkibidan oʼrin olgan 500 dan ortiq maqola Dilnavoz Yusupova tomonidan tayyorlangan;
  • Аbdurahmon Jomiyning “Risolai aruz” asarini tarjima qilib (2014) nashr ettirgan.

Ilmiy maqolalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Dilnavoz Yusupova quyidagi ilmiy maqolalar muallifi hisoblanadi:

Adabiy saytlarda e'lon qilingan maqolalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • "Alisher Navoiy devonlari"[1]
  • "Alisher Navoiyning diniy va tasavvufiy asarlari"[2]
  • "Sab'ai sayyor" dostonining tuzilishi, hikoyatlar tahlili"[3]
  • "Layli va Majnun" dostonining g‘oyaviy-badiiy xususiyatlari"[4]
  • "Farhod va Shirin" dostonining timsollar olami"[5]
  • "Hayrat ul-abror" dostonining g‘oyaviy-badiiy xususiyatlari"[6]
  • "Alisher Navoiy taxmislari"[7]
  • "Alisher Navoiyning "Muhabbat rishtasidin uzdiki" g‘azali[8]
  • "Buyuk do‘stlik namunasi"[9]
  • "Alisher Navoiy hasbi hol masalalari"[10]

Xalqaro va respublika konferensiyalarida, ilmiy nashrlarda e'lon qilingan maqolalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1. Temuriylar davri epik poeziyasida ritm va mazmun munosabati (Navoiy “Xamsa”si misolida) / Amir Temur va hozirgi zamon (ilmiy maqolalar to‘plami). – Toshkent,  2007. –B.157–163.

2. Falak ko‘rmadi men kibi nodire // Jannatmakon. –Toshkent, 2008. –№ 2. – B. 20.

3. Alisher Navoiy “Xamsa”sida radif va mazmunning badiiy uyg‘unligi // O‘zbek tili va adabiyoti. – Toshkent,  2008. –№ 4.

4. Alisher Navoiy taxmislari // Sharq yulduzi. – Toshkent, 2013. – № 2. – B.143−147.

5. Yusupova D. Alisher Navoiy va Zahiriddin Muhammad Bobur: ariz bahriga munosabat // Sharq yulduzi. – Toshkent, 2014. – № 5.

6. Alisher Navoiy: qomusiy lug‘at (hammualliflar). Ikki jildlik. –Toshkent: Sharq NMAK, 2016. 1005 b.

7. Yusupova D. Jomiy va Navoiy: aruzga doir risolalarning qiyosiy tadqiqi / O‘zbek filologiyasining dolzarb muammolari (ilmiy maqolalar to‘plami). – Toshkent, 2010. – B.33−38.

8. Alisher Navoiyning ariz bahrida yaratilgan bir g‘azali xususida / O‘zbek filologiyasining dolzarb muammolari II (ilmiy maqolalar to‘plami). – Toshkent, 2013. – B.29−32.

9. Navoiyning forsiy qasidalarida badiiy sintez muammosi // Vodiy gavhari. – Toshkent, 2013. – № 3. – B. 16-19.

10.Yusupova D. Jomiy va Navoiy: bir asar tarixi / O‘zbek filologiyasida tahlil va talqin muammolari  (Respublika ilmiy-nazariy anjumani materiallari). –  Namangan, 2017.  – B. 95-100.

11. Alisher Navoiyning qofiyadan foydalanish mahorati / Alisher Navoiy ijodiy merosining umumbashariyat ma’naviy-ma’rifiy taraqqiyotidagi o‘rni (xalqaro konferensiya materiallari). – Toshkent: O‘zbekiston, 2018. – B. 73-76. 

12. Yusupova D. Alisher Navoiy va Zokirjon Furqat: aruzga doir risoladan dastxat konspektgacha / Alisher Navoiy va XXI asr (Respublika ilmiy-nazariy anjumani materiallari). – Toshkent: TAMADDUN, 2018. – B.183-187.

13. Yusupova D. Abdurahmon Jomiy “Ashi’at ul-lama’ot” asarining yaratilishida Alisher Navoiyning o‘rni / Alisher Navoiy ma’naviy merosida komil inson tarbiyasi (IX an’anaviy Respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari). – Navoiy, 2018. – B. 24-29.

14. Yusupova D. Abadiyat gulshani, II (Alisher Navoiy tavalludining 575 yilligiga bag‘ishlangan to‘plam). – Toshkent, 2016. – B. 177–188.

15. Yusupova D. “Navodir un-nihoya” faqat g‘azallardan iborat devonmi? / Alisher Navoiy va XXI asr (Respublika 2-ilmiy-nazariy anjumani materiallari).  – Toshkent, 2017. – B. 54 –60.

16. Yusupova D. “Navodir un-nihoya” devoniga doir yangiliklar // Oltin bitiklar. – T., 2018. №1. – B. 27-37.

17.  Yusupova D. Alisher Navoiyning “Mezon ul-avzon” asarida xalq qo’shiqlari va aruz vazni munosabati // Milli folklor. 2019. - № 3.

18. Yusupova D. Alisher Navoiy aruzining taraqqiyot bosqichlari / “Alisher Navoiy va XXI asr” mavzuidagi xalqaro ilmiy-nazariy anjuman materiallari. – T.: Navoiy universiteti NMU, 2019. – B. 97-104.

19. Yusupova D. “Xazoyin ul-maoniy” kulliyotida musamman / “Alisher Navoiy ijodiy merosining umumbashariyat ma’naviy-ma’rifiy taraqqiyotidagi o‘rni” mavzusidagi III an’anaviy xalqaro ilmiy konferensiya materiallari. – Toshkent: Fan, 2019. – B. 103-109.

20. Yusupova D. “Mezon ul-avzon” uchun asos bo‘lgan nazariy manbalar /  Alisher Navoiy va uchinchi mingyillik: Navoiy merosini o‘rganishning yangi ufqlari (ilmiy-amaliy anjuman materiallari). – Toshkent, 2019. – B.80-86.

21. Yusupova D. Alisher Navoiyning Shoh G‘arib Mirzoga bag‘ishlangan tarkibband-marsiyasi xususida / “Alisher Navoiy va XXI asr” mavzuidagi xalqaro ilmiy-nazariy anjuman materiallari. – T.: Mashhur-Press, 2020, 8 fevral.  – B. 265-269.

22. Yusupova D. Comparative analysis of treatises about aruz (prosody) by Nasir ad-Din Tusi and Alisher Navoi // EPRA International Journal of Research and Development (IJRD). Volume 05, issue 03, Marchl 2020. – P. 34-38 (Impact Factor 5,6).

23. Yusupova D. Alisher Navoiy ijodida ustoz va shogird an’analari / “Ta’limda “ustoz-shogird” tizimi – sifat va samaradorlik kafolati” mavzusidagi Respublika onlayn ilmiy –amaliy konferensiya materiallari. – Navoiy, 2020, 20 aprel.

Gazetalarda e'lon qilingan maqolalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1.  Yusupova D. “Bilki kichiklikda erur parvarish...” “Sog’lom avlod” gazetasi, 2014 yil, 6 fevral.

2.  Yusupova D. “Chekib tarixingga xomani...” // “O‘zbekiston adabiyoti va san’ati” gazetasi, 2014 yil, 2 may.

3.  Yusupova D. Ma’naviyat osmonining oftobi // “O‘zbekiston adabiyoti va san’ati” gazetasi, 2015 yil, 6 fevral.

4.  Yusupova D. “Kimki ulug‘roq anga xizmat kerak...” // “Sog’lom avlod” gazetasi, 2015 yil, 5 fevral.

5.  Yusupova D. Insoniyat murabbiyi // “Ma’rifat” gazetasi, 2016 yil, 6 fevral.

6.  Yusupova D. “Ulki bu axloq ila aylab xirom...” // “Turkiston” gazetasi, 2016 yil, 6 fevral.

7.  Yusupova D. “Tili poku so‘zi poku o‘zi pok...” // “O‘zbekiston adabiyoti va san’ati” gazetasi, 2016 yil, 8 dekabr.

8.  Yusupova D. Matnshunoslik mashaqqati // “O‘zbekiston adabiyoti va san’ati” gazetasi, 2017 yil, 8 yanvar.

9. Yusupova D. Navoiy musammani o‘z g‘azaliga bog‘langanmi? // “O‘zbekiston adabiyoti va san’ati” gazetasi, 2019 yil, 27 fevral.

"Jahon adabiyoti" jurnalida e'lon qilingan Alisher Navoiy g‘azallarining sharhlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1.    “Oshiq o‘ldum...” // “Jahon adabiyoti”,  2016.- № 1. – B. 4–5.

2.    “Xo‘blar ming bo‘lsalar...” // “Jahon adabiyoti”,  2016.- № 2. – B. 3–5.

3.    “Ko‘kragimdur subhning...” // “Jahon adabiyoti”, 2016. – № 3. – B. 3 –5.

4.    “Ko‘rgali husnungni zoru...” // “Jahon adabiyoti”, 2016. – № 4. – B. 4–6.

5.    “Ko‘nglum o‘rtansun agar...” // “Jahon adabiyoti”, 2016. – № 5. – B. 3 –5.

6.    “Bo‘lsa ikimizning yuzi...” // “Jahon adabiyoti”, 2016. – № 6. – B. 3 –5.

7.    “Bediling xayli rusul...” // “Jahon adabiyoti”, 2016. – № 7. – B. 4 –6.

8.    “Yordin hijron chekar...” // “Jahon adabiyoti”, 2016. – № 8. – B. 3 –5.

9.    “Bormakim, bir dam...” // “Jahon adabiyoti”, 2016. – № 9. – B. 3 –5.

10. “El dardi yordin...” // “Jahon adabiyoti”, 2016. – № 10. – B. 3 –5.

11. “Ey navbahori orazing...” // “Jahon adabiyoti”, 2016. – № 11. – B. 3 –5.

12. “Manga o‘lmaklik erur...” // “Jahon adabiyoti”, 2016. – № 12. – B. 3 –5.

13. “Ey orazi nasrin...” // “Jahon adabiyoti”, 2017. – № 1. – B. 3 –5.

14. “Nega ko‘rguzdi sarig‘ ohu...” // “Jahon adabiyoti”, 2017. – № 2. – B. 3 –5.

15. “Bahor sensiz o‘luptur...” // “Jahon adabiyoti”, 2017. – № 3. – B. 3 –5.

16. “Tun oqshom bo‘ldiyu...” // “Jahon adabiyoti”, 2017. – № 4. – B. 3 –5.

17. Yusupova D. “Sunbulin Laylo ochiptur... ” // “Jahon adabiyoti”, 2018. – № 1. – B. 4 –7.

18. Yusupova D. “Yor og‘iz ochmasqa... ” // “Jahon adabiyoti”, 2018. – № 2. – B. 3 –6.

19.  Yusupova D. “Mehnat o‘tidin... ” // “Jahon adabiyoti”, 2018. – № 3. – B. 3 –5.

20. Yusupova D. “Tuganmas mehri yo‘q hajrim tuni... ” // “Jahon adabiyoti”, 2018. – № 4. – B. 4 –7.

21. Yusupova D. “Unutmog‘ilki to hajr etti...” // “Jahon adabiyoti”, 2018. – № 5. – B. 3 –6.

22. Yusupova D. “Qon yoshim sorig‘ yuz uzra... ” // “Jahon adabiyoti”, 2018. – № 6. – B. 3 –7.

23. Yusupova D. “Yor chun istarki... ” // “Jahon adabiyoti”, 2018. – № 7. – B. 3 –7.

24. Yusupova D. “Tong nasimin soyir etkan... ” // “Jahon adabiyoti”, 2018. – № 11. – B. 3 –7.

25. Yusupova D. “Ne lutf ediki... ” // “Jahon adabiyoti”, 2018. – № 12. – B. 3 –7.

26. Yusupova D. “Ishq sirrin... ” // “Jahon adabiyoti”, 2019. – № 1. – B. 3 –7.

27. Yusupova D. “Kimki oshiq bo‘lsa... ” // “Jahon adabiyoti”, 2019. – № 2. – B. 3 –7.

28. Yusupova D. “Sinsa ko‘nglumda o‘qung... ” // “Jahon adabiyoti”, 2019. – № 3. – B. 3 –8.

29. Yusupova D. “Har ko‘ngul oromi... ” // “Jahon adabiyoti”, 2019. – № 7. – B. 3 –6.

30. Yusupova D. “Nomasi qo‘ynumda baskim... ” // “Jahon adabiyoti”, 2019. – № 9. – B. 4 –7.

31. Yusupova D. “Kulmading to ko‘zlarimni... ” // “Jahon adabiyoti”, 2019. – № 11. – B. 3 –6.

32. Yusupova D. “Junun toshi xarobot ichra... ” // “Jahon adabiyoti”, 2020. – № 2. – B. 3-7.

33. Yusupova D. “Kimga bir majlisda...” “Jahon adabiyoti”, 2020. – № 4. – B. 3-7.

34. Yusupova D. “Do‘stlar bir chora...” “Jahon adabiyoti”, 2020. – № 6. – B. 3-7.

35. Yusupova D. “Ishq aro vasling tilab...” “Jahon adabiyoti”, 2020. – № 8. – B. 3-7.

Mukofotlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 5-martdagi Farmoniga asosan Yusupova Dilnavoz Rahmonovna "Do‘stlik" ordeni bilan taqdirlandi[11].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Xurshid Davron. Navoiynoma. VI. Ilk devon & Husayn Boyqaro. Devon va Risola & Dilnavoz Yusupova. Navoiy devonlari“ (2022-yil 2-fevral). Qaraldi: 2022-yil 27-avgust.
  2. ↑ „Alisher Navoiy. Siroju-l-muslimin & Dilnavoz Yusupova. Alisher Navoiyning diniy va tasavvufiy asarlari“ (2020-yil 10-may). Qaraldi: 2022-yil 27-avgust.
  3. ↑ [https://kh-davron.uz/kutubxona/alisher-navoiy/alisher-navoiyning-sabai-sayyor-dostoniga-bagishlangan-navoiyni-anglash-korsatuvi.html „Alisher Navoiy. Sab’ai sayyor. Audiokitob & «Navoiyni anglash» ko’rsatuvi & Dilnavoz Yusupova. Dostonning tuzilishi, hikoyatlar tahlili Muallif Adib: Alis“] (2020-yil 8-fevral). Qaraldi: 2020-yil 27-avgust.
  4. ↑ „Alisher Navoiy. Layli va Majnun. Doston asosida audiokitob va radiospektakl & Dilnavoz Yusupova. Doston haqida“ (2020-yil 6-fevral). Qaraldi: 2022-yil 27-avgust.
  5. ↑ „Alisher Navoiy. Farhod va Shirin. Audiokitob & Dilnavoz Yusupova. Dostonning timsollar olami“ (2020-yil 6-fevral). Qaraldi: 2022-yil 27-avgust.
  6. ↑ „Alisher Navoiy. Hayrat ul-abror. Abduhamid Pardayev she’riy tabdili & Dilnavoz Yusupova. “Hayratu-l-abror” dostonining g‘oyaviy-badiiy xususiyatlari“ (2018-yil 15-yanvar). Qaraldi: 2022-yil 27-avgust.
  7. ↑ „Dilnavoz Yusupova. Alisher Navoiy taxmislari“ (2018-yil 29-iyul). Qaraldi: 2022-yil 27-avgust.
  8. ↑ „Dilnavoz Yusupova. Alisher Navoiyning «Muhabbat rishtasin uzdiki…» g’azali va uning sharhi“ (2015-yil 25-dekabr). Qaraldi: 2022-yil 27-avgust.
  9. ↑ „Dilnavoz Yusupova. Buyuk do’stlik namunasi & Umid Bekmuhammad. O’n bir Jomiyning eng ulug’i“ (2015-yil 7-noyabr). Qaraldi: 2022-yil 27-avgust.
  10. ↑ „Dilnavoz Yusupova. Alisher Navoiy hasbi holi masalalari“ (2015-yil 26-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 27-avgust.
  11. ↑ „8 Март – Халқаро Хотин-қизлар куни муносабати билан мукофотлаш тўғрисида“ (2022-yil 5-mart). Qaraldi: 2022-yil 27-avgust. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Dilnavoz_Yusupova&oldid=4215170" dan olindi