Dobrodeya

Dobrodeya
	; Dobrodeyaning Ukrain markasidagi surati
Tavalludi	Добродея Мстиславна; 12-asrning boshi
Vafoti	1131
Turmush oʻrtogʻi	Alexios Komnenos
Bolalari	Mariya
Otasi	Mstislav I
Onasi	Christina Ingesdotter

Dobrodeya Mstislavna (Kirilcha: Добродея Мстиславна; suvga choʻmgan Eupraxiya [Εὐπραξία] yoki Irene [Εἰρήνη]; 16-noyabr 1131-yilda vafot etgan) — Vizantiya imperatorining ayoli boʻlib, imperator Alexios Komnenos bilan turmush qurgan. U tibbiyot boʻyicha koʻplab asarlar muallifi ham boʻlgan^[1].

Hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Dobrodeya 12-asrning boshlarida Kiyevda tugʻilgan, u Mstislav I va Christina Ingesdotterning qizi edi^[2]. 1122-yilda yoki undan keyin, u Vizantiya imperatori John II Komnenosning (h. 1118–1143) katta oʻgʻli va boʻlajak imperator Alexios Komnenos bilan oila qurgan. Unga imperatorlik unvoni (basilissa) berilgan va „Iren“ deb atalgan, bu uning qaynonasi, Vengriya imperatori Irene (boshqa manbalar uning xristian ismini „Eupraxia“ deb atashgan) dan meros qolgan^[3]. U va Alexiosning Mariya ismli qizi boʻlgan, u 1125-yilda tugʻilgan^[3].

Konstantinopol imperator saroyida Dobrodeya ziyoli ayollar, xususan, Alexiosning xolasi Anna Komnena va munajjimlar va olimlarning homiysi sifatida tanilgan zodagon ayol Irena davrasiga kirgan^[2]. U oʻzining ilmiy qiziqishini topishga uringan, keng qamrovli oʻrganishlar olib borgan va zamondoshlari tomonidan quyidagicha tasvirlangan: „U Afinada tugʻilmagan, lekin u yunonlarning barcha donoligini oʻrgangan“^[2]. Yozuvchi Theodore Balsamonning taʼkidlashicha, u „davolash usullariga maftun boʻlgan“. Dobrodeyanng tibbiyot boʻyicha ayol kishi tomonidan yozilgan birinchi risola sifatida qabul qilingan „Malhamlar“ (yunoncha „Alimma“) asarida dorivor preparatlarni tayyorlash va ularning samaradorligi tasvirlangan. Ushbu asarning parchalari Florensiyadagi Medici kutubxonasida saqlanadi^[2]. U qadimgi shifokor Galen Klavdiyning faoliyatini oʻrgangan va baʼzi asarlarini qadimgi Sharqiy slavyan tiliga tarjima qilgan^[2].

Dobrodeya nomaʼlum sabablarga koʻra 1131-yil 16-noyabrda vafot etgan^[3]. Uning oʻlimidan soʻng, Alexios Komnenos oʻzining keyingi turmush oʻrtogʻi gruziyalik Kataga uylangan, deya taxmin qilinadi^[3].