Duldulatlagan
Duldulatlagan | |
|---|---|
| tepalik | |
| Mamlakat | O'zbekiston |
| viloyat | Xorazm |
Duldulatlagan – Amudaryo havzasidan 2056 km uzoqlikda va janubiy Xorazm hududidagi Tuya-Moʻyin darasidan bir oz balandroqda joylashgan torlik boʻlib, hududdagi qattiq togʻ jinslaridan tashkil topgan[1]. Torlikning uzunligi 1 km boʻlib, uning doirasida Amudaryo oʻzani 358 m (168 sajen) gacha torayadi[2].
Torlik xorazmliklar orasida juda mashhur boʻlib, bir qancha nomlarga ega:
- Duldulatlagan (Ali ibn Abu Tolibning jangovar oti Duldul sakrab oʻtgan joy);
- Dahan-i-Sher (sher ogʻzi). XI asrda Beruniyning „Famm-al-Asad“ (arabcha: فم الاسد) arabcha tarjimasida tilga olingan[3]. Bu nom Xorazm aholisi orasida „Dani-Sher“ shaklida ham keng tarqalgan;
- Beruniy bu torlikning uchinchi nomini „Sekr-ash-Shayton“ (arabcha: ساکر الشیطان) — „shayton toʻgʻoni“ deb atagan[3]. U Beruniyning arabcha tarjimasida berilgan va shuning uchun uning mahalliy xalq nomini tiklash qiyin. Bizningcha, „Sekr ash-shayton“ mavjud „Jigarband“ yaʼni Jigar toʻgʻoni nomi bilan bogʻliq. Soʻnggi soʻz xalq etimologiyasi tomonidan „jigar“ (koʻchma maʼnoda – tugʻishgan, jon va boshqalar) sifatida talqin qilinadi. Bu soʻzning asl maʼnosi noaniqligicha qolmoqda[4].