Eduard Oscar Schmidt

Eduard Oscar Schmidt (talaffuzi: Eduard Oskar Shmidt; 1823-yil 21-fevral, Torgau −1886-yil 17-yanvar, Kappelrodek) — nemis zoologi va fikologi.

Hayoti

Schmidt dastlab Halleʼda matematika fanni oʻrgangan, keyin Berlinda oʻqishni davom ettirgan va u yerda Kristian Gottfrid Erenberg va Yoxannes Piter Myuller taʼsiriga tushib qolgan. 1847-yilda u Yena universitetida gabilitatsiyani olgan va keyingi yili dotsent boʻlgan. 1855-yilda Krakov universitetining zoologiya professori etib tayinlangan. Keyinchalik u Grats (1857-yildan) va Strasburg (1872-yildan) universitetlarida dars bergan.

Schmidt darvinchi evolyutsion fikrning dastlabki tarafdori edi. U Porifera (gubkalar), ayniqsa Adriatik dengizidagi turlarni oʻrganishi bilan esda qolgan. Schmidt fizikologiya sohasida ham oʻz hissasini qoʻshgan.

1862-yilda Oscar Schmidt gubkalarning „kesimlari“ oʻz-oʻzidan yopishib, oʻsib borishini koʻrsatgan. Bu fikr xorvat olimi Grgur Buchichning 1863—1872-yillarda Xvar orolida oʻtkazgan tajribalarida amalga oshirilgan, ammo bu tajribalar mahalliy baliqchilarning dushmanligi tufayli yakuniga yetgan.

Asarlari

Schmidt qiyosiy anatomiya boʻyicha qoʻllanma asosida obroʻ qozongan, uning 9-nashri Arnold Lang tomonidan „ Lehrbuch der vergleichenden Anatomie der wirbellosen Tiere“ (1888—1894) nomi ostida nashr etilgan. U Brehms Tierlebenga katta hissa qoʻshgan va gubkalar boʻyicha bir nechta risolalarning muallifi edi. Quyida uning asosiy asarlaridan baʼzilari keltirilgan:

• Bilder aus dem Norden — Schmidtning Farer orollari va Shimoliy Keypga ikkinchi ekspeditsiyasiga asoslangan Shimol tasvirlari, 1851-yil.
• Gyote Verhältnis zu den organischen Naturwissenschaften, (1853).
• Lehrbuch der Zoologie — Zoologiya darsligi, 1854-yil.
• Die Entwicklung der vergleichenden Anatomie — qiyosiy anatomiyaning rivojlanishi, 1855-yil.
• Die Spongien des adriatischen Meeres — Adriatik dengizining gubkalari, 1862-yil.
• Das Alter der Menschheit und das Paradies, (Frans Unger bilan, 1866).
• Descendenzlehre und Darvinismus — nasl va darvinizm taʼlimoti, (1873, 3-nashr 1884).
• Leitfaden der Zoologie (4-nashr 1882).
• Die Säugethiere in ihrem Verhältnis zur Vorwelt, (1884).