Ekologik qishloq xo'jaligi
Ekologik qishloq xoʻjaligi — bu sunʼiy kimyoviy oʻgʻitlar va pestitsidlardan foydalanmay, faqat tabiiy vositalar yordamida qishloq xoʻjaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish jarayoni. Ushbu qishloq xoʻjaligi tizimi tabiat bilan hamohang ravishda ishlaydi va tuproq unumdorligini oshirish, bioxilma-xillikni saqlash hamda atrof-muhitni himoya qilishga qaratilgan.
Asosiy maqsadlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ekologik qishloq xoʻjaligi anʼanaviy dehqonchilikka nisbatan koʻproq ekologik barqarorlikka erishishni maqsad qiladi. Bu tizimning asosiy maqsadlari quyidagilardan iborat:
- Kimyoviy vositalardan voz kechish
- Tuproq unumdorligini oshirish va tuproqning tabiiy tuzilishini saqlash
- Suv resurslaridan oqilona foydalanish
- Biologik xilma-xillikni saqlab qolish
- Atrof-muhitga zarar yetkazmaydigan usullardan foydalanish[1].
Tuproq unumdorligini oshirish
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ekologik qishloq xoʻjaligida tuproq unumdorligini saqlash muhim rol oʻynaydi. Tuproqning tabiiy mikroorganizmlarini saqlash va tuproqni qayta ishlashda organik moddalardan foydalanish, shuningdek, koʻp yillik oʻsimliklar ekish orqali tuproqning eroziyasini oldini olishga erishiladi. Bu yerda yashil oʻgʻitlar (masalan, oʻt va qoplama oʻsimliklari) keng qoʻllanadi. Bundan tashqari, yerga dam berish usullari, yaʼni maʼlum muddat yerga ekin ekilmay, tuproq tiklanishiga imkon beriladi[2].
Kimyoviy pestitsidlar oʻrniga tabiiy vositalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Anʼanaviy qishloq xoʻjaligida oʻsimlik zararkunandalariga qarshi kimyoviy pestitsidlar keng qoʻllaniladi. Biroq ekologik dehqonchilikda tabiiy dushmanlardan (biologik pestitsidlar) foydalanish keng tarqalgan. Bu usul oʻsimliklarga zarar yetkazuvchi hasharotlarni tabiiy yoʻl bilan nazorat qilishga imkon beradi. Masalan, bu turdagi tizimda hasharotlarni jalb qiluvchi oʻsimliklar ekish orqali zararkunandalarning tabiiy dushmanlarini jalb qilish mumkin[3].
Suv resurslarini saqlash
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ekologik qishloq xoʻjaligida suv resurslaridan tejamkorlik bilan foydalanish asosiy tamoyillardan biridir. Xususan, tomchilatib sugʻorish yoki yomgʻir suvidan foydalanish kabi suvni tejash texnologiyalari keng qoʻllaniladi. Shu bilan birga, suvni ifloslanishdan himoya qilish uchun kimyoviy moddalar bilan ifloslanmasligi zarur. Ekologik qishloq xoʻjaligida suvning tabiiy oqimlarini saqlab qolishga alohida eʼtibor beriladi[4].
Ekologik mahsulotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ekologik qishloq xoʻjaligi asosida yetishtirilgan mahsulotlar "organik mahsulotlar" deb ataladi va ular kimyoviy moddalar ishlatilmaganligi sababli yanada xavfsiz hisoblanadi. Hozirgi kunda koʻplab davlatlar ekologik mahsulotlarga nisbatan sertifikatlashtirish tizimini joriy etgan. Masalan, Evropa Ittifoqida bunday mahsulotlarga maxsus organik sertifikat beriladi va ular alohida belgilangan joylarda sotiladi[5].
Xulosa
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ekologik qishloq xoʻjaligi zamonaviy qishloq xoʻjaligi tizimlariga barqaror muqobil sifatida eʼtirof etilmoqda. Bu tizim kimyoviy vositalardan foydalanmasdan, tabiiy vositalar yordamida mahsulot yetishtirish imkonini beradi va atrof-muhitni himoya qilishga xizmat qiladi. Ekologik dehqonchilik qishloq xoʻjaligi uchun barqaror kelajak yaratishda muhim ahamiyatga ega.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „What is Organic Agriculture?“. FAO. Qaraldi: 2024-yil 15-oktyabr.
- ↑ „Organic farming in improving soil fertility“. ResearchGate. Qaraldi: 2024-yil 15-oktyabr.
- ↑ „Biological pest control in organic farming“. ScienceDirect. Qaraldi: 2024-yil 15-oktyabr.
- ↑ „Saving Water in Agriculture“. Waterwise. Qaraldi: 2024-yil 15-oktyabr.
- ↑ „Organic farming in the European Union“. European Commission. Qaraldi: 2024-yil 15-oktyabr.